Açıköğretim Ders Notları

Uluslararası Kamu Maliyesi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Uluslararası Kamu Maliyesi Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Uluslararası Vergi Sorunları

1. Soru

Hangi tarihten itibaren kalkınma iktisadı bir disiplin olarak doğmaya başlamıştır?

Cevap

II. Dünya Savaşı’ndan sonra bağımsızlıklarını kazanmaya başlayan ve iktisadi, sosyal ve siyasal gelişmişlik bakımından batılı kapitalist normlara göre geri düzeyde kabul edilen eski sömürge ülkelerin nasıl kalkındırılacağı sorunu, bu tarihten itibaren ciddi olarak gündeme gelmiş ve kalkınma iktisadı bir disiplin olarak doğmaya başlamıştır.


2. Soru

Ana akım teori kalkınmayı nasıl tanımlar?

Cevap

Ana akım teori kalkınma hedefine ulaşılmasını belirli bir zaman dilimi sonunda kalkınmış ülkelerin üretim standartlarına ulaşılması olarak tanımlar.


3. Soru

Ana akım dışında kalan bağımlılık kuramı ne ifade eder?

Cevap

Ana akım dışında kalan bağımlılık kuramı ise sorunu merkezçevre bağlamında ele almış ve çevrenin pazar, teknoloji ve mali kaynaklar bakımından merkeze bağımlı olmasından hareketle bu yakınsamanın gerçekleşmeyeceğini öngörmüştür.


4. Soru

II. Dünya savaşı sonrası yıllarda kalkınma hakkındaki görüşler nelerdir?

Cevap

Bu yıllarda kalkınma, iktisadi kapasite düşüklüğü ile oluşan düşük gelir, yetersiz tasarruf ve büyüme şeklinde beliren bir kısır döngü sonucu ortaya çıkan bir iktisadi az gelişmişlik sorunu olarak görülmekte ve bu kısır döngüyü kırmak için dışsal bir katkı (büyük itişbig push) gerektiği birçok modelde ön plana çıkmaktaydı. Burada vurgu sanayileşme ve büyüme üzerinde olmaktaydı.


5. Soru

Hangi ülkeler üçüncü dünya ülkeleri olarak adlandırılmaktadır?

Cevap

Az gelişmiş ülkeler, üçüncü dünya ülkeleri olarak adlandırılmaktadır.


6. Soru

Birinci dünya neyi ifade ediyor?

Cevap

Birinci dünya, kapitalist bloğu ifade ediyor.


7. Soru

İkinci dünya neyi ifade ediyor?

Cevap

İkinci dünya sosyalist bloğu ifade ediyor.


8. Soru

Az gelişmiş ülkelere önerilen kalkınma modeli nasıldır?

Cevap

Az gelişmiş ülkelere önerilen model, ithal ikamesi modeliydi.


9. Soru

İthal ikamesi modeli nasıl işler?

Cevap

İthal ikamesi, ülkenin iç pazarlarını gümrük duvarları ile koruyarak ve iç talebin alım gücünü çeşitli politikalarla teşvik ederek tüketim mallarından başlayan ve giderek ara ve yatırım mallarının ülke içinde üretilmesini hedefeyen bir sanayileşme stratejisidir.


10. Soru

Hangi dönemde ithal ikameci politikalar yoğun olarak kullanılmıştır?

Cevap

1960-1980 dönemi ithal ikameci politikalarının yoğun olarak kullanıldığı dönem olarak nitelendirilmektedir.


11. Soru

1960-1980 dönemi ithal ikameci politikaların sonuçları nasıl olmuştur?

Cevap

Bu politikalar, birçok ülkede, iç fiyatların (mal fiyatları, faizler ve döviz kurları) dünya fiyatlarından kopmasına yol açtığı için belirli bir ölçüde büyüme sağlasa da sürdürülemez olmuştur. 1970’li yıllar dan itibaren dünyada dış ticaret hadleri devamlı olarak gelişmekte olan ülkeler aleyhine seyrettiği için bu ülkeler ciddi ödemeler dengesi sorunları ile karşılaşmışlardır.


12. Soru

Azgelişmiş ülkelerin temel sorunu olan tasarruf yetersizliği nasıl giderilmiştir?

Cevap

Bu ülkelerin temel sorunu olan tasarruf yetersizliklerini gidermek için resmî krediler ve kalkınma yardımları o dönemde geçerli olan kurumsal yapı içinde kullanılmıştır.


13. Soru

Hangi yıldan itibaren küreselleşme söylemi egemen olmaya başladı?

Cevap

1980’lerden sonra küreselleşme söyleminin egemen olmaya başladı.


14. Soru

1980’li yıllardan itibaren hangi kalkınma modeli uygulanmaya başlanmıştır?

Cevap

1980’li yılların başından itibaren, ithal ikameci bir kalkınma yerine, ülkelerin ucuz ham madde ve emek kaynaklarını bir “avantaj” olarak kul lanarak dünya piyasalarına entegre olma önem kazanmaya başlamıştır.


15. Soru

Washington süreci nedir?

Cevap

Washington süreci olarak adlandırılan süreçte gerek Uluslararası Para Fonu (IMF) gerekse, Dünya Bankası (WB), sağladıkları bazı koşullu kredilerle, gelişmekte olan ülkelerin mali disiplin içinde yönetilmesini birinci öncelik olarak ele almışlar ve bu durum çoğu zaman kalkınma hedefleri ile çelişmiştir.


16. Soru

postWashington süreci neyi ifade etmektedir?

Cevap

1990’lı yıllarda geçerli olan postWashington sürecinde en önemli konu, “kalkınmanın dış finansmanı” olarak ortaya çıkmış ve dış finansman kaynakları çeşitlenmekle birlikte maliyeti artmıştır. Bu bakımdan, özel finans sistemi dışında, resmi ya da sivil kuruluşlardan sağlanan bağış ve özel koşullarda kredi kullanımları önem kazanmaya başlamıştır.


17. Soru

Kalkınma yazınında 1950’li ve 1960’lı yıllarda geçerli olan ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre ayırım nasıldır?

Cevap

Kalkınma yazınında 1950’li ve 1960’lı yıllarda geçerli olan ayırım, ülkelerin gelişmiş ve azgelişmiş ülkeler (gelişmekte olan ülkeler veya üçüncü dünya ülkeleri olarak da adlandırılmaktadır).


18. Soru

Dünya Bankası’nın gelir düzeyine bağlı olarak ülkeleri nasıl sınıflandırmaktadır?

Cevap

Dünya Bankası’nın gelir düzeyine bağlı olarak yaptığı bir sınıflandırmaya göre ülkeler:

• Düşük gelir grubu ( $ 975 altı), 

• Alt orta gelir grubu ($ 976 $ 3.855 arası gelir aralığı),

• Üst orta gelir grubu ($ 3.856 $11.905 855 arası gelir aralığı),

• Yüksek gelir gurubu (($11.906 üzeri) olarak gruplandırılır.


19. Soru

Düşük gelir grubundaki ülkeler nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Düşük gelir grubundaki ülkeler, en az gelişmiş ve en yoksul ülkeler olarak küreselleşme sürecine dâhil olamamış ülkeler olarak görülmektedir. Bu ülkeler çoğunluk la Afrika ve bazı Asya ülkeleridir. Genellikle doğal kaynakları tek ürüne bağlı olan bu ülkelerin tarihsel ve toplumsal/siyasi olarak egemen güçler tarafından kaynaklarının kendi iradeleri dışında kullanıldığını gösteren birçok tarihsel örnekler vardır.


20. Soru

Alt orta ve üst orta gelir grubundaki ülkeler nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Alt orta ve üst orta gelir grubundaki ülkeler ise orta gelir grubu olarak değişen derecelerde yeni uluslararası iş bölümü içinde yer alan ülkelerdir. Bu ülkelerin doğal kaynakları itibarıyla Düşük gelir grubundaki ülkelerden daha zengin oldukları ve tarihsel/toplumsal koşulları ve kurumsal yapıları daha elverişli olduğu için belirli bir sıçrama yapmışlar ve orta gelir kategorisine yükselmişlerdir. Bu kategorideki ülkeler de kalkınma yardımı almakla birlikte kalkınma yardımlarının toplam dış kaynak girişleri içindeki payı Düşük gelir grubundaki ülkelere göre yarı yarıya düşüktür.


21. Soru

Günümüzde “gelişmekte olan ülke” terimi hangi ülkeler için kullanılmaktadır?

Cevap

Günümüzde “gelişmekte olan ülke” terimi çoğunlukla düşük ve alt orta gelir grubu ülkeler için kullanılmaktadır.


22. Soru

Ülkelerin gelişmişlik düzeyi belirlenirken hangi kıstaslar dikkate alınır?

Cevap

Gelişmizlik düzeyi belirlenirken, sadece gelir düzeyi değil, bunun yanı sıra eğitim ve sağlık gibi sosyal boyutlarıda dikkate almak gerekir.


23. Soru

Gelişmişlik düzeyiyle ilgili her yıl yayımlanan endekin adı nedir?

Cevap

Dünya Bankası tarafından hesaplanan İnsani Gelişme Endeksi (İGE) her yıl yayınlanmaktadır. Gelir düzeyleri sıralaması ile İGE sıralaması arasında bazı istisnalar dışında, önemli ölçüde korelasyon vardır.


24. Soru

Gelişmekte olan ülkelerin ortak özellikleri nelerdir?

Cevap

Gelişmekte olan ülkelerin bazı ortak özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Düşük gelir düzeyi ve buna bağlı olarak düşük tasarruf düzeyi.

• Tarım kesiminin ekonomideki payının yüksekliği ve tarımdaki verimsizlik. • Yüksek nüfus artış hızı.
• Eğitim ve sağlık gibi beşeri kalkınma hizmetlerinin nicelik ve nitelik olarak düşük olması.


25. Soru

Binyıl Kalkınma Hedefleri Zirvesinde alınan kararlar nelerdir?

Cevap

2000 yılında yapılan “Binyıl Kalkınma Hedeferi Zirvesi”nde, dünya liderleri bir eylem planı üzerinde anlaşmışlardır. Bu plandaki hedefler şöyle sıralnabilir:

• Hedef 1: Aşırı yoksulluğu ve açlığı ortadan kaldırmak.

• Hedef 2: Herkes için evrensel ilköğretim sağlamak.

• Hedef 3: Cinsiyet eşitliğini teşvik etmek ve kadının güçlendirilmesini sağlamak.

• Hedef 4: Çocuk ölümlerini azaltmak.

• Hedef 5: Anne sağlığını iyileştirmek.

• Hedef 6: HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele.

• Hedef 7: Çevresel sürdürülebilirliği sağlamak.

• Hedef 8: Kalkınma için küresel bir ortaklık kurmak.


26. Soru

Gelişmekte olan ülkelere yapılan kalkınma yardımlarının asıl amacı nedir?

Cevap

Kalkınma yardımlarının, asıl amacı gelişmiş ülkelerin çıkarlarıdır.


27. Soru

Kalkınma yardımlarının uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmesinin nedeni nedir?

Cevap

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar verdiği gerçeğinden yola çıkarak, çıkara bağlı dürtülerin sonucu, küreselleşen dünyada, kalkınma yardımlarının uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmesi sonucunu doğurmuştur.


28. Soru

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar vereceği düşüncesi hangi dürtülerin sonucudur?

Cevap

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar vereceği düşüncesi aşağıdaki durumlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır:

• Küresel dünyanın karşılıklı bağları,

• Küresel çevre sorunları,

• Uluslararası çatışmalar,

• Gelişmiş ülkelere olan göç,

• Yeni ticari pazarlar arayışı.


29. Soru

Uluslararası kamu malı kavramı ilk olarak ne zaman dile getirilmiştir?

Cevap

Uluslararası kamu malı kavramı ilk olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından 1999 yılında gündeme getirilmiştir.


30. Soru

Uluslararası kamu malı kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Uluslararası kamu malı terimi, kamu malı özelliği taşıyan (tüketimden mahrum bırakmanın mümkün olmaması ve tüketiciler arasında faydada rekabet olmaması) bazı kamusal yararların (veya bazı durumlarda zararların, örneğin çevre kirliği) sınır ötesi dışsallıklar hâlinde yayılarak tüm yerküreyi veya yerkürenin belirli bölgelerini etkilemesini ifade etmektedir.


31. Soru

Küresel kamu malları finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Küresel kamu malları sonucu ulus ötesi sınırlara yayılan fayda ya da zararların ulus devletler tarafından kontrol edilmesi bazı güçlükler ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle bu malların sunumunda ve finansmanında ulus üstü örgütlenmeler önem kazanmaktadır.


32. Soru

Kalkınmışlık düzeyinin düşük olduğu ülkelerin özellikleri nelerdir?

Cevap

Kalkınmışlık düzeyinin düşük olduğu ülkelerde halkın önemli bir bölümü yoksulluk sınırının altında yaşamakta, eğitim ve sağlık gibi beşeri sermaye oluşumunu sağlayan hizmetler yetersizdir, ülkelerin kırsal ve kentsel çevrelerinde gerekli altyapı yatırımları eksiktir. Ve tüm bu olumsuz durumlar dışsal yayılımların olumsuz etkilerini artırmaktadır.


33. Soru

Dünya Bankasının uluslararası kamu malları için yaptığı ayrım nasıldır?

Cevap

Uluslararası kamu malları için Dünya Bankası tarafından yapılan ayırım, “çekirdek” ve “tamamlayıcı” uluslararası kamu malı ayırımıdır.


34. Soru

Çekirdek niteliğindeki uluslararası kamu malları neyi ifade etmektedir?

Cevap

Çekirdek niteliğindeki uluslararası kamu malları uluslararası yayılımı ola bilecek belirli bir zararın önlenmesi için gereklidir. Örneğin, salgın hastalıkların önlenmesi için aşılama sağlanması “çekirdek” niteliğindeki uluslararası kamu malı niteliğindedir.


35. Soru

Tamamlayıcı niteliteki uluslararası kamu malları neyi ifade etmektedir?

Cevap

Uluslararası yayılımı olabilecek belirli bir zararın önlenmesi için, bu dışsallığı yaratan genel yoksulluk ve az gelişmişlik sorununun ortadan kaldırılması amacıyla ulusal düzeyde yapılması gereken hizmetler tamamlayıcı niteliktedir. Örneğin, Hastalıkları yaratması muhtemel olan yoksulluğun önlenmesi ve genel sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi gibi hizmetler “tamamlayıcı” uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmektedir.


36. Soru

Çevre sorunları neden gelişmekte olan ülkelerde daha yıkıcı olmaktadır?

Cevap

Sanayileşmeye bağlı çevre sorunları gelişmiş ülkelerin de bir sorunu olmakla birlikte, az gelişmiş ülkelerde gerek teknolojik gerekse siyasi ve kurumsal olarak bu sorunların çözümü için kapasite yetersiz
olduğundan, dış sal zarar etkilerinin sınır ötesi yayılmaları daha fazla olmaktadır.


37. Soru

Ulusal ya da yerel kamu mallarının finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Ulusal ya da yerel kamu mallarının finansmanı vergilerle karşılanmakta ve devlet erkinin meşru zorlayıcı gücüne dayanmaktadır.


38. Soru

Uluslararası kamu mallarının finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malları, sunum birimleri tarafından sağlanan yardım, bağış ve borçlar ile karşılanmaktadır.


39. Soru

Uluslararası kamu malının finansmanı konusu hangi çerçevede ele alınmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malı niteliğini taşıyan sınır ötesi dışsallıkların daha çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında ortaya çıkması nedeniyle finansman konuları büyük ölçüde kalkınma yardımları konusu içinde ele alınmaktadır.


40. Soru

Küreselleşme sürecinde uluslararası finansman süreci nasıl öngörülmüştür?

Cevap

Küreselleşme ve uluslararası sermaye akımlarının serbestleşmesi, tekil ülkelerin tasarruf yetersizliklerine, dolayısıyla yatırım, büyüme ve kalkınma sorunlarına çözüm getirmeye yardımcı olacak bir süreç olarak öngörülmüştür.


41. Soru

Küreselleşme esnasında uluslararası finansman süreci beklenin dışında ne gibi olumsuzluklara sebep olmuştur?

Cevap

Küreselleşme esnasında uluslararası finansman süreci, serbest sermaye hareketleri, mali yapıları kırılgan olan birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede mali krizlere yol açmıştır.


42. Soru

Uluslararası finansman sürecinde, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede meydana gelen mali krizlerin etkisini azaltmakla görevli uluslararası mali kuruluşlar hangileridir?

Cevap

Mali krizlerin yarattığı zararları bir ölçüde karşılamak, mali riskleri azaltmak ve gelişmekte olan ülkelerin dünya mali piyasalarına entegre olmalarını sağlamakla görevli olan birçok uluslararası mali kuruluş mevcuttur. Bunlardan başlıcaları;

• Dünya Bankası,

• Uluslararası Para Fonu,

• Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) ve

• Mali İstikrar Forumu olarak sayılabilir.


43. Soru

Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2002 yılında Meksika’da toplanan Kalkınmanın finansmanı Konferansında ne gibi kararlar alınmıştır?

Cevap

Bu Konferansda, ilk defa olarak yoksulluğun azaltılması için bir küresel finansman ağı oluşturulması gerekliliği ortaya konmuştur. Bu girişim, gerek resmî kalkınma yardımlarının düzeyinin artırılması gerekse uluslararası borç yönetimi sisteminin iyileştirilmesini ve gelişmekte olan ülkelere olan yatırımlara yönelik sermaye akışlarının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devam etmesini amaçlamıştır. 


44. Soru

Uluslararası sermaye hareketlerinin artışı neden gelişmekte olan ülkelerin kalkınmaları için finansman kaynağı yaratmakta yeterli olmamaktadır?

Cevap

Büyük bir kısmı doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve İhracat kredileri şeklinde ortaya çıkan uluslararası sermaye hareketleri, daha çok, gelişmiş ülkeler veya dünya pazarlarına entegre olmuş olan orta gelir grubundaki ülkeler arasında gerçekleşmektedir. Yoksul ülkelerin bu kaynaktan fon sağlamaları çok zordur. Çünkü bu tür fonlar sadece piyasa koşullarında çalışan kârlı işletmelere yönelmektedir. Kalkınma amaçlı hizmetler ancak kalkınma yardımları ile finanse edilebilir.


45. Soru

Resmî kalkınma yardımları neyi ifade eder?

Cevap

Resmî kalkınma yardımları (Oficial Development Assistance-ODA), resmî merkezi ve yerel hükûmetler veya uluslararası örgütler tarafından sunulan bir kalkınma yardımları kategorisidir.


46. Soru

Resmî kalkınma yardımlarının işleyişi nasıldır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımlarının en az yüzde 25’i bağış olmak üzere düşük faizli kredi şeklinde olabilir. Kalkınma yardımlarında bir yardım verici ülke (donör ülke) veya uluslararası kuruluş ile yardımı alan gelişmekte olan ülke veya ülke grupları vardır.


47. Soru

Resmî kalkınma yardımları en çok hangi hizmetlerde kullanılmaktadır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımlarının en çok yöneldiği hizmetler;

• Sağlık,

• Çevre,

• Barış ve

• Güvenlik gibi uluslararası kamu malı grupları içine giren hizmetlerdir.


48. Soru

Kalkınma Yardımları Komitesi nasıl örgütlenmiştir?

Cevap

Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) bünyesinde faaliyet gösteren Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC), kendisine üye OECD ülkelerinin kalkınma iş birliği alanındaki faaliyetlerini ve kamu politikalarını geliştirmek ve koordine etmek için bir araya geldiği bir topluluktur. 1961 yılın örgütlenmişdir.


49. Soru

Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) üyeleri kimlerden oluşmaktadır?

Cevap

Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) üyeleri; Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Kanada, finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, ABD, Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası ile Birleşmiş Milletler kurumlarından olan UNDP, UNICEF, UNAIDS, UNFPA’dır.


50. Soru

Gelişmekte olan ülkelere, resmî kalkınma yardımları nasıl gerçekleştirilmektedir?

Cevap

Gelişmekte olan ülkelere, resmî kalkınma yardımları başlıca dört kanaldan sağlanmaktadır:

• Doğrudan doğruya gelişmiş ülkelerden,

• ODA kapsamında olarak gelişmiş ülkelerden,

• Doğrudan doğruya uluslararası kuruluşlardan,

• ODA kapsamında olarak uluslararası kuruluşlardan.


51. Soru

İki taraflı kalkınma yardımları ne demektir?

Cevap

Yardım alıcı ülke ile verici ülke arasında (ODA vasıtalı olarak veya doğrudan) gerçekleşen kalkınma yardımları, “iki taraflı kalkınma yardımları”; olarak adlandırılmaktadır.


52. Soru

Çok taraflı kalkınma yardımları ne demektir?

Cevap

Yardım alıcı ülke ile uluslararası kuruluşlar (BM, AB kurumları, IDA gibi) arasında gerçekleşen kalkınma yardımları, “çok taraflı kalkınma yardımları” olarak adlandırılmaktadır.


53. Soru

Kalkınma yardımlarının büyük kısmı hangi tür yardımlardan oluşmaktadır?

Cevap

Kalkınma yardımlarının daha büyük kısmı “iki taraflı” olarak ortaya çıkmaktadır.


54. Soru

Resmî kalkınma yardımlarının kullanım şekli nasıldır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımları, yardım alan ülkelerde belirli hizmetlere yönelik olarak genel bütçe desteği şeklinde olabildiği gibi ulusal bütçe, sivil toplum kuruluşları veya kamu özel ortaklıkları aracılığı ile doğrudan yatırım projelerine de aktarılabilir. Bunların yanında, ağır dış borç yükü altındaki ülkelerin bu yük nedeniyle kalkınma hedeflerinin gerilemesi, kalkınma yardımlarının belirli miktarlarda ‘borç hafifletme desteği’ olarak da kullanılmalarına yol açmıştır. Resmî kalkınma yardımları (ODA), askeri amaçlı yardım ve kredileri kapsamaz.


55. Soru

Resmi kalkınma yardımlarından en çok hangi ülkeler faydalanmıştır?

Cevap

Resmi kalkınma yardımlarının yaklaşık dörtte biri Sahra altı Afrika ülkelerine yapılmaktadır. Bunu Asya ve Güney Amerika ülkeleri izlemektedir.


57. Soru

Uluslararası kamu mallarının finansmanı için neden kalkınma yardımlarına ihtiyaç vardır?

Cevap

Uluslararası kamu mallarının önemli bir bölümü, gelişmekte olan ülkelerin yoksulluktan kaynaklanan sağlık, çevre, barış ve güvenlik gibi alanlarda ortaya çıkmakta ve etkileri küresel dünya da hızla yayılmaktadır. Bu sorunlarının çözümünde gelişmekte olan ülkelerin kendi kaynaklarının yetersiz kalması, gelişmiş ülkelerin küresel bir finansman ağı yaratmalarına neden olmuştur. Bu hizmetlerin finansman aracı vergiler gibi zorunlu finansman olamaz çünkü bu zorunluluğu meşru kılacak küresel bir dünya devleti mevcut değildir. Öyleyse bunların gönüllü finansman (yardım ve bağışlar) olması gerekir.


58. Soru

Kalkınma yardımlarının kullanımında ne gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır? 

Cevap

Kalkınma yardımlarının gelişmekte olan ülkelerde kullanımında;

• Kurumsal kapasite yetersizliği,

• Orta ve uzun vadeli tahminler yapmanın zorluğu,

• Yetki ve sorumluluk alanlarındaki belirsizlikler,

• Şeffalık olmayışı ve yolsuzluklar gibi sorunlar bu yardımların ne kadar etkin kullanıldığı sorusunu gündeme getirmektedir


59. Soru

Paris Deklarasyonu’nun amacı nedir?

Cevap

Kalkınma yardımlarının etkinliğinin ve ülkelerin kalkınma performansı üzerindeki etkisinin iyileştirilmesi için donör ülkelerin ilgili bakanları 2005 yılında Paris Deklarasyonu’nu yayınlamışlardır.


60. Soru

Paris Deklarasyonu’nu ile yapılan yardımların hangi işlevlere sahip olması gerektiği bildirilmiştir?

Cevap

Paris Deklarasyonu ile yardımların aşağıdaki işlevlere ve önceliklere sahip olması gerekliliği bildirilmiştir:

• Ülkelerin kalkınma stratejilerinin güçlendirilmesi,

• Yardımın ülkelerin öncelikleri ile bağlantılı olması,

• Gerek yardım alan gerekse yardım veren ülkelerin, yardımın kalkınma politika strateji ve hedeflerine uygunluğu konusunda, kendi parlamentolarına ve vatandaşlarına hesap verebilirliği olması,

• Yardımların kullanımının rasyonel ve performans sonuçları ölçülebilir olması,

• Yardımların kullanım sonucunun çevresel değerlendirmelerinin yapılması.


1. Soru

Hangi tarihten itibaren kalkınma iktisadı bir disiplin olarak doğmaya başlamıştır?

Cevap

II. Dünya Savaşı’ndan sonra bağımsızlıklarını kazanmaya başlayan ve iktisadi, sosyal ve siyasal gelişmişlik bakımından batılı kapitalist normlara göre geri düzeyde kabul edilen eski sömürge ülkelerin nasıl kalkındırılacağı sorunu, bu tarihten itibaren ciddi olarak gündeme gelmiş ve kalkınma iktisadı bir disiplin olarak doğmaya başlamıştır.

2. Soru

Ana akım teori kalkınmayı nasıl tanımlar?

Cevap

Ana akım teori kalkınma hedefine ulaşılmasını belirli bir zaman dilimi sonunda kalkınmış ülkelerin üretim standartlarına ulaşılması olarak tanımlar.

3. Soru

Ana akım dışında kalan bağımlılık kuramı ne ifade eder?

Cevap

Ana akım dışında kalan bağımlılık kuramı ise sorunu merkezçevre bağlamında ele almış ve çevrenin pazar, teknoloji ve mali kaynaklar bakımından merkeze bağımlı olmasından hareketle bu yakınsamanın gerçekleşmeyeceğini öngörmüştür.

4. Soru

II. Dünya savaşı sonrası yıllarda kalkınma hakkındaki görüşler nelerdir?

Cevap

Bu yıllarda kalkınma, iktisadi kapasite düşüklüğü ile oluşan düşük gelir, yetersiz tasarruf ve büyüme şeklinde beliren bir kısır döngü sonucu ortaya çıkan bir iktisadi az gelişmişlik sorunu olarak görülmekte ve bu kısır döngüyü kırmak için dışsal bir katkı (büyük itişbig push) gerektiği birçok modelde ön plana çıkmaktaydı. Burada vurgu sanayileşme ve büyüme üzerinde olmaktaydı.

5. Soru

Hangi ülkeler üçüncü dünya ülkeleri olarak adlandırılmaktadır?

Cevap

Az gelişmiş ülkeler, üçüncü dünya ülkeleri olarak adlandırılmaktadır.

6. Soru

Birinci dünya neyi ifade ediyor?

Cevap

Birinci dünya, kapitalist bloğu ifade ediyor.

7. Soru

İkinci dünya neyi ifade ediyor?

Cevap

İkinci dünya sosyalist bloğu ifade ediyor.

8. Soru

Az gelişmiş ülkelere önerilen kalkınma modeli nasıldır?

Cevap

Az gelişmiş ülkelere önerilen model, ithal ikamesi modeliydi.

9. Soru

İthal ikamesi modeli nasıl işler?

Cevap

İthal ikamesi, ülkenin iç pazarlarını gümrük duvarları ile koruyarak ve iç talebin alım gücünü çeşitli politikalarla teşvik ederek tüketim mallarından başlayan ve giderek ara ve yatırım mallarının ülke içinde üretilmesini hedefeyen bir sanayileşme stratejisidir.

10. Soru

Hangi dönemde ithal ikameci politikalar yoğun olarak kullanılmıştır?

Cevap

1960-1980 dönemi ithal ikameci politikalarının yoğun olarak kullanıldığı dönem olarak nitelendirilmektedir.

11. Soru

1960-1980 dönemi ithal ikameci politikaların sonuçları nasıl olmuştur?

Cevap

Bu politikalar, birçok ülkede, iç fiyatların (mal fiyatları, faizler ve döviz kurları) dünya fiyatlarından kopmasına yol açtığı için belirli bir ölçüde büyüme sağlasa da sürdürülemez olmuştur. 1970’li yıllar dan itibaren dünyada dış ticaret hadleri devamlı olarak gelişmekte olan ülkeler aleyhine seyrettiği için bu ülkeler ciddi ödemeler dengesi sorunları ile karşılaşmışlardır.

12. Soru

Azgelişmiş ülkelerin temel sorunu olan tasarruf yetersizliği nasıl giderilmiştir?

Cevap

Bu ülkelerin temel sorunu olan tasarruf yetersizliklerini gidermek için resmî krediler ve kalkınma yardımları o dönemde geçerli olan kurumsal yapı içinde kullanılmıştır.

13. Soru

Hangi yıldan itibaren küreselleşme söylemi egemen olmaya başladı?

Cevap

1980’lerden sonra küreselleşme söyleminin egemen olmaya başladı.

14. Soru

1980’li yıllardan itibaren hangi kalkınma modeli uygulanmaya başlanmıştır?

Cevap

1980’li yılların başından itibaren, ithal ikameci bir kalkınma yerine, ülkelerin ucuz ham madde ve emek kaynaklarını bir “avantaj” olarak kul lanarak dünya piyasalarına entegre olma önem kazanmaya başlamıştır.

15. Soru

Washington süreci nedir?

Cevap

Washington süreci olarak adlandırılan süreçte gerek Uluslararası Para Fonu (IMF) gerekse, Dünya Bankası (WB), sağladıkları bazı koşullu kredilerle, gelişmekte olan ülkelerin mali disiplin içinde yönetilmesini birinci öncelik olarak ele almışlar ve bu durum çoğu zaman kalkınma hedefleri ile çelişmiştir.

16. Soru

postWashington süreci neyi ifade etmektedir?

Cevap

1990’lı yıllarda geçerli olan postWashington sürecinde en önemli konu, “kalkınmanın dış finansmanı” olarak ortaya çıkmış ve dış finansman kaynakları çeşitlenmekle birlikte maliyeti artmıştır. Bu bakımdan, özel finans sistemi dışında, resmi ya da sivil kuruluşlardan sağlanan bağış ve özel koşullarda kredi kullanımları önem kazanmaya başlamıştır.

17. Soru

Kalkınma yazınında 1950’li ve 1960’lı yıllarda geçerli olan ülkelerin gelişmişlik düzeyine göre ayırım nasıldır?

Cevap

Kalkınma yazınında 1950’li ve 1960’lı yıllarda geçerli olan ayırım, ülkelerin gelişmiş ve azgelişmiş ülkeler (gelişmekte olan ülkeler veya üçüncü dünya ülkeleri olarak da adlandırılmaktadır).

18. Soru

Dünya Bankası’nın gelir düzeyine bağlı olarak ülkeleri nasıl sınıflandırmaktadır?

Cevap

Dünya Bankası’nın gelir düzeyine bağlı olarak yaptığı bir sınıflandırmaya göre ülkeler:

• Düşük gelir grubu ( $ 975 altı), 

• Alt orta gelir grubu ($ 976 $ 3.855 arası gelir aralığı),

• Üst orta gelir grubu ($ 3.856 $11.905 855 arası gelir aralığı),

• Yüksek gelir gurubu (($11.906 üzeri) olarak gruplandırılır.

19. Soru

Düşük gelir grubundaki ülkeler nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Düşük gelir grubundaki ülkeler, en az gelişmiş ve en yoksul ülkeler olarak küreselleşme sürecine dâhil olamamış ülkeler olarak görülmektedir. Bu ülkeler çoğunluk la Afrika ve bazı Asya ülkeleridir. Genellikle doğal kaynakları tek ürüne bağlı olan bu ülkelerin tarihsel ve toplumsal/siyasi olarak egemen güçler tarafından kaynaklarının kendi iradeleri dışında kullanıldığını gösteren birçok tarihsel örnekler vardır.

20. Soru

Alt orta ve üst orta gelir grubundaki ülkeler nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Alt orta ve üst orta gelir grubundaki ülkeler ise orta gelir grubu olarak değişen derecelerde yeni uluslararası iş bölümü içinde yer alan ülkelerdir. Bu ülkelerin doğal kaynakları itibarıyla Düşük gelir grubundaki ülkelerden daha zengin oldukları ve tarihsel/toplumsal koşulları ve kurumsal yapıları daha elverişli olduğu için belirli bir sıçrama yapmışlar ve orta gelir kategorisine yükselmişlerdir. Bu kategorideki ülkeler de kalkınma yardımı almakla birlikte kalkınma yardımlarının toplam dış kaynak girişleri içindeki payı Düşük gelir grubundaki ülkelere göre yarı yarıya düşüktür.

21. Soru

Günümüzde “gelişmekte olan ülke” terimi hangi ülkeler için kullanılmaktadır?

Cevap

Günümüzde “gelişmekte olan ülke” terimi çoğunlukla düşük ve alt orta gelir grubu ülkeler için kullanılmaktadır.

22. Soru

Ülkelerin gelişmişlik düzeyi belirlenirken hangi kıstaslar dikkate alınır?

Cevap

Gelişmizlik düzeyi belirlenirken, sadece gelir düzeyi değil, bunun yanı sıra eğitim ve sağlık gibi sosyal boyutlarıda dikkate almak gerekir.

23. Soru

Gelişmişlik düzeyiyle ilgili her yıl yayımlanan endekin adı nedir?

Cevap

Dünya Bankası tarafından hesaplanan İnsani Gelişme Endeksi (İGE) her yıl yayınlanmaktadır. Gelir düzeyleri sıralaması ile İGE sıralaması arasında bazı istisnalar dışında, önemli ölçüde korelasyon vardır.

24. Soru

Gelişmekte olan ülkelerin ortak özellikleri nelerdir?

Cevap

Gelişmekte olan ülkelerin bazı ortak özellikleri şöyle sıralanabilir:

• Düşük gelir düzeyi ve buna bağlı olarak düşük tasarruf düzeyi.

• Tarım kesiminin ekonomideki payının yüksekliği ve tarımdaki verimsizlik. • Yüksek nüfus artış hızı.
• Eğitim ve sağlık gibi beşeri kalkınma hizmetlerinin nicelik ve nitelik olarak düşük olması.

25. Soru

Binyıl Kalkınma Hedefleri Zirvesinde alınan kararlar nelerdir?

Cevap

2000 yılında yapılan “Binyıl Kalkınma Hedeferi Zirvesi”nde, dünya liderleri bir eylem planı üzerinde anlaşmışlardır. Bu plandaki hedefler şöyle sıralnabilir:

• Hedef 1: Aşırı yoksulluğu ve açlığı ortadan kaldırmak.

• Hedef 2: Herkes için evrensel ilköğretim sağlamak.

• Hedef 3: Cinsiyet eşitliğini teşvik etmek ve kadının güçlendirilmesini sağlamak.

• Hedef 4: Çocuk ölümlerini azaltmak.

• Hedef 5: Anne sağlığını iyileştirmek.

• Hedef 6: HIV/AIDS, sıtma ve diğer hastalıklarla mücadele.

• Hedef 7: Çevresel sürdürülebilirliği sağlamak.

• Hedef 8: Kalkınma için küresel bir ortaklık kurmak.

26. Soru

Gelişmekte olan ülkelere yapılan kalkınma yardımlarının asıl amacı nedir?

Cevap

Kalkınma yardımlarının, asıl amacı gelişmiş ülkelerin çıkarlarıdır.

27. Soru

Kalkınma yardımlarının uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmesinin nedeni nedir?

Cevap

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar verdiği gerçeğinden yola çıkarak, çıkara bağlı dürtülerin sonucu, küreselleşen dünyada, kalkınma yardımlarının uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmesi sonucunu doğurmuştur.

28. Soru

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar vereceği düşüncesi hangi dürtülerin sonucudur?

Cevap

Az gelişmişliğin sonuçlarının gelişmiş ülkelere de zarar vereceği düşüncesi aşağıdaki durumlara bağlı olarak ortaya çıkmaktadır:

• Küresel dünyanın karşılıklı bağları,

• Küresel çevre sorunları,

• Uluslararası çatışmalar,

• Gelişmiş ülkelere olan göç,

• Yeni ticari pazarlar arayışı.

29. Soru

Uluslararası kamu malı kavramı ilk olarak ne zaman dile getirilmiştir?

Cevap

Uluslararası kamu malı kavramı ilk olarak Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından 1999 yılında gündeme getirilmiştir.

30. Soru

Uluslararası kamu malı kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Uluslararası kamu malı terimi, kamu malı özelliği taşıyan (tüketimden mahrum bırakmanın mümkün olmaması ve tüketiciler arasında faydada rekabet olmaması) bazı kamusal yararların (veya bazı durumlarda zararların, örneğin çevre kirliği) sınır ötesi dışsallıklar hâlinde yayılarak tüm yerküreyi veya yerkürenin belirli bölgelerini etkilemesini ifade etmektedir.

31. Soru

Küresel kamu malları finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Küresel kamu malları sonucu ulus ötesi sınırlara yayılan fayda ya da zararların ulus devletler tarafından kontrol edilmesi bazı güçlükler ortaya çıkarmaktadır. Bu nedenle bu malların sunumunda ve finansmanında ulus üstü örgütlenmeler önem kazanmaktadır.

32. Soru

Kalkınmışlık düzeyinin düşük olduğu ülkelerin özellikleri nelerdir?

Cevap

Kalkınmışlık düzeyinin düşük olduğu ülkelerde halkın önemli bir bölümü yoksulluk sınırının altında yaşamakta, eğitim ve sağlık gibi beşeri sermaye oluşumunu sağlayan hizmetler yetersizdir, ülkelerin kırsal ve kentsel çevrelerinde gerekli altyapı yatırımları eksiktir. Ve tüm bu olumsuz durumlar dışsal yayılımların olumsuz etkilerini artırmaktadır.

33. Soru

Dünya Bankasının uluslararası kamu malları için yaptığı ayrım nasıldır?

Cevap

Uluslararası kamu malları için Dünya Bankası tarafından yapılan ayırım, “çekirdek” ve “tamamlayıcı” uluslararası kamu malı ayırımıdır.

34. Soru

Çekirdek niteliğindeki uluslararası kamu malları neyi ifade etmektedir?

Cevap

Çekirdek niteliğindeki uluslararası kamu malları uluslararası yayılımı ola bilecek belirli bir zararın önlenmesi için gereklidir. Örneğin, salgın hastalıkların önlenmesi için aşılama sağlanması “çekirdek” niteliğindeki uluslararası kamu malı niteliğindedir.

35. Soru

Tamamlayıcı niteliteki uluslararası kamu malları neyi ifade etmektedir?

Cevap

Uluslararası yayılımı olabilecek belirli bir zararın önlenmesi için, bu dışsallığı yaratan genel yoksulluk ve az gelişmişlik sorununun ortadan kaldırılması amacıyla ulusal düzeyde yapılması gereken hizmetler tamamlayıcı niteliktedir. Örneğin, Hastalıkları yaratması muhtemel olan yoksulluğun önlenmesi ve genel sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi gibi hizmetler “tamamlayıcı” uluslararası kamu malı olarak nitelendirilmektedir.

36. Soru

Çevre sorunları neden gelişmekte olan ülkelerde daha yıkıcı olmaktadır?

Cevap

Sanayileşmeye bağlı çevre sorunları gelişmiş ülkelerin de bir sorunu olmakla birlikte, az gelişmiş ülkelerde gerek teknolojik gerekse siyasi ve kurumsal olarak bu sorunların çözümü için kapasite yetersiz
olduğundan, dış sal zarar etkilerinin sınır ötesi yayılmaları daha fazla olmaktadır.

37. Soru

Ulusal ya da yerel kamu mallarının finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Ulusal ya da yerel kamu mallarının finansmanı vergilerle karşılanmakta ve devlet erkinin meşru zorlayıcı gücüne dayanmaktadır.

38. Soru

Uluslararası kamu mallarının finansmanı nasıl sağlanmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malları, sunum birimleri tarafından sağlanan yardım, bağış ve borçlar ile karşılanmaktadır.

39. Soru

Uluslararası kamu malının finansmanı konusu hangi çerçevede ele alınmaktadır?

Cevap

Uluslararası kamu malı niteliğini taşıyan sınır ötesi dışsallıkların daha çok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler arasında ortaya çıkması nedeniyle finansman konuları büyük ölçüde kalkınma yardımları konusu içinde ele alınmaktadır.

40. Soru

Küreselleşme sürecinde uluslararası finansman süreci nasıl öngörülmüştür?

Cevap

Küreselleşme ve uluslararası sermaye akımlarının serbestleşmesi, tekil ülkelerin tasarruf yetersizliklerine, dolayısıyla yatırım, büyüme ve kalkınma sorunlarına çözüm getirmeye yardımcı olacak bir süreç olarak öngörülmüştür.

41. Soru

Küreselleşme esnasında uluslararası finansman süreci beklenin dışında ne gibi olumsuzluklara sebep olmuştur?

Cevap

Küreselleşme esnasında uluslararası finansman süreci, serbest sermaye hareketleri, mali yapıları kırılgan olan birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede mali krizlere yol açmıştır.

42. Soru

Uluslararası finansman sürecinde, gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede meydana gelen mali krizlerin etkisini azaltmakla görevli uluslararası mali kuruluşlar hangileridir?

Cevap

Mali krizlerin yarattığı zararları bir ölçüde karşılamak, mali riskleri azaltmak ve gelişmekte olan ülkelerin dünya mali piyasalarına entegre olmalarını sağlamakla görevli olan birçok uluslararası mali kuruluş mevcuttur. Bunlardan başlıcaları;

• Dünya Bankası,

• Uluslararası Para Fonu,

• Uluslararası Ödemeler Bankası (BIS) ve

• Mali İstikrar Forumu olarak sayılabilir.

43. Soru

Birleşmiş Milletler öncülüğünde 2002 yılında Meksika’da toplanan Kalkınmanın finansmanı Konferansında ne gibi kararlar alınmıştır?

Cevap

Bu Konferansda, ilk defa olarak yoksulluğun azaltılması için bir küresel finansman ağı oluşturulması gerekliliği ortaya konmuştur. Bu girişim, gerek resmî kalkınma yardımlarının düzeyinin artırılması gerekse uluslararası borç yönetimi sisteminin iyileştirilmesini ve gelişmekte olan ülkelere olan yatırımlara yönelik sermaye akışlarının sağlıklı ve sürdürülebilir bir şekilde devam etmesini amaçlamıştır. 

44. Soru

Uluslararası sermaye hareketlerinin artışı neden gelişmekte olan ülkelerin kalkınmaları için finansman kaynağı yaratmakta yeterli olmamaktadır?

Cevap

Büyük bir kısmı doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve İhracat kredileri şeklinde ortaya çıkan uluslararası sermaye hareketleri, daha çok, gelişmiş ülkeler veya dünya pazarlarına entegre olmuş olan orta gelir grubundaki ülkeler arasında gerçekleşmektedir. Yoksul ülkelerin bu kaynaktan fon sağlamaları çok zordur. Çünkü bu tür fonlar sadece piyasa koşullarında çalışan kârlı işletmelere yönelmektedir. Kalkınma amaçlı hizmetler ancak kalkınma yardımları ile finanse edilebilir.

45. Soru

Resmî kalkınma yardımları neyi ifade eder?

Cevap

Resmî kalkınma yardımları (Oficial Development Assistance-ODA), resmî merkezi ve yerel hükûmetler veya uluslararası örgütler tarafından sunulan bir kalkınma yardımları kategorisidir.

46. Soru

Resmî kalkınma yardımlarının işleyişi nasıldır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımlarının en az yüzde 25’i bağış olmak üzere düşük faizli kredi şeklinde olabilir. Kalkınma yardımlarında bir yardım verici ülke (donör ülke) veya uluslararası kuruluş ile yardımı alan gelişmekte olan ülke veya ülke grupları vardır.

47. Soru

Resmî kalkınma yardımları en çok hangi hizmetlerde kullanılmaktadır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımlarının en çok yöneldiği hizmetler;

• Sağlık,

• Çevre,

• Barış ve

• Güvenlik gibi uluslararası kamu malı grupları içine giren hizmetlerdir.

48. Soru

Kalkınma Yardımları Komitesi nasıl örgütlenmiştir?

Cevap

Ekonomik İş birliği ve Kalkınma Örgütü’nün (OECD) bünyesinde faaliyet gösteren Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC), kendisine üye OECD ülkelerinin kalkınma iş birliği alanındaki faaliyetlerini ve kamu politikalarını geliştirmek ve koordine etmek için bir araya geldiği bir topluluktur. 1961 yılın örgütlenmişdir.

49. Soru

Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) üyeleri kimlerden oluşmaktadır?

Cevap

Kalkınma Yardımları Komitesi (DAC) üyeleri; Avustralya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Kanada, finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, İspanya, İsveç, İsviçre, İngiltere, ABD, Dünya Bankası, Afrika Kalkınma Bankası, Asya Kalkınma Bankası ile Birleşmiş Milletler kurumlarından olan UNDP, UNICEF, UNAIDS, UNFPA’dır.

50. Soru

Gelişmekte olan ülkelere, resmî kalkınma yardımları nasıl gerçekleştirilmektedir?

Cevap

Gelişmekte olan ülkelere, resmî kalkınma yardımları başlıca dört kanaldan sağlanmaktadır:

• Doğrudan doğruya gelişmiş ülkelerden,

• ODA kapsamında olarak gelişmiş ülkelerden,

• Doğrudan doğruya uluslararası kuruluşlardan,

• ODA kapsamında olarak uluslararası kuruluşlardan.

51. Soru

İki taraflı kalkınma yardımları ne demektir?

Cevap

Yardım alıcı ülke ile verici ülke arasında (ODA vasıtalı olarak veya doğrudan) gerçekleşen kalkınma yardımları, “iki taraflı kalkınma yardımları”; olarak adlandırılmaktadır.

52. Soru

Çok taraflı kalkınma yardımları ne demektir?

Cevap

Yardım alıcı ülke ile uluslararası kuruluşlar (BM, AB kurumları, IDA gibi) arasında gerçekleşen kalkınma yardımları, “çok taraflı kalkınma yardımları” olarak adlandırılmaktadır.

53. Soru

Kalkınma yardımlarının büyük kısmı hangi tür yardımlardan oluşmaktadır?

Cevap

Kalkınma yardımlarının daha büyük kısmı “iki taraflı” olarak ortaya çıkmaktadır.

54. Soru

Resmî kalkınma yardımlarının kullanım şekli nasıldır?

Cevap

Resmî kalkınma yardımları, yardım alan ülkelerde belirli hizmetlere yönelik olarak genel bütçe desteği şeklinde olabildiği gibi ulusal bütçe, sivil toplum kuruluşları veya kamu özel ortaklıkları aracılığı ile doğrudan yatırım projelerine de aktarılabilir. Bunların yanında, ağır dış borç yükü altındaki ülkelerin bu yük nedeniyle kalkınma hedeflerinin gerilemesi, kalkınma yardımlarının belirli miktarlarda ‘borç hafifletme desteği’ olarak da kullanılmalarına yol açmıştır. Resmî kalkınma yardımları (ODA), askeri amaçlı yardım ve kredileri kapsamaz.

55. Soru

Resmi kalkınma yardımlarından en çok hangi ülkeler faydalanmıştır?

Cevap

Resmi kalkınma yardımlarının yaklaşık dörtte biri Sahra altı Afrika ülkelerine yapılmaktadır. Bunu Asya ve Güney Amerika ülkeleri izlemektedir.

57. Soru

Uluslararası kamu mallarının finansmanı için neden kalkınma yardımlarına ihtiyaç vardır?

Cevap

Uluslararası kamu mallarının önemli bir bölümü, gelişmekte olan ülkelerin yoksulluktan kaynaklanan sağlık, çevre, barış ve güvenlik gibi alanlarda ortaya çıkmakta ve etkileri küresel dünya da hızla yayılmaktadır. Bu sorunlarının çözümünde gelişmekte olan ülkelerin kendi kaynaklarının yetersiz kalması, gelişmiş ülkelerin küresel bir finansman ağı yaratmalarına neden olmuştur. Bu hizmetlerin finansman aracı vergiler gibi zorunlu finansman olamaz çünkü bu zorunluluğu meşru kılacak küresel bir dünya devleti mevcut değildir. Öyleyse bunların gönüllü finansman (yardım ve bağışlar) olması gerekir.

58. Soru

Kalkınma yardımlarının kullanımında ne gibi sorunlarla karşılaşılmaktadır? 

Cevap

Kalkınma yardımlarının gelişmekte olan ülkelerde kullanımında;

• Kurumsal kapasite yetersizliği,

• Orta ve uzun vadeli tahminler yapmanın zorluğu,

• Yetki ve sorumluluk alanlarındaki belirsizlikler,

• Şeffalık olmayışı ve yolsuzluklar gibi sorunlar bu yardımların ne kadar etkin kullanıldığı sorusunu gündeme getirmektedir

59. Soru

Paris Deklarasyonu’nun amacı nedir?

Cevap

Kalkınma yardımlarının etkinliğinin ve ülkelerin kalkınma performansı üzerindeki etkisinin iyileştirilmesi için donör ülkelerin ilgili bakanları 2005 yılında Paris Deklarasyonu’nu yayınlamışlardır.

60. Soru

Paris Deklarasyonu’nu ile yapılan yardımların hangi işlevlere sahip olması gerektiği bildirilmiştir?

Cevap

Paris Deklarasyonu ile yardımların aşağıdaki işlevlere ve önceliklere sahip olması gerekliliği bildirilmiştir:

• Ülkelerin kalkınma stratejilerinin güçlendirilmesi,

• Yardımın ülkelerin öncelikleri ile bağlantılı olması,

• Gerek yardım alan gerekse yardım veren ülkelerin, yardımın kalkınma politika strateji ve hedeflerine uygunluğu konusunda, kendi parlamentolarına ve vatandaşlarına hesap verebilirliği olması,

• Yardımların kullanımının rasyonel ve performans sonuçları ölçülebilir olması,

• Yardımların kullanım sonucunun çevresel değerlendirmelerinin yapılması.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.