İslam Tarihi ve Medeniyeti 2 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Abbasilerde Me’mûn’un ölümünün ardından kim halife ilan edildi?

Me’mûn’un ölümünün ardından Türk kumandanların baskısıyla Mu’tasım-Billâh lakabıyla halife ilan edildi.

Mu’tasım’ın halife olması Türk tarihi açısından neden büyük önem taşımaktadır?

Mu’tasım’ın halife olması Türk tarihi açısından büyük önem taşımaktadır. Zira böylece askeri görevlerin dışında devlet yönetiminde de Türkler etkin konuma gelmişler, Abbâsî Devleti’nde Arap ve İranlı unsurların etkinliği azalmıştır. Mu’tasım döneminde Türk askerlerin Abbâsîlerin hizmetine girmesi, Türkler arasında İslâmiyet’in yayılmasında önemli roAbbasil oynamıştır.

Hürremiyye nedir?

Mezdek öğretisinden izler taşıyan ve İslâm tarihinde aşırı Şîa’nın etkisiyle gelişen İran kaynaklı Arap karşıtı çeşitli gruplara verilen ad.

Babek kimdir?

Abbâsî halifeleri Me’mun ve Mu’tasım dönemlerinde Azerbaycan’da devleti tehdit eden ve uzun yıllar süren Hürremiyye hareketinin lideridir.

Günümüzde Afyon Karahisar yakınlarında bulunan ve Bizans’ın İstanbul’dan sonra ikinci önemli şehri neresidir?

Günümüzde Afyon Karahisar yakınlarında bulunan ve Bizans’ın İstanbul’dan sonra ikinci önemli şehri Amorion’dur.

Abbasi halifesinin özel muhafızları kimlerden oluşurdu?

Me’mun döneminde Abbâsî ordusunda yer edinmeye başlayan Türkler özellikle Mu’tasım döneminde bu konumlarını sağlamlaştırmışlardı. Halifenin 4000
kişilik özel muhafız birliği Türklerden oluşmakta; Türk komutanların da halife nezdinde saygın konumları bulunmaktaydı.

Mu’tasım-Billâh’ın Samerra’da yaptırdığı sarayın adı nedir?

Mu’tasım-Billâh 842 yılında Sâmerrâ’da vefat etti. Onun bilhassa Sâmerrâ’daki imar faaliyetleri önemli olup burada yaptırdığı el-Cevsaku’l-Hâkânî adlı saray
meşhurdur.

İlk İslâm filozofu kimdir?

İlk İslâm filozofu Ya’kûb b. İshak el-Kindî dir.

Boğa el-Kebîr kimdir?

Me’mun döneminden beri Abbâsî ordusunda görev alan Türk Kumandanı.

Hangi halife devrinde Müslüman orduları Sicilya’da Messina, Napoli, Meskân, Şerrâ ve Leontini şehirlerini ele geçirmiştir?

Vâsık devrinde, Ağlebîlerin 842-847 yıllarında yaptıkları Fazl b. Câfer ve Abbâs b. Fazl komutasındaki deniz seferleri neticesinde Müslüman orduları Sicilya’da
Messina, Napoli, Meskân, Şerrâ ve Leontini şehirlerini ele geçirdiler.

Mütevekkil Abbasi başkentini Şam’a neden taşımıştır?

Mütevekkil Türk kumandanlar tarafından tahta çıkarılmış olmakla birlikte onların nüfuzundan hayli rahatsız olmaktaydı. Bu nedenle Araplardan kendisine
müttefik gruplar bulmaya çalıştı. Eşnas’ın 844’te ölümünün ardından Türk kumandanların lideri olan İnak et-Türkî de onun emriyle katledildi. Türk kumandanlarının nüfuzunu kırmak için Mütevekkil, başşehrini Arap unsurun ağırlıklı olarak bulunduğu Şam’a (Dımaşk) nakletmeyi kararlaştırdı.

Suğur bölgeleri nerelerdir?

İslâm devletlerinin gayri müslim devletlerle sınırını oluşturan uç bölgeleridir.

Mütevekkil dönemini özetleyiniz?

Mütevekkil dönemi siyasi açıdan sönük bir devre olmakla birlikte ilmî ve kültürel açıdan parlak bir devir olmuş, yıllarca süren tercüme hareketinin ardından telif
dönemi başlamıştır. Mütevekkil’in dinî konulardaki tartışmaları yasaklaması sonucu Mu’tezile kelâmcılığı ve felsefe alanındaki çalışmaların canlılığını kaybetmesine karşılık hadis alanındaki çalışmalar hızlanmış, pek çok muhaddis onun desteğini görmüştür. Zünnûn el-Mısrî, Hâtim el-Esam, Muhâsibî, Bâyezîdi Bistâmî gibi zâhid ve sûfîler Mütevekkil zamanında yaşamıştır.

Sâmerrâ Ulucamii kimin döneminde yaptırılmıştır?

Mütevekkil giriştiği büyük çaptaki imar faaliyetleriyle başşehir Sâmerrâ’yı genişletmiş, burada günümüze kadar ayakta kalabilen meşhur Sâmerrâ Ulucamii ile yirminin üzerinde saray ve köşk inşa ettirmiştir.

Abbâsîler’de Muhafız alayını oluşturan daha ziyade Araplardan oluşturulan askeri birliğe ne ad verilirdi?

Şâkiriyye

Hangi halife devrinde ileride Türk askerlerine karşı denge kurmak üzere Kuzey Afrika’lı askerlerden oluşan Meğâribe ve Araplardan oluşan Şâkiriyye gibi birlikler kurulmuştur?

Ebü’l-Abbas es-Seffâh ve Ebû Ca’fer el-Mansûr’dan sonra babası halife olmadığı halde hilâfet makamına geçen ilk şahıs olan Müstaîn, seleflerinin başına
gelenleri bildiğinden Türk kumandanlarının sözünden çıkmamıştır. Bununla birlikte onun devrinde ileride Türk askerlerine karşı denge kurmak üzere Kuzey
Afrika’lı askerlerden oluşan Meğâribe ve Araplardan oluşan Şâkiriyye gibi birlikler kurulmuştur.

Hangi Abbasi halifesi saltanatı Türkler yardımıyla ele geçirmiştir?

Türk askerler tarafından Bağdat’a giden Müstaîn’e karşı iktidara getirilen Mu’tez, halifeliği Türkler’in yardımıyla ele geçirmiştir.

Tolunoğulları hanedanını kim kurmuştur?

Mutez döneminde 868 yılında vekil sıfatıyla Mısır’a vali tayin edilen Ahmed b. Tolun burada zamanla Abbâsî halifeliğine ancak ismen bağlı kalan Tolunoğulları hânedanını kurdu.

Mühtedî kimler tarafından tahttan indirilip öldürülmüştür?

Mühtedî’nin Türkler tarafından tahttan indirilip öldürülmesinin ardından göz hapsinde tutulduğu el-Cevsaku’l-Hâkanî’den alınarak halife ilân edildi (870).

Abbâsî halifelerinin sonuncusu kimdir?

Mutemid, Sâmerrâ’da oturan Abbâsî halifelerinin sonuncusudur.

Bizans’a yaptığı başarılı hücumlarla tanınan Abbâsî kumandanı kimdir?

Bu esnada Sümel komutasındaki Abbâsî donanmasının Bizans’a hücumlarda oldukça faal bir rol oynadığı görülmektedir.