Açıköğretim Ders Notları

Uluslararası Örgütler Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Uluslararası Örgütler Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Hükümet Dışı Uluslararası Örgütler

1. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütler nasıl bir yapılardır?

Cevap

Hükümet dışı uluslararası örgütler, devletlerin/kamu gücünün kurduğu ve yürüttüğü kurumların dışında ortaya çıkan uluslararası sivil yapılardır.


2. Soru

BM kurucu antlaşmasına göre hükümet dışı uluslararası örgütler nasıl tanımlanır?

Cevap

BM kurucu antlaşmasının 71. maddesinde hükümet dışı örgütler sadece “sivil toplum kuruluşları” şeklinde ismen geçmektedir.


3. Soru

BM çerçevesinde hükümet dışı örgütlere ilişkin ilk karar nedir ve ne zaman alınmıştır?

Cevap

BM Genel Kurulunun 1996/31 sayılı kararına göre alınmıştır.


4. Soru

Avrupa Konseyi (AK) hükümet dışı örgütlere ilişkin ilk kararı ne zaman alınmıştır?

Cevap

Avrupa Konseyi (AK) de 1986’da hazırladığı ve aslında sadece 10 devletin iç hukuklarında etki kazandırmak üzere taraf olduğu 24 Sayılı Sözleşme’de çeşitli ölçütlerden bahsetmiştir.


5. Soru

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler nelerdir?

Cevap

Kâr amacı gütmeme/gönüllülük ve uluslararası (toplumsal) yarar gütme bulunmaktadır.


6. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütlerde kâr amacı gütmeme/gönüllülük ölçütü nedir?

Cevap

Kâr amacı gütmeme/gönüllülük ölçütüne göre, bir oluşumun hükümet dışı örgüt olabilmesi için özel/ticari şirketlerden farklı olarak faaliyetlerini herhangi bir maddi beklenti olmadan yürütmesi gerekmektedir. Burada vurgu yapılan, üyelere/çalışanlara “kâr payı dağıtmama” larıdır.


7. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütlerde uluslararası (toplumsal) yarar gütme ölçütü nedir?

Cevap

Tüm “uluslararası toplum”un ve özellikle de geleneksel olarak devletler arası ilişkiler alanının birçok açıdan dışarıda bıraktığı toplumlar arası ve ötesi örgütlenmeleri ve insanların genel yararını gütme şeklinde tanımlanabilmektedir.


8. Soru

“GONGO”, “RINGO” ve “BINGO” isimlerinin açılımları ve anlamları nelerdir?

Cevap

GONGO: hükümet dışı örgütlere karşı kurulduğu gerekçesiyle kimi oluşumlar govermentorganised NGOs olarak adlandırılmaktadır.

RINGO: Religious-oriented NGOs, dinî oluşumların cemaatlerinin dar çıkarlarını gerçekleştirme amacıyla kurduğu savlanan kuruluşlardır.

BINGO: Business-oriented NGOs, iş çevreleri/sermaye tarafından kurulan/desteklenen örgütlerdir.


9. Soru

Kısa adı UAÖ olan örgütün açılımı nedir?

Cevap

Uluslararası Af Örgütü’dür.


10. Soru

Uluslararası Af Örgütü ne zaman kurulmuştur?

Cevap

28 Mayıs 1961’de The Observer’da Peter Benenson imzasıyla yayınlanan “The Forgotten Prisoners” makalesiyle başladığı kabul edilen bir süreçle kurulmuştur.


11. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün amacı nedir?

Cevap

İlkin fikir, düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında kovuşturmaya uğrayan ve özgürlüğü kısıtlananların haklarını savunmak amacıyla yola çıktı. “Fikir suçluları”nın mahkûmiyetlerinin son bulması ve serbest bırakılmaları yönünde ilerletilen kampanyalarla elde edilen başarılar ve artan destekle de zamanla diğer insan hakları ihlalleriyle de ilgilenme şeklinde sürdürüldü.


12. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün temel misyonunu nedir?

Cevap

  • Kadınların, çocukların, azınlıkların ve yerel halkların hakları,
  • İşkenceye son verme,
  • İdam cezasının kaldırılması,
  • Fikir mahkûmlarının, sığınmacıların ve göçmenlerin sorunları ve hakları,
  • Siyasi suçluların hakları,
  • İnsan onurunun korunması.

13. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün vizyonu nedir?

Cevap

Her insanın İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi tarafından kabul edilen insan haklarına ve diğer tüm uluslararası insan hakları standartlarına erişebilmesini sağlamaktır.


14. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün ne gibi faaliyetleri vardır?

Cevap

İşkence ve kötü muameleye son verilmesi, idam cezasının kaldırılması, şiddette başvurmamış tüm siyasi mahkûmların serbest bırakılması, kadınlara karşı şiddetin ve ayrımcılığın durdurulması, yoksul ve yoksunların hakları ve onurunun gözetilmesi, göçmenlerin ve sığınmacıların haklarının korunması, küresel silah ticaretinin düzenlenmesi ve terörle mücadelenin adaletten ayrılmadan yürütülmesi, nefret söylemi hariç ifade özgürlüğünün sağlanması gibi konularda aktif kampanyalar yürütmekte, çeşitli hükümetler ve uluslararası örgütler nezdinde baskı ve lobi faaliyetleri yapmaktadır.


15. Soru

UAÖ’nün en üst düzey yönetim organının adı ve merkezi neresidir?

Cevap

Uluslararası Konsey’dir ve merkezi Londra’dadır.


16. Soru

Uluslararası Yürütme Komitesi’nin amacı nedir?

Cevap

Komite’nin ana amacı, tüm faaliyetlerin UAÖ’nün statüsüne, ilkelerine ve Uluslararası Konsey tarafından belirlenen genel politikalara uygun bir şekilde yürütülmesini gözetlemek, denetlemek ve sağlamak olarak belirlenmiştir.


17. Soru

WOOC açılımı nedir ve ne anlama gelmektedir?

Cevap

Work on Own Country Rule yani Ülke kuralı demektir. Bu kurala göre, örgüt temsilcilikleri bulundukları ülkede hak ihlaline uğrayanlarla ilgili raporlama yapamamaktadır.


18. Soru

Ülke kuralının amacı nedir?

Cevap

Yürütülen faaliyetlerin tarafsızlığını teminat altına almak ya da bu manada örgüt içine ve/veya dışına teminat vermek ve üyelerle gönüllü-profesyonel tüm çalışanların herhangi bir baskı olmadan çalışmasını garanti altına almaktır.


19. Soru

HRW açılımı nedir?

Cevap

Human Rights Watch yani İnsan Hakları İzleme Örgütü demektir.


20. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü ne zaman kurulmuştur?

Cevap

1978’den itibaren kurulan bir dizi insan hakları örgütünün 1988’de tek bir şemsiye altında toplanmasıyla oluşturulmuştur. Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayınlanmasını takiben özellikle Doğu Bloku devletlerindeki insan hakları ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzlaşılan ilke ve kurallara ne ölçüde uyduğunu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi baskı oluşturmak amacıyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini oluşturmaktadır.


21. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün merkezi neresidir?

Cevap

New York’tur.


22. Soru

Yeşil barış kuruluşu ne zamana denk gelmektedir?

Cevap

1971 yılından itibaren küresel düzeyde çevre sorunlarına karşı mücadele veren en önemli hükümet-dışı uluslararası örgüttür.


23. Soru

Greenpeace’in, çalışmalar yürüttüğü temel konular nelerdir?

Cevap

  • Okyanuslar ve yaşlı ormanların korunması,
  • İklim değişikliğini durdurabilmek için fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilenebilir enerjilerin teşvik edilmesi,
  • Nükleer silahlanma ve nükleer kirliliğe son verilmesi,
  • Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması,
  • Genleri ile oynanmış organizmaların doğaya bırakılmasının önlenmesi.

24. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu ne zaman kurulmuştur?

Cevap

Artık klasikleşmiş anlatıya göre, Kızılhaç olarak anılacak yapının 1863’te kurulmasına giden yol, İtalyan birliğinin sağlanmasıyla sonuçlanacak süreçteki savaşlardan 1859 Solferino Muharebesi’ne tanık olan İsviçreli iş adamı Hanry Dunant’nın savaş alanında yaralıların ve sivillerin durumu karşısındaki “insani” rahatsızlığıyla başlamıştır.


25. Soru

ICRC açılımı nedir?

Cevap

Uluslararası Kızılhaç Komitesi demektir.


26. Soru

Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin amacı nedir?

Cevap

Amaç, ilke, hedef, uluslararası statü ve özellikle de çatışma alanında sahip olunan kimi hak ve ayrıcalıklar temelli ortaklık, eşgüdümlü çalışma ve alınan ortak kararlar çerçevesinde yürütülen faaliyetlerle uluslararası bir görünüm de arz etmektedir.


27. Soru

Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin yönetimi nasıldır?

Cevap

Kıtasal denebilecek beş büyük bürosu ve 14 bölgesel bürosu olan Federasyon, her iki yılda bir tüm ulusal yapıların toplanmasıyla oluşan Genel Kurul tarafından seçilen Genel Sekreteri tarafından yönetilmektedir. Yürütme görevi ise Yönetim Kurulu’na (Governing Board) aittir.


28. Soru

Türkiye Kızılayı ne zaman kurulmuştur?

Cevap

11 Haziran 1868 tarihinde “Mecruhin ve Mardayı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti (Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti)” adıyla kurulan Kızılay, 1877’de “Osmanlı Hilaliahmer Cemiyeti”, 1923’te “Türkiye Hilaliahmer Cemiyeti”, 1935’te “Türkiye Kızılay Cemiyeti” ve 1947’de de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır.


29. Soru

Türkiye Kızılayı’nın faaliyet alanları nelerdir?

Cevap

Toplumsal dayanışmayı sağlamak, sosyal refahın gelişmesine katkıda bulunmak, yoksul ve muhtaç insanlara barınma, beslenme ve sağlık yardımı ulaştırmak için önemli görevler üstlenen Türk Kızılay’ı, kan, afet, uluslararası yardım, göç ve mülteci hizmetleri, sosyal hizmetler, sağlık, ilk yardım, eğitim, gençlik ve mineralli su işletmeleri alanlarında faaliyet göstermektedir.


30. Soru

“Hükümet dışı örgüt” kısaca ne demektir?

Cevap

BM’ye göre devletlerarası anlaşmalarla kurulmamış bütün uluslararası örgütler “hükümet dışı örgüt” olarak kabul edilir.


31. Soru

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler nelerdir?

Cevap

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler arasında, “kâr amacı gütmeme/ gönüllülük” ve “uluslararası (toplumsal) yarar gütme” bulunmaktadır.


32. Soru

Sivil toplum kuruluşları hangi açıdan eleştirilmektedir?

Cevap

Sivil toplum kuruluşlarının, mevcut düzenin açıklarını kapatarak kendisini idame ettirmesi için yönlendiren, bu anlamda da toplumun “gazını alma” işlevi gören ve “halka dayalı alternatifler” olmaktan ziyade “neo-liberalizmin araçları” olarak faaliyet gösteren yapılanmalar olduğu yönünde eleştiriler getirilmektedir.


33. Soru

Hükümet-dışı örgütler küresel olabilir mi?

Cevap

Hükümet-dışı örgütlerin temel faaliyet alanları arasında sayılabilecek çevre, insan hakları, kültürel değerlerin korunması gibi konular küresel nitelikte olması bu örgütlerin de küreselleşmesi sonucunu doğurmuştur. Hükümet-dışı örgütler birçok uluslararası örgütte görüş bildirme, gündem yaratma ve danışma işlevi görmektedir.


34. Soru

Uluslararası Af Örgütü” ne zaman kurulmuştur?

Cevap

28 Mayıs 1961’de The Observer’da Peter Benenson imzasıyla yayınlanan “The Forgotten Prisoners” makalesiyle başladığı kabul edilen bir süreçle kurulan Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) (Amnesty International), bugün hem ulaştığı kapsama alanı, hem etkinliği hem de tanınırlığı ve bilinirliği açısından en önde gelen hükümet dışı uluslararası örgütlerdendir.


35. Soru

Uluslararası Af Örgütü‘nün, günümüzdeki misyonu nedir?

Cevap

Uluslararası Af Örgütü‘nün, günümüzdeki misyonu şöyledir: 

Kadınların, çocukların, azınlıkların ve yerel halkların hakları, İşkenceye son verme, İdam cezasının kaldırılması, Fikir mahkûmlarının, sığınmacıların ve göçmenlerin sorunları ve hakları, Siyasi suçluların hakları, İnsan onurunun korunması.


36. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün örgütlenmesini kısaca tanıtınız.

Cevap

Her hükümet dışı örgütte olduğu gibi resmî yapılanmalardan farklı olarak görece esnek ve yatay olarak örgütlenen UAÖ’nün en üst düzey yönetim organı, Uluslararası Konsey’dir. Örgütün merkezînin bulunduğu Londra’da faaliyet gösteren ve şubelerin ve alt-birimlerin üyeleri oranında önerdiği adaylardan oluşan Uluslararası Konsey’de örgüt dışından da katılımcılar yer alabilmekte, ancak oy verme hakkı sadece UAÖ üyelerine ait sayılmaktadır.

İki yılda bir toplanan Konsey, hem genel siyasayı ve politikaları belirlemekte hem de bir anlamda iç denetim yapmaktadır. Bunun dışında, Uluslararası Konsey tarafından seçilen 8 üye ve Mali İşler Sorumlusu’ndan oluşan ve yılda bir kez toplanan Uluslararası Yürütme Komitesi de bulunmaktadır. Komite’nin ana amacı, tüm faaliyetlerin UAÖ’nün statüsüne, ilkelerine ve Uluslararası Konsey tarafından belirlenen genel politikalara uygun bir şekilde yürütülmesini gözetlemek, denetlemek ve sağlamak olarak belirlenmiştir.

Örgütün sürekliliğini ve devamlılığını (ve hatta bir adresi olabilmesini), kısacası bir örgüt (tüzel kişilik) olabilmesini sağlayan kilit organ olan Sekretarya ise Uluslararası Konsey ve Uluslararası Yürütme Komitesi’nin günlük rutin işlerini takip etmek ve gerçekleştirmekle görevlidir. Genel Sekreter’in başkanlığında yaklaşık 500 profesyonel personelin çalıştığı Sekretarya, Londra’da(n) yürüttüğü çalışmalar çerçevesinde çeşitli kampanyalar, projeler, programlar ve araştırmalarla lobi faaliyetlerini fiilen yürütmekte ve yönlendirmektedir.


37. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nü kısaca tanıtınız.

Cevap

İnsan Hakları İzleme Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch: HRW), 1978’den itibaren kurulan bir dizi insan hakları örgütünün 1988’de tek bir şemsiye altında toplanmasıyla oluşturulmuştur. Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayınlanmasını takiben özellikle Doğu Bloku devletlerindeki insan hakları ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzlaşılan ilke ve kurallara ne ölçüde uyduğunu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi baskı oluşturmak amacıyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini oluşturmaktadır. 


38. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nün Helsinki Watch dışındaki bileşenleri nelerdir?

Cevap

Bölgelerindeki insan hakları uygulamalarını izlemek için 1981’de kurulan Americas Watch, 1985’te kurulan Asia Watch, 1988’de kurulan Africa Watch ve 1989’da kurulan Middle East Watch, örgütün diğer temel bileşenlerini oluşturmaktadır.


39. Soru

HRW, hangi konuları vurgulamaktadır?

Cevap

Her yıl bir de İnsan Hakları Savunucusu Ödülü veren HRW, insan hakları örgütlerinin çalıştığı genel insan hakları konularının yanı sıra çocuk askerlerin durumu, kara mayınlarının ve misket bombalarının yasaklanması, sansürün önlenmesi vb. konularda yaptığı çalışmaları da özellikle vurgulamaktadır.


40. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne yönelik eleştiriler nelerdir?

Cevap

HRW, en başta UAÖ için getirilen eleştirilerin benzerleriyle karşılaşmaktadır. Hazırladığı ülke raporlarıyla getirdiği eleştiriler seçici, ideolojik, taraflı vs. bulunan HRW, Batılı devletler tarafından kendilerine karşı daha acımasız davranıldığı şeklinde eleştirilirken, diğer devletler tarafından da Batıcı, İsrail yanlısı ve Batılı lobilerin etkisinde olan bir yapılanma olarak nitelenebilmektedir. Gerçekten de, bu anlamda getirilen farklı eleştirilere bakıldığında, HRW bir yandan İsrail karşıtı, ABD karşıtı vs. bulunurken diğer yandan da Çin karşıtı, Venezüella karşıtı ya da İsrail yanlısı ve ABD yanlısı da bulunabilmektedir.

Örgütün belli toplumlardan bağış toplamak için söylemini ve çalışma konularını de belirleyebildiği dile getirilmekte ve örneğin Suudi Arabistan gibi bağış toplama potansiyelinin yüksek olduğu yerlerde İsrail aleyhtarı bir söylemi ve yöntemi özellikle gündeme getirdiği ileri sürülmektedir.


41. Soru

Yeşil Barış örgütünü kısaca tanımlayınız.

Cevap

Yeşil Barış, 1971 yılından itibaren küresel düzeyde çevre sorunlarına karşı mücadele veren en önemli hükümet-dışı uluslararası örgüttür.


42. Soru

Yeşil Barış, hangi konularda faaliyet göstermektedir?

Cevap

Yeşil Barış; zehirli ve kimyasal atıklar, balina avcılığı, deniz canlılarının korunması, okyanuslar, yağmur ormanları ve habitat, biyolojik çeşitlilik, sürdürülebilir tarım, temiz enerji, iklim değişikliği, nükleer kirlilik ve silahsızlanma, genetiği değiştirilmiş organizmalar vb. konular dâhil her türlü çevresel sorun, örgütün zamanla genişleyen ajandasında yer almaktadır.


43. Soru

“Çevre hakkı” konusunda uluslararası düzeydeki ilk ve en önemli belge nedir?

Cevap

1972 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan ve Çevre Konferansı neticesinde imzalanmış olan Stockholm Deklarasyonu, “çevre hakkı” konusunda uluslararası düzeydeki ilk ve en önemli belgedir.


44. Soru

Yeşil Barış‘a ne tür eleştiriler yapılmaktadır?

Cevap

Yeşil Barış‘a yönelik eleştiriler şunlardır:

Özellikle eylemlerle isimlerinin (marka değerlerinin) zarar görmesini istemeyen şirketlerin Greenpeace’e yüklü miktarlarda bağışlar yaptığı gibi spekülatif kimi eleştiriler bir yana, örgütün profesyonel çalışanlarının maaşları vb. harcamaların çok ciddi miktarlarda olduğu yönünde itirazlar sıklıkla dile gelmektedir.

Birçok hükümet dışı örgüt için olduğu gibi, Greenpeace için de hem Batılı/sanayileşmiş hem de sanayileşmemiş devletlerden eleştiriler gelmektedir. Birinci grup, örgütün özellikle küresel çevresel sorunlar bağlamındaki eleştirilerini ve çözüm konusundaki taleplerini temelde Batılı devletlere yönelttiğini ileri sürürken, ikinci grup ise çevresel duyarlılıkların “aynı yöntemlerle sanayileşme sırası kendilerine gelmişken” gündeme getirilmesinin Batı’nın bir oyunu olduğunu düşünmektedir.

Nadiren engelleme şeklinde gerçekleşen eylemlerin amacının dikkatleri konuya çekme ve toplumsal farkındalık yaratma olması, öte yandan Greenpeace’e etkisizlik, “üst-orta sınıftan kendini önemli hissetmek isteyen pasif kişilikler olma” ve hatta şov yapma gibi eleştirilerin gelmesine de neden olabilmektedir.


45. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘nu kısaca tanımlayınız.

Cevap

Her ne kadar hükümet dışı uluslararası örgütler kategorisinde değerlendirilmesi kaçınılmazsa da Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu aslında kendine has bir yapıdır.  “Uluslararası Kızılay ve Kızılhaç Hareketi” şeklinde genel bir tanımlamaya da konu olan ve çatı bir örgüt altında da birleşmiş olan tüm bu ulusal ve uluslararası yapıların bir şekilde bir arada anılmasının asıl sebebiyse, amaçları, ilkeleri, çalışma alanları ve statüleri arasındaki paralelliktir. Bu bağlamda özellikle çatışma, afet vb. bölgelerde taşınan kimi semboller üzerinden ortak ayrıcalıklara sahiptirler. Gerçekten de, bugün Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies: IFRC) çatısı altında hareket eden tüm yapıların özellikle de insancıl hukukun temel belgeleri olan 1949 Cenevre Sözleşmeleri ve ekli protokolleriyle belirlenen semboller ve statülerle çatışma alanında kimi ayrıcalık ve hatta dokunulmazlıkları vardır. Afet bölgelerine acil yardım ulaştırmada öncelik, yardım toplama konusunda birçok sivil toplum kuruluşundan farklı kimi hak ve ayrıcalıklar da bu bağlamda gündeme gelen diğer sui generis özelliklerdir.


46. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘nun örgütlenmesi nasıldır?

Cevap

Temel uluslararası etkisini ve statüsünü 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nden alan Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu ise, 190 ülkeden bileşeniyle Cenevre merkezli olarak faaliyet göstermektedir. Kıtasal denebilecek beş büyük bürosu ve 14 bölgesel bürosu olan Federasyon, her iki yılda bir tüm ulusal yapıların toplanmasıyla oluşan Genel Kurul tarafından seçilen Genel Sekreteri tarafından yönetilmektedir. Yürütme görevi ise Yönetim Kurulu’na (Governing Board) aittir. Tüm dünyada aktif 17 milyon gönüllüsüyle Federasyon, en kapsamlı ve yaygın uluslararası sivil örgütlenmelerden birisi olarak kabul edilmektedir. 


47. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘na ne tür eleştiriler yapılmaktadır?

Cevap

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘na  yapılan eleştiriler kısaca şunlardır:

“Yardım” sürecinde kimi dinî, siyasi, kültürel ve ideolojik kötüye kullanmalarının önüne geçme konusunda yeterli özenin her zaman gösterilmediği gelmektedir.Kabul gören amblemlerin de yardımıyla usulüne uygun olarak açıkça işaretlenen hastanelerin, mülteci kamplarının vb. insani tesislerin örneğin “teröristlerin barındırıldığı” vb. gerekçelerle askerî hedef olduğu durumlara sıklıkla rastlanmaktadır. Temel bir uluslararası insancıl hukuk yükümlülüğünün ağır bir şekilde ihlali anlamına da gelen bu gibi gelişmeler, ilgili bileşenlerin faaliyetlerini yürütmesi önünde ciddi bir engel de olabilmektedir.


48. Soru

Türkiye Kızılayı‘nı kısaca tanımlayınız.

Cevap

11 Haziran 1868 tarihinde “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla kurulan Kızılay, 1947’de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır. Kuruluşa “KIZILAY” adını Atatürk vermiştir.

Kızılay’ın kendine has yapısını/statüsünü belki de en iyi gösteren, tüzüğünün Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe sokulmuş olması ve maddelere geçilmeden önce yer verilen “Varlığı zamanla sınırlı olmayan Türkiye Kızılay Derneği Türkiye Cumhurbaşkanı’nın yüksek himayeleri altındadır” genel hükmüdür. Cenevre Sözleşmeleri gereği çatışma alanlarında tanınan ayrıcalıklardan kaynaklanan uygulamaları yürütme yetkisi de münhasıran tanınan Kızılay, istediği zaman ve şekilde yardım ve bağış toplama yetkisine de sahiptir.


49. Soru

Türk Kızılayı, hangi alanlarda faaliyet göstermektedir?

Cevap

Toplumsal dayanışmayı sağlamak, sosyal refahın gelişmesine katkıda bulunmak, yoksul ve muhtaç insanlara barınma, beslenme ve sağlık yardımı ulaştırmak için önemli görevler üstlenen Türk Kızılayı, kan, afet, uluslararası yardım, göç ve mülteci hizmetleri, sosyal hizmetler, sağlık, ilk yardım, eğitim, gençlik ve mineralli su işletmeleri alanlarında faaliyet göstermektedir.


1. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütler nasıl bir yapılardır?

Cevap

Hükümet dışı uluslararası örgütler, devletlerin/kamu gücünün kurduğu ve yürüttüğü kurumların dışında ortaya çıkan uluslararası sivil yapılardır.

2. Soru

BM kurucu antlaşmasına göre hükümet dışı uluslararası örgütler nasıl tanımlanır?

Cevap

BM kurucu antlaşmasının 71. maddesinde hükümet dışı örgütler sadece “sivil toplum kuruluşları” şeklinde ismen geçmektedir.

3. Soru

BM çerçevesinde hükümet dışı örgütlere ilişkin ilk karar nedir ve ne zaman alınmıştır?

Cevap

BM Genel Kurulunun 1996/31 sayılı kararına göre alınmıştır.

4. Soru

Avrupa Konseyi (AK) hükümet dışı örgütlere ilişkin ilk kararı ne zaman alınmıştır?

Cevap

Avrupa Konseyi (AK) de 1986’da hazırladığı ve aslında sadece 10 devletin iç hukuklarında etki kazandırmak üzere taraf olduğu 24 Sayılı Sözleşme’de çeşitli ölçütlerden bahsetmiştir.

5. Soru

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler nelerdir?

Cevap

Kâr amacı gütmeme/gönüllülük ve uluslararası (toplumsal) yarar gütme bulunmaktadır.

6. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütlerde kâr amacı gütmeme/gönüllülük ölçütü nedir?

Cevap

Kâr amacı gütmeme/gönüllülük ölçütüne göre, bir oluşumun hükümet dışı örgüt olabilmesi için özel/ticari şirketlerden farklı olarak faaliyetlerini herhangi bir maddi beklenti olmadan yürütmesi gerekmektedir. Burada vurgu yapılan, üyelere/çalışanlara “kâr payı dağıtmama” larıdır.

7. Soru

Hükümet dışı uluslararası örgütlerde uluslararası (toplumsal) yarar gütme ölçütü nedir?

Cevap

Tüm “uluslararası toplum”un ve özellikle de geleneksel olarak devletler arası ilişkiler alanının birçok açıdan dışarıda bıraktığı toplumlar arası ve ötesi örgütlenmeleri ve insanların genel yararını gütme şeklinde tanımlanabilmektedir.

8. Soru

“GONGO”, “RINGO” ve “BINGO” isimlerinin açılımları ve anlamları nelerdir?

Cevap

GONGO: hükümet dışı örgütlere karşı kurulduğu gerekçesiyle kimi oluşumlar govermentorganised NGOs olarak adlandırılmaktadır.

RINGO: Religious-oriented NGOs, dinî oluşumların cemaatlerinin dar çıkarlarını gerçekleştirme amacıyla kurduğu savlanan kuruluşlardır.

BINGO: Business-oriented NGOs, iş çevreleri/sermaye tarafından kurulan/desteklenen örgütlerdir.

9. Soru

Kısa adı UAÖ olan örgütün açılımı nedir?

Cevap

Uluslararası Af Örgütü’dür.

10. Soru

Uluslararası Af Örgütü ne zaman kurulmuştur?

Cevap

28 Mayıs 1961’de The Observer’da Peter Benenson imzasıyla yayınlanan “The Forgotten Prisoners” makalesiyle başladığı kabul edilen bir süreçle kurulmuştur.

11. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün amacı nedir?

Cevap

İlkin fikir, düşünce ve ifade özgürlüğü kapsamında kovuşturmaya uğrayan ve özgürlüğü kısıtlananların haklarını savunmak amacıyla yola çıktı. “Fikir suçluları”nın mahkûmiyetlerinin son bulması ve serbest bırakılmaları yönünde ilerletilen kampanyalarla elde edilen başarılar ve artan destekle de zamanla diğer insan hakları ihlalleriyle de ilgilenme şeklinde sürdürüldü.

12. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün temel misyonunu nedir?

Cevap

  • Kadınların, çocukların, azınlıkların ve yerel halkların hakları,
  • İşkenceye son verme,
  • İdam cezasının kaldırılması,
  • Fikir mahkûmlarının, sığınmacıların ve göçmenlerin sorunları ve hakları,
  • Siyasi suçluların hakları,
  • İnsan onurunun korunması.
13. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün vizyonu nedir?

Cevap

Her insanın İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi tarafından kabul edilen insan haklarına ve diğer tüm uluslararası insan hakları standartlarına erişebilmesini sağlamaktır.

14. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün ne gibi faaliyetleri vardır?

Cevap

İşkence ve kötü muameleye son verilmesi, idam cezasının kaldırılması, şiddette başvurmamış tüm siyasi mahkûmların serbest bırakılması, kadınlara karşı şiddetin ve ayrımcılığın durdurulması, yoksul ve yoksunların hakları ve onurunun gözetilmesi, göçmenlerin ve sığınmacıların haklarının korunması, küresel silah ticaretinin düzenlenmesi ve terörle mücadelenin adaletten ayrılmadan yürütülmesi, nefret söylemi hariç ifade özgürlüğünün sağlanması gibi konularda aktif kampanyalar yürütmekte, çeşitli hükümetler ve uluslararası örgütler nezdinde baskı ve lobi faaliyetleri yapmaktadır.

15. Soru

UAÖ’nün en üst düzey yönetim organının adı ve merkezi neresidir?

Cevap

Uluslararası Konsey’dir ve merkezi Londra’dadır.

16. Soru

Uluslararası Yürütme Komitesi’nin amacı nedir?

Cevap

Komite’nin ana amacı, tüm faaliyetlerin UAÖ’nün statüsüne, ilkelerine ve Uluslararası Konsey tarafından belirlenen genel politikalara uygun bir şekilde yürütülmesini gözetlemek, denetlemek ve sağlamak olarak belirlenmiştir.

17. Soru

WOOC açılımı nedir ve ne anlama gelmektedir?

Cevap

Work on Own Country Rule yani Ülke kuralı demektir. Bu kurala göre, örgüt temsilcilikleri bulundukları ülkede hak ihlaline uğrayanlarla ilgili raporlama yapamamaktadır.

18. Soru

Ülke kuralının amacı nedir?

Cevap

Yürütülen faaliyetlerin tarafsızlığını teminat altına almak ya da bu manada örgüt içine ve/veya dışına teminat vermek ve üyelerle gönüllü-profesyonel tüm çalışanların herhangi bir baskı olmadan çalışmasını garanti altına almaktır.

19. Soru

HRW açılımı nedir?

Cevap

Human Rights Watch yani İnsan Hakları İzleme Örgütü demektir.

20. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü ne zaman kurulmuştur?

Cevap

1978’den itibaren kurulan bir dizi insan hakları örgütünün 1988’de tek bir şemsiye altında toplanmasıyla oluşturulmuştur. Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayınlanmasını takiben özellikle Doğu Bloku devletlerindeki insan hakları ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzlaşılan ilke ve kurallara ne ölçüde uyduğunu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi baskı oluşturmak amacıyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini oluşturmaktadır.

21. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün merkezi neresidir?

Cevap

New York’tur.

22. Soru

Yeşil barış kuruluşu ne zamana denk gelmektedir?

Cevap

1971 yılından itibaren küresel düzeyde çevre sorunlarına karşı mücadele veren en önemli hükümet-dışı uluslararası örgüttür.

23. Soru

Greenpeace’in, çalışmalar yürüttüğü temel konular nelerdir?

Cevap

  • Okyanuslar ve yaşlı ormanların korunması,
  • İklim değişikliğini durdurabilmek için fosil yakıtların kademeli olarak sonlandırılması ve yenilenebilir enerjilerin teşvik edilmesi,
  • Nükleer silahlanma ve nükleer kirliliğe son verilmesi,
  • Zehirli kimyasalların ortadan kaldırılması,
  • Genleri ile oynanmış organizmaların doğaya bırakılmasının önlenmesi.
24. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu ne zaman kurulmuştur?

Cevap

Artık klasikleşmiş anlatıya göre, Kızılhaç olarak anılacak yapının 1863’te kurulmasına giden yol, İtalyan birliğinin sağlanmasıyla sonuçlanacak süreçteki savaşlardan 1859 Solferino Muharebesi’ne tanık olan İsviçreli iş adamı Hanry Dunant’nın savaş alanında yaralıların ve sivillerin durumu karşısındaki “insani” rahatsızlığıyla başlamıştır.

25. Soru

ICRC açılımı nedir?

Cevap

Uluslararası Kızılhaç Komitesi demektir.

26. Soru

Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin amacı nedir?

Cevap

Amaç, ilke, hedef, uluslararası statü ve özellikle de çatışma alanında sahip olunan kimi hak ve ayrıcalıklar temelli ortaklık, eşgüdümlü çalışma ve alınan ortak kararlar çerçevesinde yürütülen faaliyetlerle uluslararası bir görünüm de arz etmektedir.

27. Soru

Uluslararası Kızılhaç Komitesi’nin yönetimi nasıldır?

Cevap

Kıtasal denebilecek beş büyük bürosu ve 14 bölgesel bürosu olan Federasyon, her iki yılda bir tüm ulusal yapıların toplanmasıyla oluşan Genel Kurul tarafından seçilen Genel Sekreteri tarafından yönetilmektedir. Yürütme görevi ise Yönetim Kurulu’na (Governing Board) aittir.

28. Soru

Türkiye Kızılayı ne zaman kurulmuştur?

Cevap

11 Haziran 1868 tarihinde “Mecruhin ve Mardayı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti (Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti)” adıyla kurulan Kızılay, 1877’de “Osmanlı Hilaliahmer Cemiyeti”, 1923’te “Türkiye Hilaliahmer Cemiyeti”, 1935’te “Türkiye Kızılay Cemiyeti” ve 1947’de de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır.

29. Soru

Türkiye Kızılayı’nın faaliyet alanları nelerdir?

Cevap

Toplumsal dayanışmayı sağlamak, sosyal refahın gelişmesine katkıda bulunmak, yoksul ve muhtaç insanlara barınma, beslenme ve sağlık yardımı ulaştırmak için önemli görevler üstlenen Türk Kızılay’ı, kan, afet, uluslararası yardım, göç ve mülteci hizmetleri, sosyal hizmetler, sağlık, ilk yardım, eğitim, gençlik ve mineralli su işletmeleri alanlarında faaliyet göstermektedir.

30. Soru

“Hükümet dışı örgüt” kısaca ne demektir?

Cevap

BM’ye göre devletlerarası anlaşmalarla kurulmamış bütün uluslararası örgütler “hükümet dışı örgüt” olarak kabul edilir.

31. Soru

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler nelerdir?

Cevap

Hükümet dışı örgütleri tanımlamak için en sık başvurulan ölçütler arasında, “kâr amacı gütmeme/ gönüllülük” ve “uluslararası (toplumsal) yarar gütme” bulunmaktadır.

32. Soru

Sivil toplum kuruluşları hangi açıdan eleştirilmektedir?

Cevap

Sivil toplum kuruluşlarının, mevcut düzenin açıklarını kapatarak kendisini idame ettirmesi için yönlendiren, bu anlamda da toplumun “gazını alma” işlevi gören ve “halka dayalı alternatifler” olmaktan ziyade “neo-liberalizmin araçları” olarak faaliyet gösteren yapılanmalar olduğu yönünde eleştiriler getirilmektedir.

33. Soru

Hükümet-dışı örgütler küresel olabilir mi?

Cevap

Hükümet-dışı örgütlerin temel faaliyet alanları arasında sayılabilecek çevre, insan hakları, kültürel değerlerin korunması gibi konular küresel nitelikte olması bu örgütlerin de küreselleşmesi sonucunu doğurmuştur. Hükümet-dışı örgütler birçok uluslararası örgütte görüş bildirme, gündem yaratma ve danışma işlevi görmektedir.

34. Soru

Uluslararası Af Örgütü” ne zaman kurulmuştur?

Cevap

28 Mayıs 1961’de The Observer’da Peter Benenson imzasıyla yayınlanan “The Forgotten Prisoners” makalesiyle başladığı kabul edilen bir süreçle kurulan Uluslararası Af Örgütü (UAÖ) (Amnesty International), bugün hem ulaştığı kapsama alanı, hem etkinliği hem de tanınırlığı ve bilinirliği açısından en önde gelen hükümet dışı uluslararası örgütlerdendir.

35. Soru

Uluslararası Af Örgütü‘nün, günümüzdeki misyonu nedir?

Cevap

Uluslararası Af Örgütü‘nün, günümüzdeki misyonu şöyledir: 

Kadınların, çocukların, azınlıkların ve yerel halkların hakları, İşkenceye son verme, İdam cezasının kaldırılması, Fikir mahkûmlarının, sığınmacıların ve göçmenlerin sorunları ve hakları, Siyasi suçluların hakları, İnsan onurunun korunması.

36. Soru

Uluslararası Af Örgütü’nün örgütlenmesini kısaca tanıtınız.

Cevap

Her hükümet dışı örgütte olduğu gibi resmî yapılanmalardan farklı olarak görece esnek ve yatay olarak örgütlenen UAÖ’nün en üst düzey yönetim organı, Uluslararası Konsey’dir. Örgütün merkezînin bulunduğu Londra’da faaliyet gösteren ve şubelerin ve alt-birimlerin üyeleri oranında önerdiği adaylardan oluşan Uluslararası Konsey’de örgüt dışından da katılımcılar yer alabilmekte, ancak oy verme hakkı sadece UAÖ üyelerine ait sayılmaktadır.

İki yılda bir toplanan Konsey, hem genel siyasayı ve politikaları belirlemekte hem de bir anlamda iç denetim yapmaktadır. Bunun dışında, Uluslararası Konsey tarafından seçilen 8 üye ve Mali İşler Sorumlusu’ndan oluşan ve yılda bir kez toplanan Uluslararası Yürütme Komitesi de bulunmaktadır. Komite’nin ana amacı, tüm faaliyetlerin UAÖ’nün statüsüne, ilkelerine ve Uluslararası Konsey tarafından belirlenen genel politikalara uygun bir şekilde yürütülmesini gözetlemek, denetlemek ve sağlamak olarak belirlenmiştir.

Örgütün sürekliliğini ve devamlılığını (ve hatta bir adresi olabilmesini), kısacası bir örgüt (tüzel kişilik) olabilmesini sağlayan kilit organ olan Sekretarya ise Uluslararası Konsey ve Uluslararası Yürütme Komitesi’nin günlük rutin işlerini takip etmek ve gerçekleştirmekle görevlidir. Genel Sekreter’in başkanlığında yaklaşık 500 profesyonel personelin çalıştığı Sekretarya, Londra’da(n) yürüttüğü çalışmalar çerçevesinde çeşitli kampanyalar, projeler, programlar ve araştırmalarla lobi faaliyetlerini fiilen yürütmekte ve yönlendirmektedir.

37. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nü kısaca tanıtınız.

Cevap

İnsan Hakları İzleme Örgütü, İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch: HRW), 1978’den itibaren kurulan bir dizi insan hakları örgütünün 1988’de tek bir şemsiye altında toplanmasıyla oluşturulmuştur. Helsinki Nihai Senedi’nin 1975’te yayınlanmasını takiben özellikle Doğu Bloku devletlerindeki insan hakları ihlallerini gündeme getirmek, bu devletlerin Helsinki’de uzlaşılan ilke ve kurallara ne ölçüde uyduğunu izlemek ve bu çerçevede onlar üzerinde siyasi baskı oluşturmak amacıyla 1978’de kurulan Helsinki Watch, örgütün ilk nüvesini oluşturmaktadır. 

38. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü‘nün Helsinki Watch dışındaki bileşenleri nelerdir?

Cevap

Bölgelerindeki insan hakları uygulamalarını izlemek için 1981’de kurulan Americas Watch, 1985’te kurulan Asia Watch, 1988’de kurulan Africa Watch ve 1989’da kurulan Middle East Watch, örgütün diğer temel bileşenlerini oluşturmaktadır.

39. Soru

HRW, hangi konuları vurgulamaktadır?

Cevap

Her yıl bir de İnsan Hakları Savunucusu Ödülü veren HRW, insan hakları örgütlerinin çalıştığı genel insan hakları konularının yanı sıra çocuk askerlerin durumu, kara mayınlarının ve misket bombalarının yasaklanması, sansürün önlenmesi vb. konularda yaptığı çalışmaları da özellikle vurgulamaktadır.

40. Soru

İnsan Hakları İzleme Örgütü’ne yönelik eleştiriler nelerdir?

Cevap

HRW, en başta UAÖ için getirilen eleştirilerin benzerleriyle karşılaşmaktadır. Hazırladığı ülke raporlarıyla getirdiği eleştiriler seçici, ideolojik, taraflı vs. bulunan HRW, Batılı devletler tarafından kendilerine karşı daha acımasız davranıldığı şeklinde eleştirilirken, diğer devletler tarafından da Batıcı, İsrail yanlısı ve Batılı lobilerin etkisinde olan bir yapılanma olarak nitelenebilmektedir. Gerçekten de, bu anlamda getirilen farklı eleştirilere bakıldığında, HRW bir yandan İsrail karşıtı, ABD karşıtı vs. bulunurken diğer yandan da Çin karşıtı, Venezüella karşıtı ya da İsrail yanlısı ve ABD yanlısı da bulunabilmektedir.

Örgütün belli toplumlardan bağış toplamak için söylemini ve çalışma konularını de belirleyebildiği dile getirilmekte ve örneğin Suudi Arabistan gibi bağış toplama potansiyelinin yüksek olduğu yerlerde İsrail aleyhtarı bir söylemi ve yöntemi özellikle gündeme getirdiği ileri sürülmektedir.

41. Soru

Yeşil Barış örgütünü kısaca tanımlayınız.

Cevap

Yeşil Barış, 1971 yılından itibaren küresel düzeyde çevre sorunlarına karşı mücadele veren en önemli hükümet-dışı uluslararası örgüttür.

42. Soru

Yeşil Barış, hangi konularda faaliyet göstermektedir?

Cevap

Yeşil Barış; zehirli ve kimyasal atıklar, balina avcılığı, deniz canlılarının korunması, okyanuslar, yağmur ormanları ve habitat, biyolojik çeşitlilik, sürdürülebilir tarım, temiz enerji, iklim değişikliği, nükleer kirlilik ve silahsızlanma, genetiği değiştirilmiş organizmalar vb. konular dâhil her türlü çevresel sorun, örgütün zamanla genişleyen ajandasında yer almaktadır.

43. Soru

“Çevre hakkı” konusunda uluslararası düzeydeki ilk ve en önemli belge nedir?

Cevap

1972 tarihli Birleşmiş Milletler İnsan ve Çevre Konferansı neticesinde imzalanmış olan Stockholm Deklarasyonu, “çevre hakkı” konusunda uluslararası düzeydeki ilk ve en önemli belgedir.

44. Soru

Yeşil Barış‘a ne tür eleştiriler yapılmaktadır?

Cevap

Yeşil Barış‘a yönelik eleştiriler şunlardır:

Özellikle eylemlerle isimlerinin (marka değerlerinin) zarar görmesini istemeyen şirketlerin Greenpeace’e yüklü miktarlarda bağışlar yaptığı gibi spekülatif kimi eleştiriler bir yana, örgütün profesyonel çalışanlarının maaşları vb. harcamaların çok ciddi miktarlarda olduğu yönünde itirazlar sıklıkla dile gelmektedir.

Birçok hükümet dışı örgüt için olduğu gibi, Greenpeace için de hem Batılı/sanayileşmiş hem de sanayileşmemiş devletlerden eleştiriler gelmektedir. Birinci grup, örgütün özellikle küresel çevresel sorunlar bağlamındaki eleştirilerini ve çözüm konusundaki taleplerini temelde Batılı devletlere yönelttiğini ileri sürürken, ikinci grup ise çevresel duyarlılıkların “aynı yöntemlerle sanayileşme sırası kendilerine gelmişken” gündeme getirilmesinin Batı’nın bir oyunu olduğunu düşünmektedir.

Nadiren engelleme şeklinde gerçekleşen eylemlerin amacının dikkatleri konuya çekme ve toplumsal farkındalık yaratma olması, öte yandan Greenpeace’e etkisizlik, “üst-orta sınıftan kendini önemli hissetmek isteyen pasif kişilikler olma” ve hatta şov yapma gibi eleştirilerin gelmesine de neden olabilmektedir.

45. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘nu kısaca tanımlayınız.

Cevap

Her ne kadar hükümet dışı uluslararası örgütler kategorisinde değerlendirilmesi kaçınılmazsa da Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu aslında kendine has bir yapıdır.  “Uluslararası Kızılay ve Kızılhaç Hareketi” şeklinde genel bir tanımlamaya da konu olan ve çatı bir örgüt altında da birleşmiş olan tüm bu ulusal ve uluslararası yapıların bir şekilde bir arada anılmasının asıl sebebiyse, amaçları, ilkeleri, çalışma alanları ve statüleri arasındaki paralelliktir. Bu bağlamda özellikle çatışma, afet vb. bölgelerde taşınan kimi semboller üzerinden ortak ayrıcalıklara sahiptirler. Gerçekten de, bugün Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu (International Federation of Red Cross and Red Crescent Societies: IFRC) çatısı altında hareket eden tüm yapıların özellikle de insancıl hukukun temel belgeleri olan 1949 Cenevre Sözleşmeleri ve ekli protokolleriyle belirlenen semboller ve statülerle çatışma alanında kimi ayrıcalık ve hatta dokunulmazlıkları vardır. Afet bölgelerine acil yardım ulaştırmada öncelik, yardım toplama konusunda birçok sivil toplum kuruluşundan farklı kimi hak ve ayrıcalıklar da bu bağlamda gündeme gelen diğer sui generis özelliklerdir.

46. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘nun örgütlenmesi nasıldır?

Cevap

Temel uluslararası etkisini ve statüsünü 1949 Cenevre Sözleşmeleri’nden alan Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu ise, 190 ülkeden bileşeniyle Cenevre merkezli olarak faaliyet göstermektedir. Kıtasal denebilecek beş büyük bürosu ve 14 bölgesel bürosu olan Federasyon, her iki yılda bir tüm ulusal yapıların toplanmasıyla oluşan Genel Kurul tarafından seçilen Genel Sekreteri tarafından yönetilmektedir. Yürütme görevi ise Yönetim Kurulu’na (Governing Board) aittir. Tüm dünyada aktif 17 milyon gönüllüsüyle Federasyon, en kapsamlı ve yaygın uluslararası sivil örgütlenmelerden birisi olarak kabul edilmektedir. 

47. Soru

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘na ne tür eleştiriler yapılmaktadır?

Cevap

Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Federasyonu‘na  yapılan eleştiriler kısaca şunlardır:

“Yardım” sürecinde kimi dinî, siyasi, kültürel ve ideolojik kötüye kullanmalarının önüne geçme konusunda yeterli özenin her zaman gösterilmediği gelmektedir.Kabul gören amblemlerin de yardımıyla usulüne uygun olarak açıkça işaretlenen hastanelerin, mülteci kamplarının vb. insani tesislerin örneğin “teröristlerin barındırıldığı” vb. gerekçelerle askerî hedef olduğu durumlara sıklıkla rastlanmaktadır. Temel bir uluslararası insancıl hukuk yükümlülüğünün ağır bir şekilde ihlali anlamına da gelen bu gibi gelişmeler, ilgili bileşenlerin faaliyetlerini yürütmesi önünde ciddi bir engel de olabilmektedir.

48. Soru

Türkiye Kızılayı‘nı kısaca tanımlayınız.

Cevap

11 Haziran 1868 tarihinde “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” adıyla kurulan Kızılay, 1947’de “Türkiye Kızılay Derneği” adını almıştır. Kuruluşa “KIZILAY” adını Atatürk vermiştir.

Kızılay’ın kendine has yapısını/statüsünü belki de en iyi gösteren, tüzüğünün Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe sokulmuş olması ve maddelere geçilmeden önce yer verilen “Varlığı zamanla sınırlı olmayan Türkiye Kızılay Derneği Türkiye Cumhurbaşkanı’nın yüksek himayeleri altındadır” genel hükmüdür. Cenevre Sözleşmeleri gereği çatışma alanlarında tanınan ayrıcalıklardan kaynaklanan uygulamaları yürütme yetkisi de münhasıran tanınan Kızılay, istediği zaman ve şekilde yardım ve bağış toplama yetkisine de sahiptir.

49. Soru

Türk Kızılayı, hangi alanlarda faaliyet göstermektedir?

Cevap

Toplumsal dayanışmayı sağlamak, sosyal refahın gelişmesine katkıda bulunmak, yoksul ve muhtaç insanlara barınma, beslenme ve sağlık yardımı ulaştırmak için önemli görevler üstlenen Türk Kızılayı, kan, afet, uluslararası yardım, göç ve mülteci hizmetleri, sosyal hizmetler, sağlık, ilk yardım, eğitim, gençlik ve mineralli su işletmeleri alanlarında faaliyet göstermektedir.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.