Türk Dili 2 Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yazım kuralları nedir? Açıklayınız.

Yazı yazmak yalnızca harfleri tanımak, onları bir araya getirerek anlamlı sözcükleri veya cümleleri sıralamak değildir. Bir yazının amacına ulaşabilmesi için uyulması gereken birtakım biçimsel kurallar vardır. Bu kurallara yazım kuralları denir.

Yazı dili ile konuşma dili arasında ne gibi farklar vardır?

Yazı dili konuşma diline göre daha tutucudur, yani yazı dilinin kuralları konuşma diline göre daha yavaş değişir. Dilin hem yaşayanlar hem de geçmişle gelecek nesiller arasında köprü olma niteliği dikkate alındığında, her neslin yazı dilini kendisine göre yeniden yapılandırmasının doğru olmadığı görülecektir. Ama bu, Yazı dili asla değişmemeli, sonsuza kadar sabit kalmalı. demek değildir. Ancak herkes dilediği gibi yazmaya kalkarsa anlaşma güçleşecek, hatta belki mümkün olmayacaktır.

Yazım yerine başka bir sözcük kullanabilir miyiz?

Yazım için imlâ sözcüğü de kullanılır. Yazım, TDK’nin genel ağ sayfasındaki Güncel Türkçe Sözlük’te Bir dilin belli kurallarla yazıya geçirilmesi, imla diye tanımlanmaktadır.

Günümüzde yazım kullanımını olumsuz etkileyen şeyler neler olabilir?

Günümüz teknolojisinin kullanımının bir uzantısı olarak genel ağ ve taşınabilir telefonda yapılan yazışmalar, yazım kurallarının kullanımını olumsuz etkilemektedir. Bu yazışmalarda kullanılan bazı yeni kısaltmalar (slm selam, nbr ne haber, kib kendine iyi bak vb.), Türkçe ünlüleri (glyrm geliyorum, bk bak vb.) veya Türkçe karakterleri (i, ı, ö, ü, ç, ş) kullanmama, noktalama işaretlerini yanlış veya eksik kullanma, bazı simgelerle birlikte yeni birtakım noktalama işaretleri ( : ) mutlu olmak, gülmek 🙁 üzgün olmak ,>:( ağlamak vb.) kullanma gibi yazı dilinde görülmeyen durumlar söz konusudur. Gelişen teknolojiye her alanda oldu- ğu gibi, yazı dilinde de uyum göstermek gereklidir. Ancak bu yapılırken yazım birliği bozulmamalı ve doğru iletişim engellenmemelidir.

Yazımda yazım kurallarına uymazsak ne olur?

Yazımda yazım kurallarına uymamak, okuyucunun o yazıyı okumasını güçleştirir; onu, okuma sırasında belirsizliklere düşürür. Yazdıklarımızın hem günümüz hem de gelecek kuşaklarca anlaşılmasını sağlamak için yazımda belirlenen ortak kurallara uyulmalıdır.

Türkçenin yazım kurallarının oluşması süreci ne zaman başlamıştır?

Türkçenin yazım kurallarının oluşması süreci, Türk Yazı Devrimi ile başlamıştır. 12 Aralık 1928 yılında basılan İmla Lügatı, Türkçedeki sözcüklerin yeni Türk harfleriyle nasıl yazılacağını göstermiştir. Bu yazım kılavuzu 1941 yılına kadar basın-yayın ve eğitim kurumlarında kullanılmıştır. Bu on üç yıl içerisinde ‘söyleyişe göre yazım’ öncelik taşımıştır. Uygulamada ortaya çıkan yazım sorunlarına, Türk Dil Kurumu’nca 1941’de İmla Kılavuzu adıyla yeniden basılan yazım kılavuzu ile çözüm aranmıştır. İmla Kılavuzu 1962’ye kadar yedi kez; 1965’te Yeni İmla Kılavuzu adıyla içeriği yeniden düzenlenerek dört kez (1965-1968); 1970’te Yeni Yazım (İmla) Kılavuzu olarak iki kez; 1973’ten 1981 yılına değin de Yeni Yazım Kılavuzu adıyla beş kez basılmıştır. Türk Dil Kurumu’nun on bir baskı yapan yazım kılavuzu ile Türkçenin yazımı büyük ölçüde geleneksel bir yapıya kavuşmuştur (Çotuksöken, 2001:47). Bu tarihten sonra kurumun yayımladığı kılavuzlar ile özel kuruluşların ve yayınevlerinin yayımladıkları arasında bir örneklik sağlanamamış, yazımla ilgili sorunlar artmıştır. TDK tarafından 1985’te İmla Kılavuzu, 2005’ten itibaren de Yazım Kılavuzu adıyla yeni baskılar yapılmıştır. Günümüzde basılı yazım kılavuzlarıyla birlikte genel ağda, farklı kurum ve kuruluşlar tarafından hazırlanan yazım kılavuzlarının yanı sıra Türk Dil Kurumu’nun resmi sitesi http://www.tdk.gov.tr adresinde yazım kılavuzu bulunmaktadır.

Büyük harf nerelerde kullanılır?

Büyük harf kullanımı: ? Bütün özel isimler -kişi adları ve soyadları, ülke, millet, dil, din, mezhep, gezegen, yer, bölge, yerleşim birimleri, kurum, kuruluş, eser, gazete, dergi, kanun, tüzük, dönem, mevsim, (belirli bir tarih bildiren) ay ve gün, bayram, toplantı vb. isimleri – büyük harfle başlatılır. ? Birtakım kısaltmaların tamamı veya ilk harfleri büyük harfle yazılır. ? Bütün cümleler ile şiirlerde dizeler büyük harfle başlar. ? İki noktadan sonra veya tırnak içinde verilen cümlelerin ilk kelimesi büyük harfle başlar ve sonuna ilgili noktalama işareti konur. ? Unvanlar ve lakap gibi kullanılan akrabalık sözleri büyük harfle yazılır. ? Hitap sonrası kullanılan unvanlar büyük harfle yazılır. ? Kitap, dergi, bildiri vb. gibi çalışmalarda, yazı başlıkları ve çizelge, şema vb. ile ilgili açıklamaların ilk harfleri büyük yazılır. ? Tabela, levha gibi yazılarda sözcüklerin ilk harfi büyük yazılır. ? Özel adlardan türetilen bütün sözcüklerin ilk harfleri büyük yazılır.

Yabancı özel isimlerin yazımı ne şekilde olur?

Yabancı özel isimlerin yazımı: ? Türkçeye eskiden yerleşen yabancı isimler söylendiği gibi yazılır. ? Latin alfabesi kullanan ülke ve toplumlara ait özel isimler aynen yazılır. ? Latin alfabesi kullanılmayan ülke ve toplumlara ait özel isimler söylendiği gibi yazılır.

Özel isimler dışındaki yabancı sözcüklerin yazımı nasıl olmalıdır?

Türkçeye hem Doğu hem de Batı dillerinden pek çok yabancı sözcük girmiştir. Dilimize yüzyıllar öncesinden Arapça, Farsça, Yunanca, Ermenice, Çince, Moğolca gibi dillerden giren sözcükler, okunduğu biçimde yazılmaktadır. Batı dillerinden eskiden giren sözcüklerinde önemli bir kısmı okunduğu gibi yazılmaktadır: romatizma, aktör, makine, traktör, tren, otobüs, bilet, gardırop, liman, gazete, tiyatro, balerin, futbol, opera, trajedi, roman vb. Ancak günümüzde Türkçeye, Batı dillerinden, özellikle de İngilizceden pek çok sözcük girmekte ve bunlar alındıkları dildeki özgün yazımı ile yazılmaktadır: check-up, e-mail, scanner, cafe, cd player, cd writer, check in, x-ray cihazı, cool, ambulance, emergency, wc, full-time, parttime, wireless, mause, shopping center, showroom, online vd. Türkçede sözcük başında çift ünsüz bulunmaz. Batı dillerinden giren bu tip sözcükler genellikle aslına uygun biçimde yazılır: gramer, stop, kral, kritik, plan, tren, slogan, psikoloji, staj, spor, program, propaganda, kriz, traktör, grafik, stateji vb. Bu tür sözcüklerin çok azında sözcüğün başına ünlü veya baştaki çift ünsüz arasına bir ünlü getirilerek yazılır: İslav, istep, iskele, iskelet, islim, istasyon; kulüp gibi. Dilimizde sözcük sonunda bulunabilecek ünsüz çiftleri bellidir: Türk, kürk, bark, sarp, art, kart, alt, ant, ters, arş, ahenk gibi. Batı dillerinden giren ve son hecesinde bu yapılara uymayan çift ünsüzlerin bulunduğu sözcükler, özgün biçimiyle yazılır: teyp, film, norm, form, modern, Frank, org, morg, romantizm, atletizm vb. Ancak az da olsa bu tip sözcüklerin yazımında, sondaki çift ünsüzünün arasına ünlü türetildiği görülmektedir: term > terim gibi.

Birleşik sözcükler nasıl yazılmalıdır?

Birleşik sözcüklerin yazımı: ? İki sözcük birlikte kullanıldığında ses düşmesi, türemesi veya değişmesi oluyorsa bitişik yazılır. ? Birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerin biri ya da ikisi de artık asıl anlamlarını yitirmiş, yeni bir anlam kazanmışlarsa bitişik yazılır. ? Gerçek anlamı dışında, yardımcı fiil olarak kullanılan, vermek, durmak, yazmak, kalmak, bilmek ve gelmek fiilleri, kendisinden önceki fiile -A, -U, -I zarf-fiil ekleri yardımıyla bağlandığında bitişik yazılır. ? Fiil çekim eklerinin ve fiilimsilerin kalıplaşmasıyla ortaya çıkan ve yeni anlam taşıyan sözcükler bitişik yazılır. ? Birleşik yapıdaki kişi ad ve soyadları, yer adları, kurum adları bitişik yazılır. ? Ara yönleri bildiren sözcükler ile artık somut yer bildirmeyen alt, üst, üzeri sözcükleriyle kurulan birleşik sözcükler bitişik yazılır. ? Dilimize Arapça ve Farsçadan geçen, tek sözcük gibi düşünülen tamlamalar bitişik yazılır.

Ayrı yazılan sözcükler nasıl açıklanır?

Ayrı yazılan sözcükler: ? İsim + fiil tarzında kurulan yapılarda eğer ses düşmesi veya değişmesi yoksa bu tip birleşik sözcükler ayrı yazılır. ? Hayvan veya bitki, eşya veya alet, durum, yer, bilim ve bilgi, yiyecek, gök cisimleri, organ, zaman, renk, yön, yol ve ulaşım vb. bildiren sözcüklerden birisi ile oluşan ve bunlardan birisinin anlamını koruduğu birleşik sözcükler ayrı yazılır. ? İç, dış, alt, üst, ön, art, büyük, küçük, orta, karşı, sağ, sol, bir, iki, tek, çift, sıra, gibi sözcüklerin başta olduğu birleşik sözcükler ayrı yazılır.

İkilemelerin yazımı nasıldır?

Bütün ikilemeler ayrı ve araya herhangi bir noktalama işareti konulmadan yazılır.

Pekiştirme sıfatlarının yazımı nasıldır?

Pekiştirme sıfatları, sözcüğün ilk hecesinin ünlüyle biten kısmı alınarak bunlara p, r, s, m seslerinin getirilmesiyle türetilir ve bunlar birleşik yazılır. Bu yapıların daha da pekiştirildiği veya bu yapılarda ünlü türemelerinin ortaya çıktığı görülür.

Geniş zaman çekimli fiillerin yazımı nasıl açıklanır?

Türkçede tek heceli olumlu fiil köklerine, geniş zaman ekinin ne şekilde geleceği sorunludur. Hangi fiilde ekin –Ar, hangisinde –(X)r geleceği konusunda kesin bir kural yoktur.

–mAk mastar ekinin yazımı nasıldır?

-mAk mastar eki; iyelik veya yönelme (+a), belirtme (+i), tamlayan (+in) hali ile çokluk (+lAr) ekleriyle kullanıldığında –mA olmaktadır.

Sayıların yazımı nasıldır?

Sayıların yazımı: ? Ondan itibaren birleşik rakamlar yazıyla verildiğinde bunlar ayrı ayrı yazılır. ? Büyük sayılar yazılırken okumayı kolaylaştırmak amacıyla farklı yöntemler kullanılır (Sondan başlayarak her üç basamakta bir nokta konur: 120.745.355.780. Üçlü basamakların arası yazıyla da yazılabilir: 120 milyar 745 milyon 355 bin 780). ? Eğer sayılar rakamla yazılıyor ve sonrasında ek geliyorsa bu eklerin yazımında ünlü ve ünsüz uyumlarına uyulur ve bunlar kesme işareti kullanılarak yazılır. ? Romen rakamları; yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde, ayların yazımında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların ön bölümlerindeki sayfaların numaralandırılmasında ayrı yazılır

Karıştırılması olası eklerle bağlaç ve edatların yazımı nasıl açıklanır?

Bilindiği gibi Türkçede soru eki dışındaki ekler, getirildikleri sözcüğe bitişik; sözcükler ise – bitişik yazılması gerekenlerin dışındakiler – ayrı yazılır. Ancak dilimizde +ki aitlik eki ile bağlaç ve edat olarak kullanılan ki sözcüğü; yine +DA bulunma hali eki ile dA bağlacının yazıda karıştırıldığı görülmektedir.

+da hâl eki ile da bağlacının yazımı nasıl açıklanır?

Türkçede bağlaç olarak kullanılan dA ile bulunma hâli (+DA) eki zaman zaman karışmaktadır. Bunları ayırmanın en kolay yolu, cümleden çıkardığımızda anlam bozuluyorsa bu ektir ve birleşik yazılmalıdır; anlam bozulmuyorsa bağlaçtır, ayrı yazılmalıdır.

İle bağlacının / edatının yazımı nasıl açıklanır?

Hem bağlaç hem de edat olarak kullanılan ile, bağımsız veya ekleştirilerek kullanılır.

Soru ekinin yazımı nasıl açıklanır?

Soru eki, diğer eklerden farklı olarak daima ayrı yazılır ve sonuna ? işareti konur. Kimi durumlarda soru ekinin üzerine kişi ekleri de getirilebilir, ancak bu durum ayrı yazılma kuralını değiştirmez.

Düzeltme işaretinin kullanımı nasıl açıklanır?

Düzeltme işareti, yazı dilimizde iki nedenler kullanılır. ? Türkçede k, g, l, gibi ünsüzlerin art damak mı yoksa ön damak mı olduğu esas olarak birlikte kullanıldığı ünlüye bağlıdır: kara, garip, alın, koku, gurbet, kol vb. sözcüklerde bu sesler art damak; kürek, gülücük, el, yelek gibi sözcüklerde ise ön damak ünsüzüdür. Ancak yazı dilinde kimi alıntı sözcüklerde, bu sesi gösteren harflerden önce veya sonra art damak ünlüleri – a ve u – geldiği halde, söz konusu ünsüzler ön damak ünsüzü olarak söylenir. Bu durumu yazıda belirtmek için, bu ünlülerin üzerine düzeltme işareti konur: â ve û. ? Bazı alıntı sözcüklerde, uzun ünlünün gösterilmediği durumlarda anlam karışıklığını gidermek için uzun ünlünün üzerine ^ işaretini konur. ? Arapçadan dilimize geçen +î nispet ekinin belirtme (+i) hâl eki ve 3. tekil şahıs iyelik ekiyle karışmasını önlemek için düzeltme işareti kullanılır.

Kısaltma nedir, açıklayınız?

Kısaltma; bir sözcük, terim ya da özel adın içerdiği harflerden biri veya birkaçı ile kısa olarak belirtilmesi ve simgeleştirilmesidir.

Kısaltmaların yazımı nasıl açıklanır?

Bir yazıda çok sık geçen isimler, yazar tarafından belli biçimlerde kısaltılabilir. Bunun dışında toplumun değişik kesimlerince çok kullanılan kısaltmalar da bulunmaktadır. Bu kısaltmalar değişik biçimlerde yapılabilmektedir. Eğer tek sözcük kısaltılacaksa bu durumda bazen büyük harf, bazen de küçük harf kullanılabilmektedir: N (Azot), Ü (üniversite), M (milâdî); m (metre), g (gram), l (litre) vb. Örneklerde (M ve m) görüldüğü gibi kısaltmanın büyük veya küçük harfle yapılması anlamı değiştirmektedir. Birden çok sözcükten oluşan ülke, devlet, eser, kurum, varlık, kişi, hastalık vb. adların kısaltması, bu sözcüklerin ilk harflerin bir araya getirilmesiyle oluşturulabilir. Noktalama işaretleri ünitesinde de belirtildiği gibi, bu şekilde tamamı büyük harflerden oluşan kısaltmalarda esasen nokta kullanılmaz. TBMM, AGIK, BM, OTDÜ, ASELSAN, DDY, THY, TDK vb. Ancak nadir de olsa T.C., T. gibi kısaltmalarda nokta işareti bulunmaktadır.

Ses uyumları ve yazım kurallarını açıklayınız.

Türkçede seslerin dizilişi, özellikle eklerin kullanılışı belli bir düzen içerisinde gerçekleşir. Bu da ünlü ve ünsüz uyumlarının doğmasına yol açmıştır. Türkçede iki ünlü uyumu (büyük ve küçük ünlü uyumları), bir de ünsüz uyumu vardır. Türkçede asıl olan büyük ünlü uyumudur. Bilinen ilk metinlerde günümüze kadar bir iki istisna dışında hemen bütün Türk dil ve lehçelerinde büyük ünlü uyumu görülür. Bu uyum, ekler geldiği zaman da değişmez, yani ekler de bu kurala uyar.

Ünlü daralması nedir, açıklayınız?

Türkçede fiillere bir ek geldiği zaman temel olarak kök değişmez. Ancak birtakım eklerde geçici ünlü daralması görülür. Sonu /a/ veya /e/ ünlüsüyle biten fiillere -(I)yor eki geldiğinde bu ünlüler daralır: başla-yor > başlıyor, okuma-yor > okumuyor.

Tek heceli sözcüklere ek geldiğinde ünsüz türemesi nasıl olur, açıklayınız?

Türkçede, Arapça hiss veya İngilizce full sözcüklerinde olduğu gibi ikiz ünsüz yoktur. Bu yüzden dilimize Arapçadan giren ve aslında sonunda ikiz ünsüz bulunan his, af, hak, hat, had, zan gibi sözcükler tek ünsüzle yazılır. Ancak bu tip sözcükler ünlüyle başlayan ek veya fiille kullanıldıklarında sondaki ünsüz ikizleşir.

İkinci hecelerdeki ünlülerin düşmesi nasıl olur?

Türkçede kurallı olmamakla birlikte gönül, beyin, koyun (göğüs), göğüs, burun, alın, oğul, ağız, bağır gibi sözcüklere ünlüyle başlayan ek geldiğinde ikinci hecedeki dar ünlüler (yani /ı/, /i/, /u/, /ü/) düşer: gönül+ü+m > gönlüm, koyun+u+n+a > koynuna, burun+u > burnu vb. Dilimizde çevir- ve devir- fiillerinin edilgen biçimlerinde de aynı olay görülür: devir- / devril-, çevir- / çevril-. Ancak bu durum, avuç, büyük, küçük, yanıt, çözüm, kömür, düğüm, geyik, buçuk, açık, soluk vb. birçok sözcükte görülmez: geyik+e > geyiğe, kanıt+a > kanıta, düğüm+ü > düğümü, soluk+u+m > soluğum vb.

Türkçenin yazım kurallarının oluşması süreci ne zaman başlamıştır?

Türkçenin yazım kurallarının oluşması süreci, Türk Yazı Devrimi ile başlamıştır

Türkçedeki sözcüklerin yeni Türk harfleriyle nasıl yazılacağını gösteren ilk eser adı ve basıldığı tarih nedir?

Adı İmla Lügatı’dır ve 12 Aralık 1928 yılında basılmıştır.

Türkçe’de büyük harf kullanımını nerelerde olduğunu anlatınız?

1. Bütün özel isimler -kişi adları ve soyadları, ülke, millet, dil, din, mezhep, gezegen, yer, bölge, yerleşim birimleri, kurum, kuruluş, eser, gazete, dergi, kanun, tüzük, dönem, mevsim, (belirli bir tarih bildiren) ay ve
gün, bayram, toplantı vb. isimleri – büyük harfle başlatılır.

2. Birtakım kısaltmaların tamamı veya ilk harfleri büyük harfle yazılır.

3. Bütün cümleler ile şiirlerde dizeler büyük harfle başlar.

4. İki noktadan sonra veya tırnak içinde verilen cümlelerin ilk kelimesi büyük harfle başlar ve sonuna ilgili noktalama işareti konur.

5. Unvanlar ve lakap gibi kullanılan akrabalık sözleri büyük harfle yazılır.

6. Hitap sonrası kullanılan unvanlar büyük harfle yazılır.

7. Kitap, dergi, bildiri vb. gibi çalışmalarda, yazı başlıkları ve çizelge, şema vb. ile ilgili açıklamaların ilk harfleri büyük yazılır.

8. Tabela, levha gibi yazılarda sözcüklerin ilk harfi büyük yazılır.

9. Özel adlardan türetilen bütün sözcüklerin ilk harfleri büyük yazılır.

Yabancı özel isimlerin yazımı nasıl yapılmaktadır?

1. Türkçeye eskiden yerleşen yabancı isimler söylendiği gibi yazılır.

2. Latin alfabesi kullanan ülke ve toplumlara ait özel isimler aynen yazılır.

3. Latin alfabesi kullanılmayan ülke ve toplumlara ait özel isimler söylendiği gibi yazılır.

Dilimizde sözcük sonunda bulunabilecek ünsüz çiftlerine üç tane örnek veriniz?

Türk, kürk, bark

Bitişik yazılan sözcüklerin kurallarını açıklayınız?

1. İki sözcük birlikte kullanıldığında ses düşmesi, türemesi veya değişmesi oluyorsa bitişik yazılır.

2. Birleşik sözcüğü oluşturan sözcüklerin biri ya da ikisi de artık asıl anlamlarını yitirmiş, yeni bir anlam kazanmışlarsa bitişik yazılır.

3. Gerçek anlamı dışında, yardımcı fiil olarak kullanılan, vermek, durmak, yazmak, kalmak, bilmek ve gelmek fiilleri, kendisinden önceki fiile -A, -U, -I zarf-fiil ekleri yardımıyla bağlandığında bitişik yazılır.

4. Fiil çekim eklerinin ve fiilimsilerin kalıplaşmasıyla ortaya çıkan ve yeni anlam taşıyan sözcükler bitişik yazılır.

5. Birleşik yapıdaki kişi ad ve soyadları, yer adları, kurum adları bitişik yazılır.

6. Ara yönleri bildiren sözcükler ile artık somut yer bildirmeyen alt, üst, üzeri sözcükleriyle kurulan birleşik sözcükler bitişik yazılır.

7. Dilimize Arapça ve Farsçadan geçen, tek sözcük gibi düşünülen tamlamalar bitişik yazılır.

Türkçe’de ayrı yazılan sözcüklerle ilgili bilgi veriniz?

1. İsim + fiil tarzında kurulan yapılarda eğer ses düşmesi veya değişmesi yoksa bu tip birleşik sözcükler ayrı yazılır.

2. Hayvan veya bitki, eşya veya alet, durum, yer, bilim ve bilgi, yiyecek, gök cisimleri, organ, zaman, renk, yön, yol ve ulaşım vb. bildiren sözcüklerden birisi ile oluşan ve bunlardan birisinin anlamını koruduğu birleşik sözcükler ayrı yazılır.

3. İç, dış, alt, üst, ön, art, büyük, küçük, orta, karşı, sağ, sol, bir, iki, tek, çift, sıra, gibi sözcüklerin başta olduğu birleşik sözcükler ayrı yazılır.

Türkçe’de ikilemelerin yazımı nasıl olmaktadır?

Bütün ikilemeler ayrı ve araya herhangi bir noktalama işareti konulmadan yazılır.

Türkçe’de pekiştirme sıfatlarının yazımı hakkında bilgi veriniz?

Pekiştirme sıfatları, sözcüğün ilk hecesinin ünlüyle biten kısmı alınarak bunlara p, r, s, m seslerinin getirilmesiyle türetilir ve bunlar birleşik yazılır. Bu yapıların daha da pekiştirildiği veya bu yapılarda ünlü türemelerinin ortaya çıktığı görülür.

Türkçede tek heceli olumlu fiil köklerine, geniş zaman eki ne şekilde gelir?

Türkçede tek heceli olumlu fiil köklerine, geniş zaman ekinin ne şekilde geleceği sorunludur. Hangi fiilde ekin -Ar, hangisinde -(X)r geleceği konusunda kesin bir kural yoktur.

Türkçe’de sayıların yazımı nasıl olmaktadır?

1. Ondan itibaren birleşik rakamlar yazıyla verildiğinde bunlar ayrı ayrı
yazılır.

2. Büyük sayılar yazılırken okumayı kolaylaştırmak amacıyla farklı yöntemler kullanılır. 

• Sondan başlayarak her üç basamakta bir nokta konur

• Üçlü basamakların arası yazıyla yazılır

3. Eğer sayılar rakamla yazılıyor ve sonrasında ek geliyorsa bu eklerin yazımında ünlü ve ünsüz uyumlarına uyulur ve bunlar kesme işareti kullanılarak yazılır.

4. Romen rakamları; yüzyıllarda, hükümdar adlarında, tarihlerde, ayların yazımında, kitap ve dergi ciltlerinde, kitapların ön bölümlerindeki sayfaların numaralandırılmasında ayrı yazılır.

+ki aitlik eki, ki bağlacı ile ki pekiştirme ve şüphe edatının yazımı nasıl gerçekleşir?

Türkçede sesteş olan üç ayrı ki vardır:
Aitlik bildiren +ki ekinin yazımı: Bir ek olduğu için sözcüğe bitişik yazılır.
Elimizdeki imkânları kullanmamakta neden direniyoruz? (Haldun Taner, Koyma Akıl, Oyma Akıl)
Bağlama işlevindeki ki sözcüğünün yazımı: İki cümleyi bağlayan yani bağlaç
olan ki ayrı yazılır.
Bizim de işimiz bu! Onlar unutacak, biz söyleyeceğiz ki cümle âlem duysun.
(Feyza Hepçilingirler, Türkçe “OFF”)
Pekiştirme veya şüphe görevinde kullanılan ki sözcüğünün yazımı: Pekiştirme görevindeki ki sözü yüklemlerden sonra kullanılır ve ayrı yazılır.
Sen zaten evde çalışıyorsun, senden önce gelebilmem mümkün değil ki! (Ayşe
Kulin, Türkan)
Türkçede özellikle ilk iki maddedekilerin karıştırıldığı, çok defa ayrı yazılacakken bitişik yazıldığı görülmektedir. Bunu ayırt etmenin iki basit çözümü vardır:
• Üzerine hâl eki getirmek mümkünse bitişik, değilse ayrı yazılmalıdır: Evdekine, yoldakinden, seninkini vb.

• ki cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyorsa bitişik; bozulmuyorsa ayrı
yazılır.
Derler ki binlerce işçi çalışmış bu köşkü yapmak için; şimdi hiçbirinin adı bilinmez. (Murathan Mungan, Lal Masallar)

+DA hâl eki ile dA bağlacının yazımının doğru şekli nasıl olmaktadır?

Türkçede bağlaç olarak kullanılan dA ile bulunma hâli (+DA) eki zaman zaman
karışmaktadır. Bunları ayırmanın en kolay yolu, cümleden çıkardığımızda anlam
bozuluyorsa bu ektir ve birleşik yazılmalıdır; anlam bozulmuyorsa bağlaçtır, ayrı
yazılmalıdır

ile bağlacının / edatının yazımı nasıl gerçekleşir?

Hem bağlaç hem de edat olarak kullanılan ile, bağımsız veya ekleştirilerek kullanılır.
Fıkraları, romanları, öyküleri ile tanıdığımız Oktay Akbal’ın özgün yanlarından
biri de denemeciliğidir. (Doğan Hızlan, Düzyazı Ayracı)
İle, ekleştiğinde, ünsüzle biten sözcüklere gelince baştaki /i/ sesi düşer; sonu
ünlüyle biten sözcüklerde ise /i/ > /y/ olur.
Karısı, üç çocuğuyla her akşam umutla açıyordu kapıyı.

Türkçe’de soru ekinin yazımı nasıl gerçekleşir?

Soru eki, diğer eklerden farklı olarak daima ayrı yazılır ve sonuna “?” işareti konur. Kimi durumlarda soru ekinin üzerine kişi ekleri de getirilebilir, ancak bu
durum ayrı yazılma kuralını değiştirmez.
Hey Allah’ım, bu suali okumaktan bıkmadın mı hâlâ? (Ayşe Kulin, Türkan)
Güneş batıyor… Yarın, yine doğar. Ben, şu topraklarda yatan güneşin – bir gün
olsun – doğduğunu görmeyecek miyim? (Namık Kemal, Gülnihal)
Soru eki şu durumlarda soru anlamı taşımaz: 1) -DI mI zarf-fiil yapısında 2)
İyisi mi gibi kalıp ifadelerde 3) İkilemelerde pekiştirme amacıyla kullanıldığında
soru işareti kullanılmaz.
1. Hayat pahalılaştı mı dostluklar ucuzlar. (Haldun Taner, Koyma Akıl Oyma
Akıl)
2. İyisi mi, yarından tezi yok, keşişin izini tutup gidelim; kader, kısmetse bir gün
olur arkalarından yetişiriz. (Eflâtun Cem Güney, Kerem İle Aslı)
3. Öyle ki, Yorgi bir gün: – Yahu çocuklar, demişti, ay ışığında futbol oynamak
kıyak mı kıyak olacak! (Orhan Kemal, Baba Evi)

Düzeltme işareti, yazı dilimizde nasıl kullanılır?

Düzeltme işareti, yazı dilimizde iki nedenle kullanılır.
1. Türkçede k, g, l, gibi ünsüzlerin art damak mı yoksa ön damak mı olduğu esas olarak birlikte kullanıldığı ünlüye bağlıdır: kara, garip, alın,
koku, gurbet, kol vb. sözcüklerde bu sesler art damak; kürek, gülücük,
el, yelek gibi sözcüklerde ise ön damak ünsüzüdür. Ancak yazı dilinde
kimi alıntı sözcüklerde, bu sesi gösteren harflerden önce veya sonra art
damak ünlüleri – a ve u – geldiği halde, söz konusu ünsüzler ön damak
ünsüzü olarak söylenir. Bu durumu yazıda belirtmek için, bu ünlülerin
üzerine düzeltme işareti konur: â ve û.
kâr, kâğıt, kâfir, bekâr, Hakkâri, Kâmil, dükkân, mezkûr, sükûn, mahkûm;
karargâh, dergâh, rüzgâr; lâle, lâzım, İslâm, hilâl, Halûk vb.
Biliyorsun ki, bizim Beşinci Ordu’nun karargâhı Saroz’dadır. (Tarık Buğra, Çanakkale Mahşeri)
2. Bazı alıntı sözcüklerde, uzun ünlünün gösterilmediği durumlarda anlam
karışıklığını gidermek için uzun ünlünün üzerine “^” işaretini konur.
3. Arapçadan dilimize geçen +î nispet ekinin belirtme (+i) hâl eki ve 3.
tekil şahıs iyelik ekiyle karışmasını önlemek için düzeltme işareti kullanılır.

Türkçe’de eğer tek sözcük kısaltılacaksa küçük harf ve büyük harf kuralı nedir?

Eğer tek sözcük kısaltılacaksa bu durumda bazen büyük harf, bazen de küçük harf kullanılabilmektedir: N (Azot), Ü (üniversite), M (milâdî); m (metre), g
(gram), l (litre) vb. Örneklerde (M ve m) görüldüğü gibi kısaltmanın büyük veya
küçük harfle yapılması anlamı değiştirmektedir.
Tek sözcüklük kısaltmalarda bazen sözcüğün ilk hecesi veya üç harfi; bazen de ilk
iki veya üç ünsüzü kullanılır ve sonuna nokta konur: Prof. (profesör), Bul. (bulvar),
Sok. (sokak), haz. (hazırlayan), nö. (nöbetçi), Dr. (doktor), kr. (kuruş), Hz. (hazret) vb.

Birden çok sözcükten oluşan ülke, devlet, eser, kurum, varlık, kişi, hastalık vb. adların kısaltmasında kural nedir?

Birden çok sözcükten oluşan ülke, devlet, eser, kurum, varlık, kişi, hastalık vb.
adların kısaltması, bu sözcüklerin ilk harflerin bir araya getirilmesiyle oluşturulabilir. Noktalama işaretleri ünitesinde de belirtildiği gibi, bu şekilde tamamı büyük
harflerden oluşan kısaltmalarda esasen nokta kullanılmaz. TBMM, AGİK, BM,
OTDÜ, ASELSAN, DDY, THY, TDK vb. Ancak nadir de olsa T.C., T. gibi kısaltmalarda nokta işareti bulunmaktadır.

Türkçe’de ses uyumları ve yazım kuralları hakkında bilgi veriniz?

Türkçede seslerin dizilişi, özellikle eklerin kullanılışı belli bir düzen içerisinde
gerçekleşir. Bu da ünlü ve ünsüz uyumlarının doğmasına yol açmıştır. Türkçede
iki ünlü uyumu (büyük ve küçük ünlü uyumları), bir de ünsüz uyumu vardır.
Türkçede asıl olan büyük ünlü uyumudur. Bilinen ilk metinlerde günümüze kadar bir iki istisna dışında hemen bütün Türk dil ve lehçelerinde büyük ünlü uyumu
görülür. Bu uyum, ekler geldiği zaman da değişmez, yani ekler de bu kurala uyar.
el+ler+i+n+de+ki+ler+den > ellerindekilerden
oku-t-tur-u-l-acak-sın > okutturulacaksın.

Küçük ünlü uyumunun tarihi geçmişine baktığımızda, Türkçede büyük ünlü uyumu kadar yaygın olmadığı görülür. Ancak bugün Türkçede eklerin ünlüsü, sözcüğünün son hecesinin ünlüsü dikkate alınarak ve küçük ünlü uyumuna göre getirilir.
el+ler+i+n+de+ki+ler+den > ellerindekilerden; oku-t-tur-u-l-acak-sın > okutturulacaksın.

Bilindiği gibi Türkçede bir de ünsüz uyumu bulunmaktadır. Ünsüzler ötümlü
ve ötümsüz diye ikiye ayrılırlar. Bu ünsüzlerin bir kısmı, ünsüz uyumu dediğimiz
kural gereği birbiriyle nöbetleşen çiftleri teşkil ederler: c ~ ç, d ~ t, k ~ g.
Bu durum, yazımda aşağıdaki uygulamalara yol açar:
• Sözcük ötümsüz ünsüzle bitiyorsa ötümsüz ünsüzle başlayan ek gelir:
Türk+çe > Türkçe, kayık+çık > kayıkçık, saç+tan > saçtan, iş+te > işte; bit-kin >
bitkin, at-kı > atkı, kaç-tı > kaçtı, bak-tık+ça > baktıkça, iç+tik+i > içtiği vb.
• Sözcüğün sonu ötümlü ünsüz veya ünlü ile bitiyorsa ekin ötümlü ünsüzle
başlayan biçimi getirilir:
yol+cu > yolcu, güzel+ce > güzelce, yavru+cak > yavrucak, yol+da > yolda,
yer+den > yerden, yor-gun > yorgun, dal-gıç > dalgıç, del-gi > delgi, sol-du > soldu,
al-dık+ça > aldıkça, bekle-dik+i+m > beklediğim, yüz-dük+ü > yüzdüğü vb.

Sözcük sonunda ç / c, t /d, p / b ve k / g nöbetleşmesi kuralı nasıl gerçekleşir?

Dilimizde sonu /ç/, /t/, /p/ veya /k/ ile biten birtakım sözcükler, ünlüyle başlayan
ek aldığında veya ünlüyle başlayan sözcüklerle kullanıldığında, bu seslerin geçici
olarak, sırasıyla /c/, /d/, /b/ ve /g/ olduğu görülür.