Açıköğretim Ders Notları

Temel Bakım Hizmetleri Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Temel Bakım Hizmetleri Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Özbakım Ve Beslenme

1. Soru

Yaşlılık döneminde sıklıkla görülen beslenme sorunlarının ana nedenleri nelerdir?

Cevap

Ağız ve diş sağlığı problemleri, besinin hazırlanması ve besin tüketimi aşamalarındaki problemler, yetersiz beslenme sorunları ekonomik-sosyal-medikal faktörler.


2. Soru

Yaşlanma sürecinde özbakım gücünün azalması hangi nedenlerle gerçekleşmektedir?

Cevap

Yaşlanmayla birlikte psikolojik, fizyolojik, bilişsel, duygusal, sosyal alanlarda değişiklikler oluşmaktadır; bir yandan fonksiyonel kapasitesi azalırken, genel olarak kronik hastalıklar artmaktadır. Bu durum bireylerin yaşamlarını olumsuz etkilemekte, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yetersizlik, fonksiyonel güçsüzlük, hastalık semptomları ve fiziksel iyilik halinin bozulması tedaviye uyumu zorlaştırmakta ve öz bakım gücü yetersizliğine neden olmaktadır. Ek olarak yaşlının kiminle yaşadığı, özbakımını kendisinin mi yaptığı, nerede oturduğu, evi, sosyoekonomik ve eğitim durumu, yakınlarının ilgisi ve desteği, toplumun desteği, resmi ve özel kurumlarının bakış açıları gibi birçok faktör yaşlıda özbakımı ve bununla ilgili parametreleri etkilemektedir. Bu sebeple her yaşlıya özgü değişik faktörler bu süreci etkilemektedir.


3. Soru

Dünya sağlık örgütüne göre (WHO) geriatrik yaş grubu hangi yaşla başlamaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), geriatrik yaş grubunu 65 yaş ve üzeri olarak tanımlanmıştır.


4. Soru

Yaşlı özbakımı hangi temel alanlardan oluşmaktadır?

Cevap

Yaşlının özbakımı son derece önemlidir. Kendisinin yapabilmesi, yardıma ihtiyacı olması, bağımlı ya da bağımsız olması, fonksiyonel yapısı son derece belirleyicidir. Giyinmesi, barınması, yemek yemesi, güvenliği ve sürekli temizliği ve hijyeni bu özbakımın temelini oluşturmaktadır


6. Soru

Her yaşlının bireysel bakım ihtiyaçları olsa da ortak özbakım ihtiyaçları arasında hangi faaliyetler yer alır?

Cevap

Her yaşlının bakım ihtiyacı farklıdır. Ancak özbakım genelde değişmemektedir. Kronolojik yaş bakım ihtiyacının belirlenmesinde tek başına bir anlam ifade etmemektedir. Önemli olan yaşlının bağımsızlık derecesidir. Bunun anlaşılması da her yaşlının bireysel gereksinim ve ihtiyaçlarının belirlenmesi ile olmaktadır. Özbakımda da barınma, yemek yapma ve yeme, temel ve enstrümantal günlük yaşam aktivitelerini yapma önemli yer almaktadır. Her yaşlının özbakımında bazı temel ihtiyaçlar vardır. Beslenme, boşaltım, hareket, giyinme ve vücut ısısının korunması, yardımcı cihaz kullanımı, ilaç kullanımının düzenlenmesi alanlarındaki bireysel bakım ihtiyaçları ortaya çıkarılmalıdır.


7. Soru

Yaşlılarda günlük yaşam aktiviteleri testleri ne amaçla kullanılmaktadır? Bu tür testler kaça ayrılır?

Cevap

Günlük yaşam aktiviteleri ve enstrümantal günlük yaşam aktivitelerinin ve bunları değerlendirme testlerinin bilinmesi özbakımda da son derece önemlidir. Yaşlının bağımsızlık derecesini anlamaya yönelik ve günlük bireysel bakım ihtiyaçlarını da ortaya çıkaran testlerdir. Bulaşık, çamaşır, ütü, yemek yapma, alışveriş, evdeki temel aletleri kullanabilme gibi ögeleri yapıp yapamadığını, yardıma ihtiyacı olup olmadığını saptayan enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri testleri son derece önemli ve belirleyicidir. Özbakımda özellikle hareket, banyo, temizlik, idrar ve gayta yapabilme, yemek yeme, giyinebilme son derece önemli yer tutar. Yaşlı hastanın kendine bakım kapasitesi günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesiyle ölçülür. Günlük yaşam aktiviteleri temel (GYA) ve enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri (EGYA) olmak üzere 2 gruba ayrılır. GYA veya EGYA’de saptanan düşüşler depresyon, demans, düşme, inkontinans, görme problemi veya diğer hastalıkların habercisi olabilir. Bu testlerden alınan puanlardaki düşüşe neden olan medikal bir sebep bulunamazsa destekleyici yaklaşımlar önerilmelidir. Özbakımın ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişiklikler bizlere yaşlının sağlık durumu hakkında da bilgi vermektedir.


8. Soru

Yaşlıların günlük yaşam aktivitelerini değerlendirmekte en sık kullanılan test hangisidir? Testin özelliklerini kısaca açıklayınız.

Cevap

Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir. Bu testin amacı hastanın günlük işlerinde ne yaptığını kaydetmektedir. Hastanın ne yapabileceğini öğrenmek hedeflenmemiştir. Değerlendirilen işler gayta kontinansı, idrar kontinansı, beslenme, yıkanma (yüz yıkama, saç bakımı, tıraş dahil olmak üzere), giyinme, transfer, tuvalet kullanma, mobilite, basamak çıkma ve banyodan oluşmaktadır. Hastanın bu işleri bağımsız veya yardımlı yapmasına göre puanlanır. Alınan skor bağımsızlık derecesini gösterir, ne kadar az puan alınırsa temel günlük yaşam aktiviteleri o kadar bağımsız yapılmaktadır.


9. Soru

Yaşlının barınma koşullarıyla özbakım düzeyi arasındaki ilişki nasıldır?

Cevap

Yaşlının barınma konusu son derece önemlidir. Yaşlının yaşadığı ev yaşlının öz bakımında belirleyici olabilmektedir. Kiminle yaşadığı önemlidir. Yalnız, eşiyle, çocuklarıyla, bakıcısı ile yaşaması hepsi farklı özbakım imkânları sunmaktadır. Bunun dışında yaşlı evde değil kurumda da kalıyor olabilir. Bakımevleri, huzurevleri, rehabilitasyon merkezleri bunun sık rastlanan örnekleridir. Tüm bunlar yaşlının özbakımını etkilemektedir. Buradaki koşullara göre temel bakım değişmese de özbakımla ilgili bazı faktörler ve buralarda yatış sebepleri ve hastalıkları sonucunda bazı özbakım yetileri değişebilmektedir.


10. Soru

Yaşlı bireye evde bakım konusunda günümüzdeki durum nasıldır?

Cevap

2010 yılından itibaren uygulamaya geçen evde sağlık hizmeti, aile hekimi tarafından yaşlının evde bakımı, belediyelerin evde bakım destekleri, evde barınma ve temel ihtiyaç destekleri gibi evde bakıma yönelik faaliyetlerin arttırılması, evde bakımın geliştirilmesi son derece etkin ve ekonomiktir. Evde bakım yaşlı bakımının bugün en önemli ve dinamik konusudur ve ülkemizde gelişmektedir.


11. Soru

Yaşlılarda temizlik konusunda en kritik öğeler nelerdir?

Cevap

Yaşlılarda temizlik hususunda genel hijyen kuralları geçerlidir. Ancak yaşlı temizliğinde bazı öğeler kritiktir: – Bireyin temizlik davranışlarını tek başına yapıp yapamadığının belirlenmesi – Yardıma ihtiyaç durumu tespit edilmesi – İdrar ve gayta tutamamak veya zaman zaman kaçırma durumunun tespiti – Özel hastalığı olan yaşlılarda (ör; demansı olan yaşlılarda, felçli yaşlıda, depresif yaşlıda, hareket kabiliyetinde yetersizlik olan yaşlıda) temizliğin sağlanmasına özellikle dikkat etmek


12. Soru

Yaşlılarda temizlik kavramı hangi kategorilerde ele alınmalı, nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Yaşlılar için temizlikte; vücut temizliği, tuvalet ile ilgili temizlik, banyo ile ilgili temizlik, ağız ve diş sağlığı ile ilgili temizlik ayrı ayrı ele alınmalıdır. Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ise silinme, tüm vücut veya bir kısmın silinmesi, bu sırada uygulanacak malzemeler ve yöntemler yaşlı hasta için ayrı ayrı bilinmelidir.


13. Soru

Yaşlılarda temizlik kavramının farklı alanları nelerdir?

Cevap

Yatakta tam silme, yatakta saç yıkama, elbise giydirme çıkartma, ağız ve diş bakımı, burun bakımı, kulak bakımı, kapalı gözün bakımı, tırnak bakımı, yatak ve malzemelerinin temizliği, tuvalette eğitim ve destek, kusma var ise kusma sonrası temizlik, duş ile temizlik temizliğin farklı alanlarıdır.


14. Soru

Yaşlı bakımda kullanılan temizlik araçları nelerdir?

Cevap

Temiz su en önemli temizlik aracıdır ancak uygun ve gerekli durumlarda vücut temizleme ürünleri yara oluşmasını engellemektedir ve hijyenik durumu desteklemekte ve enfeksiyonları engellemektedir.


15. Soru

Yaşlı temizliğinde temel hedef ve felsefe ne olmalıdır?

Cevap

Temizlik bir bütün olarak ele alınmalı, bir kez değil sürdürebilir olması hedeflenmelidir. Bu konuda yaşlının bağımsızlık durumu ve fonksiyonel durumu son derece önemlidir. Evin temizliğinden, yaşlının temizliğine kadar birçok alanda yaşlının desteğe ihtiyacı olabileceği gerçeği unutulmamalıdır.


16. Soru

Yaşlının yaşadığı evde temel ihtiyaçlarını karşılayacağı antre, banyo ve tuvalet hangi özelliklerde olmalı, hangi aparatlarla desteklenmelidir?

Cevap

Yaşlının yaşadığı evde; tuvalet, banyo ve bu mekânlara ev içinde ulaşımı sağlayan antre son derece önemlidir. Islak ve kaygan zeminler olduğu için kaymayan terlikler tercih edilmelidir. Özellikle düşmelerin önlenmesinde ve acil durumlarda son derece yararlıdır. Tuvalet ve banyoya giden antrede, tuvalet ve duş yanında tutunma barları bulunmalıdır. Tutunma kolları duvarda yatay eksende iyi sabitlenmiş, sağlam malzemeden yapılmış olmalıdır. Tutunma barlarının çapı 4-5 cm olmalı ve zeminden 90-100 cm yükseklikte yerleştirilmelidir.


17. Soru

Yaşlı evi mimarisinin ve yaşam alanlarının düzenlemesinde temel özellik nedir?

Cevap

Burada asıl amaç ev içinde sıklıkla düşme ve acil olayların gerçekleştiği yerler olan tuvalet, banyo ve antrede güvenliğin sağlanmasıdır. Eski evler buna göre değiştirilmeli; yeni evler yaşlı mimarisine uygun ve özellikle antre, tuvalet ve banyo yapıları destek sistemleri ile dizayn edilmelidir. Yaşlıya göre ev mimarisinin önemi önümüzdeki yıllarda daha da artarak devam edecektir.


18. Soru

Özbakım sırasında güvenlik hangi alanları kapsamaktadır?

Cevap

Özbakım sırasında güvenlik; banyo-giyinmebarınma-ısınma-yemek hazırlama-kontinans-transfer gibi özbakım örneklerindeki güvenlikten oluştuğundan ev içi güvenlikten, yaşlının yemek yerken aspire etmesinin engellenmesine kadar farklı alanları içerebilir. İlaçların güvenliği de bu konuya girmektedir.


19. Soru

Yaşlı evi nasıl düzenlenmelidir?

Cevap

Ev içi kazalar yaşlıda sık görülmektedir. Bu nedenle güvenlik çok önemlidir. Yaşlının evi hayatını kolaylaştıracak, bağımsızlığını arttıracak, düşme ve kazaları önlemeye yönelik olmalıdır. Yaşlılarda düşme sık görüldüğünden mümkün olduğunca sade bir yerleşim planlanmalıdır.


20. Soru

Yaşlı evinde yaşanılan kazaların nedenleri ve bu kazalara karşı alınacak önlemler nelerdir?

Cevap

Ev içi kazaların oluş nedenleri incelendiğinde büyük kısmına, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarının sebep olduğu görülmüştür. Evde yapılacak küçük düzenlemeler ve destekler ile kazalar ve bunlara bağlı yaralanmaların önemli ölçüde azaltılacağı belirtilmektedir.


21. Soru

Yaşlı güvenliğinin sağlanmasında yardımcı araçlarının doğru seçimi ve kullanımı nasıl olmalıdır?

Cevap

Yaşlılığa bağlı ortaya çıkan fiziksel değişiklikler ve hastalıklara uygun yardımcı araçların (işitme aygıtı, gözlük, baston vb) kullanımının sağlanmasıdır. Örneğin baston kullanımı kültürel olarak sık olmasına rağmen her yaşlı için uygun değildir ve hatta bazen düşmelere sebep olmaktadır. Yine düşme durumlarında kırıkların azaltılması için kalça koruyucu pedlerin hekime danışılarak kullanımı önerilen güvenlik önlemlerindendir.


22. Soru

Yaşlıların evde yaşayabileceği tehlikeler nelerdir?

Cevap

Evde yangın çıkma, gazdan zehirlenme, kesici aletlerin varlığı gibi durumlarda bazı yaşlılarda daha sık sorun görülmektedir. Demansı olan yaşlılar, yatağa bağımlı olan yaşlılar için bu tür riskler ve güvenlik daha da fazla önem kazanmaktadır.


23. Soru

Enfeksiyon hastalıklarının yaşlılarda görülme oranı nedir?

Cevap

Enfeksiyon hastalıkları 65 yaş ve üstü insanlarda hastaneye yatışa neden olan hastalıklarda ilk onda, mortaliteye sebep olan hastalıklarda ilk beşte yer alır.


24. Soru

Yaşlılarda görülen enfeksiyon hastalıklarında erken teşhis ve tedavinin önemi nedir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyon hastalıkları gençlere göre daha sık ve ağır seyreder. Enfeksiyonlara bağlı komplikasyonlar daha fazladır. Yaşlılarda enfeksiyonlara bağlı mortalitenin daha sık olması, immunitede yaşla beraber meydana gelen azalma, sıklıkla altta yatan ciddi hastalıkların varlığı, nazokomial enfeksiyonların hospitalizasyon sıklığı sonucunda artması, diyagnostik ve terapatik girişimlerin ve bunlara bağlı komplikasyonların bu yaş grubunda sık olması, antibiyotik tedavi yan etkilerinin sıklığı gibi nedenlerle açıklanabilir. Bu nedenle yaşlıda infeksiyon tanısında hızlı tanı ve uygun antibiyotik tedavisinin hızlı başlanması önemlidir.


25. Soru

Yaşlıların enfeksiyonel rahatsızlıklara yakalanmamasında özbakımın yeri ve önemi nedir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunma, özbakımın önemli kısımlarındandır. Tabi ki burada barınma, giyinme, ısınma, beslenme, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması, sosyal destek sistemlerinin iyi olması son derece önemlidir. Temizlik, hijyen, ağız diş sağlığından barınmaya kadar bir çok faktör enfeksiyonlardan korunmada önemlidir. Korunma için özel ilaçlara gerek yoktur.


26. Soru

Ağız ve diş sağlığının yaşlıların genel sağlığı üzerindeki etkisi nedir?

Cevap

Oral kavite, beslenmeye başlamada ve konuşmada anahtar rol oynar. Bu nedenle oral kavitenin yaşla ve hastalıklarla ilgili değişikliklerinden bahsederken bu fonksiyonlara olan etkileri üzerinde durmak gerekir. Gastrointestinal sistemin bir parçası olarak bu sistemi etkileyen hastalıkların tutulumunda ağız boşluğunu da değerlendirmelidir. Kolay değerlendirilebildiği için rutin fizik muayene sırasında mutlaka incelenmelidir. Özellikle ağız kanserlerinin sık görüldüğü, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler, bukkal mukoza, yumuşak damak, ağız tabanı, dilin yan kenarları unutulmamalıdır.


27. Soru

Yaşlılarda ağız ve diş sağlığı için üzerinde durulması gereken önemli kriterler nelerdir?

Cevap

Yaşlılarda dişlerin varlığı, takma diş veya protez diş kullanımlarında ki bakımları, diş kontrolleri son derece önemlidir. Varsa çürüklerin, enfeksiyonların tedavisi önemlidir. Uygun diş fırçası, diş macunu, su temininden başlayarak iyi bir ağız sağlığı son derece belirleyicidir. Yardıma ihtiyacı olan yaşlıların desteklenmesi ve gerekiyorsa dişlerinin temizliğinin bakıcı veya yakını tarafından yapılması önemlidir. Diş protezlerinin temizliği de son derece önemlidir. Mantar veya diğer enfeksiyonlar açısından ağız bakımı son derece önemlidir. Ağzı yıkamak için ayrı bir içecek kişinin tercihine göre olabilir. Ağız içi bakımı sadece diş bakımı değildir. Derinin ve ağız içinin de bakılması ve temiz tutulması önemlidir. Yılda 1-2 kez diş hekimi kontrolü önemlidir. Yine dudaklarının da bakımı, kurumaması önemlidir. Bu konuda krem, vazelin, özel rujlar kullanılabilir. Ortamın odasının havası kuru olmamalıdır, gerekirse hava nemlendiricileri kullanılabilir.


28. Soru

Malnutrisyon nedir?

Cevap

Malnutrisyon; yani yetersiz beslenme yaşlılarda sıktır ve erken tanınması ve tedavisi hayat kurtarıcı olabilmektedir.


29. Soru

Günlük yaşam aktiviteleri kaça ayrılır, nelerdir?

Cevap

Günlük yaşam aktiviteleri temel (GYA) ve enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri (EGYA) olmak üzere
2 gruba ayrılır.


30. Soru

Yaşlıların özbakım ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişikliklerin test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği nedir?

Cevap

Özbakımın ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişiklikler bizlere yaşlının sağlık durumu hakkında da bilgi vermektedir. Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir.


31. Soru

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA)  nedir?

Cevap

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA)  hastanın işlemleri ne derece bağımsız yerine getirdiğine göre puanlandırılır.Toplam puan 17’dir. Alınan puan bağımsızlık derecesini gösterir, aktiviteleri yerine getirmedeki bağımsızlık derecesi arttıkça alınan puan da artar. Bu testlerin sadece ilk değerlendirmede uygulanması değil, belli aralıklarla tekrarlanmasıönerilmektedir.
Disabilite belli bir sürede gelişen dinamik bir süreç olduğu için hastaların belli aralıklarla bu açıdan değerlendirilmesi uygun olur.


32. Soru

Yaşlıların rahat edebilmesi için giysileri nasıl olmalıdır?

Cevap

Giysilerin pratik, az düğmeli, rahat, bol olması belirleyecidir. Giyinmenin ve giysilerin basit olması önemlidir. Hatta demansı olan yaşlılarda alışkanlıklarını bozmamak için benzer aynı giysilerin birden fazla olması psikolojik olarak rahatlatıcı ve pratik olabilir. İdrar veya gayta kaçırması olan yaşlılarda ve genel olarak kolay çıkartılabilen giysiler tercih edilmelidir.


33. Soru

Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ne yapılmalıdır?

Cevap

Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ise silinme, tüm vücut veya bir kısmın silinmesi

gerekir.


34. Soru

Yaşlının yaşadığı evde tuvalet ve banyoda daha güvenli olabilmesi için neler yapılmalıdır?

Cevap

Yaşlının yaşadığı evde tuvalet, banyo ve buralara ev içinde yaşlının ulaşımı son derece önemlidir. Kaymayan terlikler kullanılmalıdır.Tuvalet ve banyoya giden antrede ve tuvalet yanında; duş yanında tutunma barları olmalıdır. Banyo kapısı mekanı daraltmamak için dışarıya açılmalıdır. Banyo zemini kaymaz, ışık ile parlamayan özellikli malzemeden yapılmalı ve döşemeler ıslak bırakılmamalıdır. Zemin ile duvar rengi kontrast oluşturacak şekilde farklı renklerden yapılmalıdır.
Giriş ve çıkışlarda düşmelere neden olabileceğinden küvetten kaçınılmalıdır. Oturaklı duş sistemi tercih edilmelidir. Armatürler kolay açılır kapanır özellikte olmalıdır. Banyoda havalandırma sistemi ve sıcak kaynağı güvenliği olmalıdır. Banyo dolapları ve havalandırma sistemleri eşya üzerine çıkmada, ulaşılabilecek yükseklikte olmadır.


35. Soru

Yaşlıların ev içi kazalarının oluş nedenleri nelerdir?

Cevap

Ev içi kazaların oluş nedenleri incelendiğinde büyük kısmına, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarının sebep olduğu görülmüştür. 


36. Soru

Yaşlanma sürecinde, infeksiyon hastalıklarını kolaylaştıran fizyolojik değişiklikler nelerdir?

Cevap

Yaşlanma sürecinde, infeksiyon hastalıklarını kolaylaştıran fizyolojik değişiklikler vardır. Prostat hipertrofisi, rahim sarkması, idrar torbası hastalıkları idrar yolu infeksiyonlarını; mukosilier kleransın azalması, öksürük refleksinin azalması, sık aspirasyon, diyabet-kronik obstrüktif akciğer hastalığı, alkol öyküsü, kalp yetmezliği, gibi kronik hastalıklar, boğaz florasında ajan patojenlerin kolonizasyonu (Streptococcur Pnemoniae, Hemofilur Influensa, Klebsiella Pnemoniçe), bakımevlerinde yatanlarda gram negatif bakterilerin kolonizasyonu pulmoner infeksiyonların sıklığını arttırır. Hücresel immunitede bozulma sonucunda gecikmiş tip aşırı duyarlılık mekanizmalarının bozulması, lökosit fonsiyonlarının
bozulması, ve humoral immunitede azalma, önemli fizyolojik değişiklikler iken, yaşlılıkta üriner ve pulmoner sistem infeksiyonlarını kolaylaştıran yapısal değişiklikler vardır.


37. Soru

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunmada nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunma özbakımın önemli kısımlarındandır. Tabi ki burada barınma, giyinme, ısınma, beslenme, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması, sosyal destek sistemlerinin iyi olması son derece önemlidir. Temizlik, hijyen, aşılar, ağız diş sağlığından barınmaya kadar bir çok faktör enfeksiyonlardan korunmada önemlidir. 


38. Soru

Yaşlıları enfeksiyonlardan korumak için ilaç kullanılmalı mı?

Cevap

Korunma için özel ilaçlara gerek yoktur. Bağışıklık sistemi güçlendiricileri olarak tanıtımları yapılan bir çok ilacın etkinlikleri tartışmalıdır ve genel olara geriatrik yaş grubunda önerilmez.


39. Soru

Ağız kanserlerinin, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler nerelerde görülür?

Cevap

Özellikle ağız kanserlerinin sık görüldüğü, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler, bukkal mukoza, yumuşak damak, ağız tabanı, dilin yan kenarları unutulmamalıdır.


40. Soru

Yaşlanma ile ağızda tükrük salınımı azalır mı? 

Cevap

Yaşlanma ile ağızda tükrük salınımının yavaşladığı düşünülmüştür. Ancak normal sağlıklı bir erişkinde azalmış tükrük salınımı normal kabul edilmemelidir. Yaşlanma ile tükrük bezlerinin yapısı değişse de yeterli salgıyı yapacak rezerve sahiptir. Bu nedenle ağızda kuruluk yaşa bağlanmamalıdır.


41. Soru

Yaşlanma ile beraber diş rengi koyulaşır mı?

Cevap

Yaşlanma ile beraber diş rengi koyulaşır, nedeni de zamanla mine tabakasının aşınmasına bağlı olarak alttaki daha koyu renkli dentin tabakasının belirginleşmesine bağlanmıştır.


42. Soru

Ağız içi bakımında sadece diş yeterli midir? 

Cevap

Ağız içi bakımı sadece diş bakımı değildir. Derinin ve ağız içinin de bakılması ve temiz tutulması önemlidir


43. Soru

Yaşlılar diş hekimine hangi sıklıkta götürülmelidir?

Cevap

Yılda 1-2 kez diş hekimi kontrolü önemlidir.


44. Soru

Yaşlılarda hangi vitaminlerin eksikliği sıklıkla görülür?

Cevap

Yaşlılarda B12 vitamin eksikliği sıktır, D vitamini eksikliği sıktır; bu iki vitamin sıklıkla yerine konmalıdır, hekime danışılarak; ancak özel durumlar dışında bu iki vitamin harici bir beslenme desteğine gerek yoktur. Bu tür ihtiyaçların doğal ürünlerle giderilmesi önemlidir.


45. Soru

Yaşlılarda beslenmenin önemli etkileri nelerdir?

Cevap

Beslenme immün sistemi destekler, bağışıklığı arttırır, yara iyileşmesini destekler, yara oluşumunu azaltır, dengeyi olumlu etkiler; demansın önlenmesinde ve tedavisinde dahi önemli etkileri vardır.


46. Soru

Malnütrisyonu tanımlayınız?

Cevap

Malnütrisyon tanımı yetersiz beslenmeden aşırı beslenmeye kadar geniş bir yelpazeyi içerir. 


47. Soru

Malnütrisyon hangi olumsuzluklara yol açabilir?

Cevap

Yaşlı insanlarda dengesiz beslenme protein-enerji malnütrisyonuna, vitamin eksikliklerine (vitamin B12 ve Dvitamini) ve kalsiyum alımı yetersizliğine neden olur. Malnütrisyon yaşlı hastalarda, immunitede zayıflama, infeksiyonlara yatkınlık, yara iyileşmesinde gecikme, osteoporoz ve diğer ko-morbiditelere neden olmaktadır.


1. Soru

Yaşlılık döneminde sıklıkla görülen beslenme sorunlarının ana nedenleri nelerdir?

Cevap

Ağız ve diş sağlığı problemleri, besinin hazırlanması ve besin tüketimi aşamalarındaki problemler, yetersiz beslenme sorunları ekonomik-sosyal-medikal faktörler.

2. Soru

Yaşlanma sürecinde özbakım gücünün azalması hangi nedenlerle gerçekleşmektedir?

Cevap

Yaşlanmayla birlikte psikolojik, fizyolojik, bilişsel, duygusal, sosyal alanlarda değişiklikler oluşmaktadır; bir yandan fonksiyonel kapasitesi azalırken, genel olarak kronik hastalıklar artmaktadır. Bu durum bireylerin yaşamlarını olumsuz etkilemekte, günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmede yetersizlik, fonksiyonel güçsüzlük, hastalık semptomları ve fiziksel iyilik halinin bozulması tedaviye uyumu zorlaştırmakta ve öz bakım gücü yetersizliğine neden olmaktadır. Ek olarak yaşlının kiminle yaşadığı, özbakımını kendisinin mi yaptığı, nerede oturduğu, evi, sosyoekonomik ve eğitim durumu, yakınlarının ilgisi ve desteği, toplumun desteği, resmi ve özel kurumlarının bakış açıları gibi birçok faktör yaşlıda özbakımı ve bununla ilgili parametreleri etkilemektedir. Bu sebeple her yaşlıya özgü değişik faktörler bu süreci etkilemektedir.

3. Soru

Dünya sağlık örgütüne göre (WHO) geriatrik yaş grubu hangi yaşla başlamaktadır?

Cevap

Dünya Sağlık Örgütü (WHO), geriatrik yaş grubunu 65 yaş ve üzeri olarak tanımlanmıştır.

4. Soru

Yaşlı özbakımı hangi temel alanlardan oluşmaktadır?

Cevap

Yaşlının özbakımı son derece önemlidir. Kendisinin yapabilmesi, yardıma ihtiyacı olması, bağımlı ya da bağımsız olması, fonksiyonel yapısı son derece belirleyicidir. Giyinmesi, barınması, yemek yemesi, güvenliği ve sürekli temizliği ve hijyeni bu özbakımın temelini oluşturmaktadır

6. Soru

Her yaşlının bireysel bakım ihtiyaçları olsa da ortak özbakım ihtiyaçları arasında hangi faaliyetler yer alır?

Cevap

Her yaşlının bakım ihtiyacı farklıdır. Ancak özbakım genelde değişmemektedir. Kronolojik yaş bakım ihtiyacının belirlenmesinde tek başına bir anlam ifade etmemektedir. Önemli olan yaşlının bağımsızlık derecesidir. Bunun anlaşılması da her yaşlının bireysel gereksinim ve ihtiyaçlarının belirlenmesi ile olmaktadır. Özbakımda da barınma, yemek yapma ve yeme, temel ve enstrümantal günlük yaşam aktivitelerini yapma önemli yer almaktadır. Her yaşlının özbakımında bazı temel ihtiyaçlar vardır. Beslenme, boşaltım, hareket, giyinme ve vücut ısısının korunması, yardımcı cihaz kullanımı, ilaç kullanımının düzenlenmesi alanlarındaki bireysel bakım ihtiyaçları ortaya çıkarılmalıdır.

7. Soru

Yaşlılarda günlük yaşam aktiviteleri testleri ne amaçla kullanılmaktadır? Bu tür testler kaça ayrılır?

Cevap

Günlük yaşam aktiviteleri ve enstrümantal günlük yaşam aktivitelerinin ve bunları değerlendirme testlerinin bilinmesi özbakımda da son derece önemlidir. Yaşlının bağımsızlık derecesini anlamaya yönelik ve günlük bireysel bakım ihtiyaçlarını da ortaya çıkaran testlerdir. Bulaşık, çamaşır, ütü, yemek yapma, alışveriş, evdeki temel aletleri kullanabilme gibi ögeleri yapıp yapamadığını, yardıma ihtiyacı olup olmadığını saptayan enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri testleri son derece önemli ve belirleyicidir. Özbakımda özellikle hareket, banyo, temizlik, idrar ve gayta yapabilme, yemek yeme, giyinebilme son derece önemli yer tutar. Yaşlı hastanın kendine bakım kapasitesi günlük yaşam aktivitelerinin değerlendirilmesiyle ölçülür. Günlük yaşam aktiviteleri temel (GYA) ve enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri (EGYA) olmak üzere 2 gruba ayrılır. GYA veya EGYA’de saptanan düşüşler depresyon, demans, düşme, inkontinans, görme problemi veya diğer hastalıkların habercisi olabilir. Bu testlerden alınan puanlardaki düşüşe neden olan medikal bir sebep bulunamazsa destekleyici yaklaşımlar önerilmelidir. Özbakımın ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişiklikler bizlere yaşlının sağlık durumu hakkında da bilgi vermektedir.

8. Soru

Yaşlıların günlük yaşam aktivitelerini değerlendirmekte en sık kullanılan test hangisidir? Testin özelliklerini kısaca açıklayınız.

Cevap

Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir. Bu testin amacı hastanın günlük işlerinde ne yaptığını kaydetmektedir. Hastanın ne yapabileceğini öğrenmek hedeflenmemiştir. Değerlendirilen işler gayta kontinansı, idrar kontinansı, beslenme, yıkanma (yüz yıkama, saç bakımı, tıraş dahil olmak üzere), giyinme, transfer, tuvalet kullanma, mobilite, basamak çıkma ve banyodan oluşmaktadır. Hastanın bu işleri bağımsız veya yardımlı yapmasına göre puanlanır. Alınan skor bağımsızlık derecesini gösterir, ne kadar az puan alınırsa temel günlük yaşam aktiviteleri o kadar bağımsız yapılmaktadır.

9. Soru

Yaşlının barınma koşullarıyla özbakım düzeyi arasındaki ilişki nasıldır?

Cevap

Yaşlının barınma konusu son derece önemlidir. Yaşlının yaşadığı ev yaşlının öz bakımında belirleyici olabilmektedir. Kiminle yaşadığı önemlidir. Yalnız, eşiyle, çocuklarıyla, bakıcısı ile yaşaması hepsi farklı özbakım imkânları sunmaktadır. Bunun dışında yaşlı evde değil kurumda da kalıyor olabilir. Bakımevleri, huzurevleri, rehabilitasyon merkezleri bunun sık rastlanan örnekleridir. Tüm bunlar yaşlının özbakımını etkilemektedir. Buradaki koşullara göre temel bakım değişmese de özbakımla ilgili bazı faktörler ve buralarda yatış sebepleri ve hastalıkları sonucunda bazı özbakım yetileri değişebilmektedir.

10. Soru

Yaşlı bireye evde bakım konusunda günümüzdeki durum nasıldır?

Cevap

2010 yılından itibaren uygulamaya geçen evde sağlık hizmeti, aile hekimi tarafından yaşlının evde bakımı, belediyelerin evde bakım destekleri, evde barınma ve temel ihtiyaç destekleri gibi evde bakıma yönelik faaliyetlerin arttırılması, evde bakımın geliştirilmesi son derece etkin ve ekonomiktir. Evde bakım yaşlı bakımının bugün en önemli ve dinamik konusudur ve ülkemizde gelişmektedir.

11. Soru

Yaşlılarda temizlik konusunda en kritik öğeler nelerdir?

Cevap

Yaşlılarda temizlik hususunda genel hijyen kuralları geçerlidir. Ancak yaşlı temizliğinde bazı öğeler kritiktir: – Bireyin temizlik davranışlarını tek başına yapıp yapamadığının belirlenmesi – Yardıma ihtiyaç durumu tespit edilmesi – İdrar ve gayta tutamamak veya zaman zaman kaçırma durumunun tespiti – Özel hastalığı olan yaşlılarda (ör; demansı olan yaşlılarda, felçli yaşlıda, depresif yaşlıda, hareket kabiliyetinde yetersizlik olan yaşlıda) temizliğin sağlanmasına özellikle dikkat etmek

12. Soru

Yaşlılarda temizlik kavramı hangi kategorilerde ele alınmalı, nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Yaşlılar için temizlikte; vücut temizliği, tuvalet ile ilgili temizlik, banyo ile ilgili temizlik, ağız ve diş sağlığı ile ilgili temizlik ayrı ayrı ele alınmalıdır. Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ise silinme, tüm vücut veya bir kısmın silinmesi, bu sırada uygulanacak malzemeler ve yöntemler yaşlı hasta için ayrı ayrı bilinmelidir.

13. Soru

Yaşlılarda temizlik kavramının farklı alanları nelerdir?

Cevap

Yatakta tam silme, yatakta saç yıkama, elbise giydirme çıkartma, ağız ve diş bakımı, burun bakımı, kulak bakımı, kapalı gözün bakımı, tırnak bakımı, yatak ve malzemelerinin temizliği, tuvalette eğitim ve destek, kusma var ise kusma sonrası temizlik, duş ile temizlik temizliğin farklı alanlarıdır.

14. Soru

Yaşlı bakımda kullanılan temizlik araçları nelerdir?

Cevap

Temiz su en önemli temizlik aracıdır ancak uygun ve gerekli durumlarda vücut temizleme ürünleri yara oluşmasını engellemektedir ve hijyenik durumu desteklemekte ve enfeksiyonları engellemektedir.

15. Soru

Yaşlı temizliğinde temel hedef ve felsefe ne olmalıdır?

Cevap

Temizlik bir bütün olarak ele alınmalı, bir kez değil sürdürebilir olması hedeflenmelidir. Bu konuda yaşlının bağımsızlık durumu ve fonksiyonel durumu son derece önemlidir. Evin temizliğinden, yaşlının temizliğine kadar birçok alanda yaşlının desteğe ihtiyacı olabileceği gerçeği unutulmamalıdır.

16. Soru

Yaşlının yaşadığı evde temel ihtiyaçlarını karşılayacağı antre, banyo ve tuvalet hangi özelliklerde olmalı, hangi aparatlarla desteklenmelidir?

Cevap

Yaşlının yaşadığı evde; tuvalet, banyo ve bu mekânlara ev içinde ulaşımı sağlayan antre son derece önemlidir. Islak ve kaygan zeminler olduğu için kaymayan terlikler tercih edilmelidir. Özellikle düşmelerin önlenmesinde ve acil durumlarda son derece yararlıdır. Tuvalet ve banyoya giden antrede, tuvalet ve duş yanında tutunma barları bulunmalıdır. Tutunma kolları duvarda yatay eksende iyi sabitlenmiş, sağlam malzemeden yapılmış olmalıdır. Tutunma barlarının çapı 4-5 cm olmalı ve zeminden 90-100 cm yükseklikte yerleştirilmelidir.

17. Soru

Yaşlı evi mimarisinin ve yaşam alanlarının düzenlemesinde temel özellik nedir?

Cevap

Burada asıl amaç ev içinde sıklıkla düşme ve acil olayların gerçekleştiği yerler olan tuvalet, banyo ve antrede güvenliğin sağlanmasıdır. Eski evler buna göre değiştirilmeli; yeni evler yaşlı mimarisine uygun ve özellikle antre, tuvalet ve banyo yapıları destek sistemleri ile dizayn edilmelidir. Yaşlıya göre ev mimarisinin önemi önümüzdeki yıllarda daha da artarak devam edecektir.

18. Soru

Özbakım sırasında güvenlik hangi alanları kapsamaktadır?

Cevap

Özbakım sırasında güvenlik; banyo-giyinmebarınma-ısınma-yemek hazırlama-kontinans-transfer gibi özbakım örneklerindeki güvenlikten oluştuğundan ev içi güvenlikten, yaşlının yemek yerken aspire etmesinin engellenmesine kadar farklı alanları içerebilir. İlaçların güvenliği de bu konuya girmektedir.

19. Soru

Yaşlı evi nasıl düzenlenmelidir?

Cevap

Ev içi kazalar yaşlıda sık görülmektedir. Bu nedenle güvenlik çok önemlidir. Yaşlının evi hayatını kolaylaştıracak, bağımsızlığını arttıracak, düşme ve kazaları önlemeye yönelik olmalıdır. Yaşlılarda düşme sık görüldüğünden mümkün olduğunca sade bir yerleşim planlanmalıdır.

20. Soru

Yaşlı evinde yaşanılan kazaların nedenleri ve bu kazalara karşı alınacak önlemler nelerdir?

Cevap

Ev içi kazaların oluş nedenleri incelendiğinde büyük kısmına, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarının sebep olduğu görülmüştür. Evde yapılacak küçük düzenlemeler ve destekler ile kazalar ve bunlara bağlı yaralanmaların önemli ölçüde azaltılacağı belirtilmektedir.

21. Soru

Yaşlı güvenliğinin sağlanmasında yardımcı araçlarının doğru seçimi ve kullanımı nasıl olmalıdır?

Cevap

Yaşlılığa bağlı ortaya çıkan fiziksel değişiklikler ve hastalıklara uygun yardımcı araçların (işitme aygıtı, gözlük, baston vb) kullanımının sağlanmasıdır. Örneğin baston kullanımı kültürel olarak sık olmasına rağmen her yaşlı için uygun değildir ve hatta bazen düşmelere sebep olmaktadır. Yine düşme durumlarında kırıkların azaltılması için kalça koruyucu pedlerin hekime danışılarak kullanımı önerilen güvenlik önlemlerindendir.

22. Soru

Yaşlıların evde yaşayabileceği tehlikeler nelerdir?

Cevap

Evde yangın çıkma, gazdan zehirlenme, kesici aletlerin varlığı gibi durumlarda bazı yaşlılarda daha sık sorun görülmektedir. Demansı olan yaşlılar, yatağa bağımlı olan yaşlılar için bu tür riskler ve güvenlik daha da fazla önem kazanmaktadır.

23. Soru

Enfeksiyon hastalıklarının yaşlılarda görülme oranı nedir?

Cevap

Enfeksiyon hastalıkları 65 yaş ve üstü insanlarda hastaneye yatışa neden olan hastalıklarda ilk onda, mortaliteye sebep olan hastalıklarda ilk beşte yer alır.

24. Soru

Yaşlılarda görülen enfeksiyon hastalıklarında erken teşhis ve tedavinin önemi nedir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyon hastalıkları gençlere göre daha sık ve ağır seyreder. Enfeksiyonlara bağlı komplikasyonlar daha fazladır. Yaşlılarda enfeksiyonlara bağlı mortalitenin daha sık olması, immunitede yaşla beraber meydana gelen azalma, sıklıkla altta yatan ciddi hastalıkların varlığı, nazokomial enfeksiyonların hospitalizasyon sıklığı sonucunda artması, diyagnostik ve terapatik girişimlerin ve bunlara bağlı komplikasyonların bu yaş grubunda sık olması, antibiyotik tedavi yan etkilerinin sıklığı gibi nedenlerle açıklanabilir. Bu nedenle yaşlıda infeksiyon tanısında hızlı tanı ve uygun antibiyotik tedavisinin hızlı başlanması önemlidir.

25. Soru

Yaşlıların enfeksiyonel rahatsızlıklara yakalanmamasında özbakımın yeri ve önemi nedir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunma, özbakımın önemli kısımlarındandır. Tabi ki burada barınma, giyinme, ısınma, beslenme, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması, sosyal destek sistemlerinin iyi olması son derece önemlidir. Temizlik, hijyen, ağız diş sağlığından barınmaya kadar bir çok faktör enfeksiyonlardan korunmada önemlidir. Korunma için özel ilaçlara gerek yoktur.

26. Soru

Ağız ve diş sağlığının yaşlıların genel sağlığı üzerindeki etkisi nedir?

Cevap

Oral kavite, beslenmeye başlamada ve konuşmada anahtar rol oynar. Bu nedenle oral kavitenin yaşla ve hastalıklarla ilgili değişikliklerinden bahsederken bu fonksiyonlara olan etkileri üzerinde durmak gerekir. Gastrointestinal sistemin bir parçası olarak bu sistemi etkileyen hastalıkların tutulumunda ağız boşluğunu da değerlendirmelidir. Kolay değerlendirilebildiği için rutin fizik muayene sırasında mutlaka incelenmelidir. Özellikle ağız kanserlerinin sık görüldüğü, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler, bukkal mukoza, yumuşak damak, ağız tabanı, dilin yan kenarları unutulmamalıdır.

27. Soru

Yaşlılarda ağız ve diş sağlığı için üzerinde durulması gereken önemli kriterler nelerdir?

Cevap

Yaşlılarda dişlerin varlığı, takma diş veya protez diş kullanımlarında ki bakımları, diş kontrolleri son derece önemlidir. Varsa çürüklerin, enfeksiyonların tedavisi önemlidir. Uygun diş fırçası, diş macunu, su temininden başlayarak iyi bir ağız sağlığı son derece belirleyicidir. Yardıma ihtiyacı olan yaşlıların desteklenmesi ve gerekiyorsa dişlerinin temizliğinin bakıcı veya yakını tarafından yapılması önemlidir. Diş protezlerinin temizliği de son derece önemlidir. Mantar veya diğer enfeksiyonlar açısından ağız bakımı son derece önemlidir. Ağzı yıkamak için ayrı bir içecek kişinin tercihine göre olabilir. Ağız içi bakımı sadece diş bakımı değildir. Derinin ve ağız içinin de bakılması ve temiz tutulması önemlidir. Yılda 1-2 kez diş hekimi kontrolü önemlidir. Yine dudaklarının da bakımı, kurumaması önemlidir. Bu konuda krem, vazelin, özel rujlar kullanılabilir. Ortamın odasının havası kuru olmamalıdır, gerekirse hava nemlendiricileri kullanılabilir.

28. Soru

Malnutrisyon nedir?

Cevap

Malnutrisyon; yani yetersiz beslenme yaşlılarda sıktır ve erken tanınması ve tedavisi hayat kurtarıcı olabilmektedir.

29. Soru

Günlük yaşam aktiviteleri kaça ayrılır, nelerdir?

Cevap

Günlük yaşam aktiviteleri temel (GYA) ve enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri (EGYA) olmak üzere
2 gruba ayrılır.

30. Soru

Yaşlıların özbakım ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişikliklerin test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği nedir?

Cevap

Özbakımın ihtiyaçlarının saptanması ve bunlardaki değişiklikler bizlere yaşlının sağlık durumu hakkında da bilgi vermektedir. Bu alanların test edilmesi için geliştirilen ve en sık kullanılan ölçek Barthel’in Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeğidir.

31. Soru

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA)  nedir?

Cevap

Lawton-Broody Enstrümantal Günlük Yaşam Aktiviteleri Ölçeği (EGYA)  hastanın işlemleri ne derece bağımsız yerine getirdiğine göre puanlandırılır.Toplam puan 17’dir. Alınan puan bağımsızlık derecesini gösterir, aktiviteleri yerine getirmedeki bağımsızlık derecesi arttıkça alınan puan da artar. Bu testlerin sadece ilk değerlendirmede uygulanması değil, belli aralıklarla tekrarlanmasıönerilmektedir.
Disabilite belli bir sürede gelişen dinamik bir süreç olduğu için hastaların belli aralıklarla bu açıdan değerlendirilmesi uygun olur.

32. Soru

Yaşlıların rahat edebilmesi için giysileri nasıl olmalıdır?

Cevap

Giysilerin pratik, az düğmeli, rahat, bol olması belirleyecidir. Giyinmenin ve giysilerin basit olması önemlidir. Hatta demansı olan yaşlılarda alışkanlıklarını bozmamak için benzer aynı giysilerin birden fazla olması psikolojik olarak rahatlatıcı ve pratik olabilir. İdrar veya gayta kaçırması olan yaşlılarda ve genel olarak kolay çıkartılabilen giysiler tercih edilmelidir.

33. Soru

Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ne yapılmalıdır?

Cevap

Eğer yaşlı yıkanamayacak durumda ise silinme, tüm vücut veya bir kısmın silinmesi

gerekir.

34. Soru

Yaşlının yaşadığı evde tuvalet ve banyoda daha güvenli olabilmesi için neler yapılmalıdır?

Cevap

Yaşlının yaşadığı evde tuvalet, banyo ve buralara ev içinde yaşlının ulaşımı son derece önemlidir. Kaymayan terlikler kullanılmalıdır.Tuvalet ve banyoya giden antrede ve tuvalet yanında; duş yanında tutunma barları olmalıdır. Banyo kapısı mekanı daraltmamak için dışarıya açılmalıdır. Banyo zemini kaymaz, ışık ile parlamayan özellikli malzemeden yapılmalı ve döşemeler ıslak bırakılmamalıdır. Zemin ile duvar rengi kontrast oluşturacak şekilde farklı renklerden yapılmalıdır.
Giriş ve çıkışlarda düşmelere neden olabileceğinden küvetten kaçınılmalıdır. Oturaklı duş sistemi tercih edilmelidir. Armatürler kolay açılır kapanır özellikte olmalıdır. Banyoda havalandırma sistemi ve sıcak kaynağı güvenliği olmalıdır. Banyo dolapları ve havalandırma sistemleri eşya üzerine çıkmada, ulaşılabilecek yükseklikte olmadır.

35. Soru

Yaşlıların ev içi kazalarının oluş nedenleri nelerdir?

Cevap

Ev içi kazaların oluş nedenleri incelendiğinde büyük kısmına, bilgisizlik, tedbirsizlik, ihmal gibi önlenebilir insan hatalarının sebep olduğu görülmüştür. 

36. Soru

Yaşlanma sürecinde, infeksiyon hastalıklarını kolaylaştıran fizyolojik değişiklikler nelerdir?

Cevap

Yaşlanma sürecinde, infeksiyon hastalıklarını kolaylaştıran fizyolojik değişiklikler vardır. Prostat hipertrofisi, rahim sarkması, idrar torbası hastalıkları idrar yolu infeksiyonlarını; mukosilier kleransın azalması, öksürük refleksinin azalması, sık aspirasyon, diyabet-kronik obstrüktif akciğer hastalığı, alkol öyküsü, kalp yetmezliği, gibi kronik hastalıklar, boğaz florasında ajan patojenlerin kolonizasyonu (Streptococcur Pnemoniae, Hemofilur Influensa, Klebsiella Pnemoniçe), bakımevlerinde yatanlarda gram negatif bakterilerin kolonizasyonu pulmoner infeksiyonların sıklığını arttırır. Hücresel immunitede bozulma sonucunda gecikmiş tip aşırı duyarlılık mekanizmalarının bozulması, lökosit fonsiyonlarının
bozulması, ve humoral immunitede azalma, önemli fizyolojik değişiklikler iken, yaşlılıkta üriner ve pulmoner sistem infeksiyonlarını kolaylaştıran yapısal değişiklikler vardır.

37. Soru

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunmada nelere dikkat edilmelidir?

Cevap

Yaşlılarda enfeksiyonlardan korunma özbakımın önemli kısımlarındandır. Tabi ki burada barınma, giyinme, ısınma, beslenme, sağlık kontrollerinin düzenli yapılması, sosyal destek sistemlerinin iyi olması son derece önemlidir. Temizlik, hijyen, aşılar, ağız diş sağlığından barınmaya kadar bir çok faktör enfeksiyonlardan korunmada önemlidir. 

38. Soru

Yaşlıları enfeksiyonlardan korumak için ilaç kullanılmalı mı?

Cevap

Korunma için özel ilaçlara gerek yoktur. Bağışıklık sistemi güçlendiricileri olarak tanıtımları yapılan bir çok ilacın etkinlikleri tartışmalıdır ve genel olara geriatrik yaş grubunda önerilmez.

39. Soru

Ağız kanserlerinin, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler nerelerde görülür?

Cevap

Özellikle ağız kanserlerinin sık görüldüğü, tükrük göllenmesinin en yoğun olduğu yerler, bukkal mukoza, yumuşak damak, ağız tabanı, dilin yan kenarları unutulmamalıdır.

40. Soru

Yaşlanma ile ağızda tükrük salınımı azalır mı? 

Cevap

Yaşlanma ile ağızda tükrük salınımının yavaşladığı düşünülmüştür. Ancak normal sağlıklı bir erişkinde azalmış tükrük salınımı normal kabul edilmemelidir. Yaşlanma ile tükrük bezlerinin yapısı değişse de yeterli salgıyı yapacak rezerve sahiptir. Bu nedenle ağızda kuruluk yaşa bağlanmamalıdır.

41. Soru

Yaşlanma ile beraber diş rengi koyulaşır mı?

Cevap

Yaşlanma ile beraber diş rengi koyulaşır, nedeni de zamanla mine tabakasının aşınmasına bağlı olarak alttaki daha koyu renkli dentin tabakasının belirginleşmesine bağlanmıştır.

42. Soru

Ağız içi bakımında sadece diş yeterli midir? 

Cevap

Ağız içi bakımı sadece diş bakımı değildir. Derinin ve ağız içinin de bakılması ve temiz tutulması önemlidir

43. Soru

Yaşlılar diş hekimine hangi sıklıkta götürülmelidir?

Cevap

Yılda 1-2 kez diş hekimi kontrolü önemlidir.

44. Soru

Yaşlılarda hangi vitaminlerin eksikliği sıklıkla görülür?

Cevap

Yaşlılarda B12 vitamin eksikliği sıktır, D vitamini eksikliği sıktır; bu iki vitamin sıklıkla yerine konmalıdır, hekime danışılarak; ancak özel durumlar dışında bu iki vitamin harici bir beslenme desteğine gerek yoktur. Bu tür ihtiyaçların doğal ürünlerle giderilmesi önemlidir.

45. Soru

Yaşlılarda beslenmenin önemli etkileri nelerdir?

Cevap

Beslenme immün sistemi destekler, bağışıklığı arttırır, yara iyileşmesini destekler, yara oluşumunu azaltır, dengeyi olumlu etkiler; demansın önlenmesinde ve tedavisinde dahi önemli etkileri vardır.

46. Soru

Malnütrisyonu tanımlayınız?

Cevap

Malnütrisyon tanımı yetersiz beslenmeden aşırı beslenmeye kadar geniş bir yelpazeyi içerir. 

47. Soru

Malnütrisyon hangi olumsuzluklara yol açabilir?

Cevap

Yaşlı insanlarda dengesiz beslenme protein-enerji malnütrisyonuna, vitamin eksikliklerine (vitamin B12 ve Dvitamini) ve kalsiyum alımı yetersizliğine neden olur. Malnütrisyon yaşlı hastalarda, immunitede zayıflama, infeksiyonlara yatkınlık, yara iyileşmesinde gecikme, osteoporoz ve diğer ko-morbiditelere neden olmaktadır.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.