Açıköğretim Ders Notları

Temel Bakım Hizmetleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Temel Bakım Hizmetleri Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Bakım Hizmetlerinin Etik Ve Hukuksal Boyutu

1. Soru

Yaşlıların devletten alacakları hizmetin hak şeklinde olması uluslararası alanda hangi tarihte hangi planla benimsenmiştir?

Cevap

Birleşmiş Milletler tarafından 12 Nisan 2002’de İspanya’nın başkenti Madrit’te gerçekleştirilen Uluslararası Madrit Yaşlanma Hareketi Planı’nda, yaşlıların devletten alacakları hizmetin hak şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir.


2. Soru

Yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan hangi tarih ve yasayla Belediyelere verilmiştir?

Cevap

Türkiye’de ise ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile bakıma muhtaç kişilerin (yaşlıların) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan Belediyelere verilmiştir. Daha sonrada değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Aynı zamanda çeşitli dernekler, azınlıklar ve gerçek kişiler de yaşlılara hizmet vermek amacıyla yatılı yaşlı kuruluşları açmışlardır.


3. Soru

Gerçek anlamda ise yaşlı hizmetleri ne zaman kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır?

Cevap

Gerçek anlamda ise yaşlı hizmetleri ilk defa 1963 yılında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü kurulmasıyla kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı ilk huzurevi 1966da Konyada, ikincisi ise Eskişehirde açılmıştır.


4. Soru

Türkiye’de sosyal hizmetler ne zaman ve hangi kanunla hukuken tanımlanmıştır?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile hukuken tanımlanmıştır.


5. Soru

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’’ na göre sosyal hizmetlerin tanımı nedir?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile hukuken tanımlanmıştır. Buna göre; sosyal hizmetler; – Kişi ve ailelerin kendi bünye ve şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine – İhtiyaçlarının karşılanmasına – Sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasına – Hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesine yardımı amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü dür.


6. Soru

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu4.madddesi (c) ve (e) bendi nedir?

Cevap

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 4üncü maddesinin (c) bendinde Muhtaç Yaşlı; sosyal veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç yaşlı statüsündeki birey, (e) bendinde ise Huzurevleri; muhtaç yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşu olarak tanımlanmaktadır. 2828 sayılı Kanunun 4.üncü maddesinde belirtilen genel esaslar dahilinde muhtaç yaşlıların tespiti, korunması, bakımlarının sağlanması ile ilgili hizmetleri yürütmek, bu hizmetler için gerekli sosyal hizmet kuruluşlarının tesisi ve işletilmesi ile ilgili görevleri yerine getirmek üzere YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI kurulmuştur Bu dairenin adı, 07.07.2005 tarihli resmi gazete ile YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI olarak değiştirilmiştir.


7. Soru

Son düzenlemelere göre Evde Yaşlı Bakımı nasıl gerçekleşmektedir?

Cevap

Türkiye’de son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler, ailesi ekonomik yoksunluk içinde bulunan bakıma muhtaç özürlü bireylere bakım parası altında bir maddi yardım ile evde bakımlarını mümkün kılmaktadır. Bakımı aile bireyi ya da yakını tarafından karşılanan özürlü birey için, bakımı yapan kişiye bir asgari ücrete kadar ödeme yapılmaktadır. Bu bireylere bakım adı altında yapılan yardımlar, parasal yardım, sosyal bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini kapsamaktadır Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için ikamet edilen yerdeki İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne veya varsa İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğü başvurmak gerekmektedir.


8. Soru

Huzur evlerinde yaşlı bakımı nasıl gerçekleşmektedir?

Cevap

Ülkemizde, yaşlılara yönelik yatılı kurum hizmetleri SHÇEK’e bağlı faaliyet gösteren Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Özel Huzurevleri, Yaşlı Bakım Merkezleri ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları bünyesinde açılan Huzurevleri eliyle sunulmaktadır. SHÇEK Genel Müdürlüğüne bağlı Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezlerinde ekonomik durumu iyi olan ve sosyal yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlılarımıza ücretli, ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan ve 1005 sayılı Kanun gereği İstiklal Madalyası verilen yaşlılarımıza ise ücretsiz yatılı bakım hizmeti sunulmaktadır. Bakım Merkezleri Yönetmeliği çerçevesinde; dernekler, vakıflar, azınlıklar ve özel-tüzel kişiler de huzurevleri açabilmekte ve uygunluk şartları SHÇEK tarafından denetlenmektedir.


9. Soru

Gündüzlü hizmetler hangi amaçla hizmet vermektedir?

Cevap

Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Yaşlı Bakımı ile Evde Yaşlı Hizmetleri Hakkında Yönetmelik 07.08.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kurumlar yatılı kurum bakımına gereksinim duymayan ve ekonomik-sosyal durumu ne olursa olsun ev ortamında yaşayan sağlıklı veya hasta yaşlıların sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla hizmet vermektedir.


10. Soru

Tıp etiği 4 ana ilke üzerinden tanımlanır bu tanımlar nelerdir?

Cevap

1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet


11. Soru

Sağlık bakım etiğinin amacı nedir?

Cevap

İnsan yaşamında hastalık ve bakım dönemleri birey için en güçsüz ve mutsuz dönemlerdir. Birey çevresinden gelecek her desteğe gereksinim duyar. Sağlık ve/veya bakım hizmeti sunanların doğru ve güçlendirici davranışları, iyileşme sürecini kısaltır. Bakım hizmetlerini yürüten kişilerin bağlı olduğu etik kavramlara sağlık bakım etiği adı verilir ve genel anlamda yukarıdaki 4 ana prensip üzerinden tanımlanır. Amacı, sağlık bakım hizmeti verenler ile hizmet alanların beklentileri arasındaki çelişkilerden doğan ikilemleri pratik açıdan çözüme ulaştırmaktır.


12. Soru

Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliğinin yürürlüğe girme amacı nedir?

Cevap

Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği 07.08.2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikle gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişilerine ait huzurevlerinin ve bakımevlerinin açılış, hizmet, personel ve işleyiş koşulları ile ücret, denetim, devir ve kapatılma işlem ve esasları SHÇEK tarafından belirlenmektedir.


13. Soru

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram ne zaman ortaya çıkmıştır?

Cevap

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak 1975’te İngiltere’de, bakıma muhtaç bir yaşlının kendisine bakan bir aile üyesi tarafından fiziksel istismara uğramasını tanımlayan bir bilimsel olgu ile ortaya çıkmıştır. Korkutma, sömürme ve fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme durumları yaşlı istismarının genel belirleyicilerindendir.


14. Soru

Yaşlı ihmali kaça ayrılır?

Cevap

Yaşlı ihmali, pasif ve aktif ihmal olarak iki farklı şekilde tanımlanabilir. Aktif ihmal, yiyecek, su barınma, giyinme, tıbbi ve duygusal destek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki eksiklik ve yetersizliktir. Yaşlıya bilinçli olarak (kasıtlı) fiziksel ve duygusal acı vermeyi de içermektedir. Pasif ihmal, zarar verme niyeti olmadan bakıcı kişinin, yaşlı bireyin temel ihtiyaçlarını karşılamada yanlış davranışıdır.


15. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türleri nelerdir?

Cevap

– fiziksel İstismar – Psikolojik İstismar – cinsel İstismar – Ekonomik İstismar – İhmal


16. Soru

Fiziksel istismar nedir?

Cevap

Fiziksel İstismar; Yaşlıya bakım verenin güç kullanarak vücuda zarar verme, ağrı verme, yetersizliğe yol açma, fiziksel olarak engel olma, zorla besleme ve yatakta tutma gibi eylemleridir. Örnek olarak tekme atma, tokat atma, itme, vurma, sarsma, dövme ya da kötü niyetle ilaç uygulama bunlar içinde sayılabilir.


17. Soru

Psikolojik istismar nedir?

Cevap

Psikolojik İstismar; yaşlıya bakım verenin sözel veya sözel olmayan yolla strese sokan davranışlardır. Örnek olarak sözel saldırı, küçümseme, aşağılama, gözdağı verme, tehdit etme, utandırma, sürekli eleştirme, korkutma, lakap takma, zorla çevresinden ayırma bunlar içinde sayılabilir.


18. Soru

Cinsel istismar nedir?

Cevap

Cinsel İstismar; yaşlının isteği dışında dokunma, tecavüz, zorla soyunma, açık şekilde cinsellik içeren fotoğraf çekme türünde cinsel ilişkiye girilmesidir.


19. Soru

Ekonomik istismar nedir?

Cevap

Ekonomik İstismar; yaşlıya bakım verenin, yaşlıya ait para veya malı yasal olmayan şekilde kötüye kullanılması veya çalmasıdır.


20. Soru

İhmal nedir?

Cevap

İhmal; bilerek veya bilmeden yaşlı bireyden yiyecek, içecek, ilaç, tıbbi cihaz ihtiyaçlarını esirgemek, bakım vermedeki sorumluluklarını yerine getirmede isteksiz davranarak veya reddederek yaşlıya duygusal, fiziksel acı ve sıkıntı vermektir. Örnek olarak yeme, giyinme, ısınma, kişisel hijyen gibi gereksinimlerin karşılanmaması, duygusal-sosyal uyarının sağlanmaması, uzun zaman yalnız bırakılması bunların başında sayılabilir.


21. Soru

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı ne anlama gelmektedir?

Cevap

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır anlamınına gelmektedir.


22. Soru

Etik sorunlar kaç grupta toplanır ve bunlar nelerdir?

Cevap

Etik sorunlar, ya bakım sırasında gerekli davranışın biçimlendirilmesi ilgili belirsizlik yaşanması veya üzerinde uzlaşmaya varılmış davranış biçimine uyulmaması gibi iki ana grupta toplanılabilir. Genel olarak bunların ilki etik ikilem ,ikincisi etik ihlali olarak adlandırılmaktadır.


23. Soru

En çok karşılaşılan etik problemler nelerdir?

Cevap

– Doğruyu söylememe – İşbirliğini reddetme – Yetersizlik – Yetki azlığı – Hasta yararına Karar vermede güçlük – ilacın kötüye kullanımı – Bireylerin denek olarak kullanılması – Hekim istemini Uygulama/uygulamama – Yetersiz koşullarda çalışmayı reddetme – bilgilerin gizliliğini paylaşma – Yaşamı destekleyici tedavilerin/araçların sonlandırılması – Şüpheli ilaç istismarının Rapor etmeme – bilgi vermeme


24. Soru

Bakım hizmetlerinde dini inancın yeri ve önemi nedir?

Cevap

Bakım alan bireyin inanç ve inanç düzeyi dikkatle izlenmelidir. Onu rahatlatacak bazı inanç uygulamaları, örneğin dua etmek, motive edilebilir. Ancak inanç uygulamalarının ona zarar vermesine de engel olunmalıdır (ilaç almayı reddetmek). Bakım veren kişi açısından hasta ile kendi dinsel duygularını çok karşı karşıya getirmemeye çalışmak, dinsel tutumları konuşurken rahat olmak, hasta ve ailesinin içinde bulunduğu durumu anlar açısından değerlendirmek yerinde olur. Ancak bakım verenlerin hastaları ile konular konuşurken onlarda dindar insanlar daha iyidir, dindar olmayanlar daha kötüdür şeklinde bir sonuç ortaya çıkmasına imkan vermemek gerekmektedir. Son zamanlarda, dini inancın hastalıklardan koruyucu ve iyileştirici etkisi konusunda gerek halk kesimi gerekse tıbbi otoriteler arasında olumlu bir kanı vardır. Ancak hastalara tıbbi yöntemler dışında dua etmelerini önermekle ilgili etik sorun bulunmaktadır. Bazı dini kurallar sağlığa zararlı sigara, alkol ve uyuşturucuyu yasaklayarak sağlığa da koruyucu etki yaparlar. Dini ayinler depresyonu engelleyebilir, tansiyon arteryel üzerine olumlu etki yaratabilir. Din ve sağlık bireylerin en çok önem verdiği iki önemli kavramdır. Geçmişte bireylere iki hizmeti de götüren aynı kişilerdir. Bugün bu alanlar ayrılmada hastanın yaşamı üzerine benzer derecelerde etkin olabileceği unutulmamalıdır.


25. Soru

Ülkemizde de ortalama yaşam süresi son yıllarda hızla yükselmiş olup ortalama yaş kaç olarak belirlenmiştir?

Cevap

Ortalama yaş 71 olarak belirlenmiştir.


26. Soru

Hangi olayla ve kaç tarihinde Yaşlıların devletten alacakları hizmetin “hak” şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir?

Cevap

Birleşmiş Milletler tarafından 12 Nisan 2002’de İspanya’nın başkenti Madrit’te gerçekleştirilen Uluslararası Madrit Yaşlanma Hareketi Planı’nda, yaşlıların devletten alacakları hizmetin “hak” şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir.


27. Soru

Türkiye’de ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile neler yapılmıştır?

Cevap

Türkiye’de ise ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile bakıma muhtaç kişilerin (yaşlıların) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan Belediyelere verilmiştir. Daha sonrada değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Aynı zamanda çeşitli dernekler, azınlıklar ve gerçek kişiler de yaşlılara hizmet vermek amacıyla yatılı yaşlı kuruluşları açmışlardır.


28. Soru

Türkiye’de gerçek anlamda yaşlı hizmetleri ilk defa ne zaman ve nasıl kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır?

Cevap

1963 yılında Saglık ve Sosyal Yardım Bakanlıgı’na bağlı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlügü kurulmasıyla.


29. Soru

Türkiye’de, sosyal hizmetler hangi tarihte, hangi kanun ile hukuken tanımlanmıştır?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüge giren, 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” ile hukuken tanımlanmıştır.


30. Soru

1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” ile hukuken tanımlanan sosyal hizmetler nedir maddeler halinde açıklayınız.

Cevap

Sosyal hizmetler;

  • Kişi ve ailelerin kendi bünye ve şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine
  • İhtiyaçlarının karşılanmasına
  • Sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasına
  • Hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesinine yardımı amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü” dür.

31. Soru

07.07.2005 tarihli resmi gazete ile  adı YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI olarak değiştirilen YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI ne amaçla kurulmuştur?

Cevap

2828 sayılı Kanunun 4.üncü maddesinde belirtilen genel esaslar dahilinde muhtaç yaşlıların tespiti, korunması, bakımlarının sağlanması ile ilgili hizmetleri yürütmek, bu hizmetler için gerekli sosyal hizmet kuruluşlarının tesisi ve işletilmesi ile ilgili görevleri yerine getirmek üzere YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI kurulmuştur.


32. Soru

Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için nereye başvurmak gerekir?

Cevap

Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için ikamet edilen yerdeki İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne veya varsa İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğü başvurmak gerekmektedir.


33. Soru

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, kamu kurumları ve sivil toplum örgütlerinin katkısıyla 2008 yılında gerçekleştirilen yaşlanma ulusal eylem planı çalıştayında, bazı yeni düzenlemeler gerektiği vurgulanmıştır. Bunlardan bazılarını maddeler halinde yazınız.

Cevap

Bunlardan bazıları:

  • “Yaşlı Meclisleri ve Yaşlı Danışmanlık Kurulu oluşturulmalı 
  • SHÇEK ve Sağlık Bakanlığı denetiminde ruhsal sorunu olan, madde bağımlığı olan yaşlılar için ayrı bakımve huzurevleri açılmalı
  • Yaşlı istismarının önlenmesi amacıyla yasal düzenlemeler yapılabilmesi ile eğitim programları düzenlenmeli
  • Geriatri servislerinin ve hastanelerinin oluşturulması ve gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı
  • “Yaşlı dostu kentler” oluşturulmalı
  • Ulusal Yaşlılık Enstitüsü biran önce hayata geçirilmeli

34. Soru

Etik ve tıp etiği nedir tanımlayınız.

Cevap

Etik, bireyin davranışlarına, temel olan ahlak ilkelerinin tümüdür. Bir bilim alanı olan etik, genelde doğru ve yanlışları açıklayan, belirleyen ilkelere ait felsefi bilim veya ahlak felsefesi olarak da tanımlanır. Hasta ve sağlık profesyonelleri açısından kuralları belirleyen etiğe tıp etiği adı verilir.


35. Soru

Tıp etiği 4 ana ilke üzerinden tanımlanır. Bunlar nelerdir?

Cevap

Bunlar:

  1. Yararlılık
  2. Zarar vermeme
  3. Hasta özerkliğine saygı
  4. Adalet

36. Soru

Bakım Etiğinin bakım veren ve bakılan bireyler açısından sunduğu bazı yararlar vardır. Bunlardan bazılarını maddeler halinde yazınız.

Cevap

Örneğin;

  • Bakım sunan kişi veya kuruluşun davranışlarını ve sorumluluğunu belirler. Zarardan kaçınma, zararlı etken ve koşulları ortadan kaldırma ve önlemeyi içerir. Buna zarar vermeme denir.
  • Sorunların hem hastalıkta hemde sağlıkta görülmesini sağlar. Bakım veren taraf açısından motivasyon, tutarlılık, mesleki tatmin, dayanışma ve süreklilik sağlar. Bakılan birey açısından inanma, sadık kalma ve ahlaki ilkeler doğrultusunda tutarlı ilişkisinin yarattığı güven duygusuna sebep olur. Buna sadakat denir.
  • Birey için iyi olanı yükseltir. Buna yarar sağlama denir.
  • Hasta ile ilgili yapılan uygulamalarda doğru kayıt tutulmasına neden olur. Buna doğruluk denir.
  • Tedavi ve bakımda kullanılan araç gereç-donanım kaynakları, kişilerin yetki, yetenek ve yeterliliklerinin eşitlik ilkesine uygun dağılımını sağlar. Buna adalet denir.
  • Bakım eylemi sırasında karşılaşılabilen baskı ve önyargıları engeller. Bireye ait bilgilerin saklanması, gerçeği söylemeyi gerektirir. Buna güvenirlik denir.
  • Mesleğin toplumsal değerini güçlendirir. Etik ve manevi olarak prensip sahibi olmayı sağlar. Buna dürüstlük denir.
  • Karar verme özgürlüğü ve bağımsızlığını sağlar sağlar. Buna otonomi adı verilir.
  • İnsanın yaşamına, haklarına, duygu ve düşüncelerine, başkalarına zarar vermediği sürece davranışlarına ve onuruna saygılı olmayı ifade eder. Buna İnsan onuruna saygı denir.

37. Soru

Yaşlıya yönelik var olan hizmetlerin iyileştirilmesi ve yeni hizmetlerin başlatılması çalışmaları 4 farklı yönetmelik ile yürütülmektedir. Bunlar nelerdir?

Cevap

İlgili yasanın öngördüğü esaslar doğrultusunda yaşlıya yönelik var olan hizmetlerin iyileştirilmesi ve yeni hizmetlerin başlatılması çalışmaları;

  • SHÇEK Huzur evleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Yönetmeliği,
  • Özel Huzur evleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği,
  • Kamu Kurum ve Kuruluşları Bünyesinde açılacak Huzur evlerinin kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik
  • Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım ile Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik olmak üzere 4 farklı yönetmelik ile yürütülmektedir.

38. Soru

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı ne anlama gelmektedir?

Cevap

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı “Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır” anlamınına gelmektedir.


39. Soru

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak ne zaman, nerede ve nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak 1975’te İngiltere’de, bakıma muhtaç bir yaşlının kendisine bakan bir aile üyesi tarafından fiziksel istismara uğramasını tanımlayan bir bilimsel olgu ile ortaya çıkmıştır.


40. Soru

Yaşlı ihmali, pasif ve aktif ihmal olarak iki farklı şekilde tanımlanabilir. Bunları açıklayınız.

Cevap

Aktif ihmal, yiyecek, su barınma, giyinme, tıbbi ve duygusal destek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki eksiklik ve yetersizliktir. Yaşlıya bilinçli olarak (kasıtlı) fiziksel ve duygusal acı vermeyi de içermektedir. Pasif ihmal, zarar verme niyeti olmadan bakıcı kişinin, yaşlı bireyin temel ihtiyaçlarını karşılamada yanlış davranışıdır.


41. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türleri nelerdir?

Cevap

Yaşlı istismar ve ihmal türleri şöyle sıralanabilir;

  • Fiziksel istismar
  • Psikolojik istismar
  • Ekonomik istismar
  • Cinsel istismar
  • İhmal

42. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türlerinden psikolojik istismarı açıklayınız.

Cevap

Psikolojik İstismar; yaşlıya bakım verenin sözel veya sözel olmayan yolla strese sokan davranışlardır. Örnek olarak sözel saldırı, küçümseme, aşağılama, gözdağı verme, tehdit etme, utandırma, sürekli eleştirme, korkutma, lakap takma, zorla çevresinden ayırma bunlar içinde sayılabilir.


43. Soru

Etik sorunlar, ya bakım sırasında gerekli davranışın biçimlendirilmesi ilgili belirsizlik yaşanması veya üzerinde uzlaşmaya varılmış davranış biçimine uyulmaması gibi iki ana grupta toplanılabilir.Bunlar nelerdir? Açıklayınız.

Cevap

Genel olarak bunların ilki “etik ikilem” ,ikincisi “etik ihlali” olarak adlandırılmaktadır. Etik ikilem tedavi sırasında mesleki bilgilerin kullanılması ile ilgili çelişkidir. Örneğin tedaviyi durdurarak acıyı dindirme yaşamı koruma ilkesi ile çelişir. Diğer örnek, hastanın sırlarını söylememe mahremiyet ilkesine dayanır, ancak intihar edebilecek hastanın durumunu söylemek sır tutma ile gerçeği söyleme ilkesi arasında kalınan bir tür ikilemdir.


44. Soru

En çok karşılaşılan etik problemlerin ana başlıklarını yazınız.

Cevap

En çok karşılaşılan etik problemlerin ana başlıkları şunlardır:

  • Doğruyu söylememe
  • İşbirliğini reddetme
  • Yetersizlik
  • Yetki azlığı
  • Hasta yararına karar vermede güçlük
  • İlacın kötüye kullanımı
  • Bireylerin denek olarak kullanılması
  • Hekim istemini uygulama/uygulamama
  • Yetersiz koşullarda çalışmayı reddetme
  • Bilgilerin gizliliğini paylaşma
  • Yaşamı destekleyici tedavilerin/araçların sonlandırılması 
  • Şüpheli ilaç istismarının rapor etmeme 
  • Bilgi vermeme 

1. Soru

Yaşlıların devletten alacakları hizmetin hak şeklinde olması uluslararası alanda hangi tarihte hangi planla benimsenmiştir?

Cevap

Birleşmiş Milletler tarafından 12 Nisan 2002’de İspanya’nın başkenti Madrit’te gerçekleştirilen Uluslararası Madrit Yaşlanma Hareketi Planı’nda, yaşlıların devletten alacakları hizmetin hak şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir.

2. Soru

Yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan hangi tarih ve yasayla Belediyelere verilmiştir?

Cevap

Türkiye’de ise ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile bakıma muhtaç kişilerin (yaşlıların) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan Belediyelere verilmiştir. Daha sonrada değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Aynı zamanda çeşitli dernekler, azınlıklar ve gerçek kişiler de yaşlılara hizmet vermek amacıyla yatılı yaşlı kuruluşları açmışlardır.

3. Soru

Gerçek anlamda ise yaşlı hizmetleri ne zaman kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır?

Cevap

Gerçek anlamda ise yaşlı hizmetleri ilk defa 1963 yılında Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı’na bağlı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlüğü kurulmasıyla kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır. Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığına bağlı ilk huzurevi 1966da Konyada, ikincisi ise Eskişehirde açılmıştır.

4. Soru

Türkiye’de sosyal hizmetler ne zaman ve hangi kanunla hukuken tanımlanmıştır?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile hukuken tanımlanmıştır.

5. Soru

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’’ na göre sosyal hizmetlerin tanımı nedir?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu ile hukuken tanımlanmıştır. Buna göre; sosyal hizmetler; – Kişi ve ailelerin kendi bünye ve şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine – İhtiyaçlarının karşılanmasına – Sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasına – Hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesine yardımı amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü dür.

6. Soru

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu4.madddesi (c) ve (e) bendi nedir?

Cevap

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun 4üncü maddesinin (c) bendinde Muhtaç Yaşlı; sosyal veya ekonomik yönden yoksunluk içinde olup, korunmaya, bakıma ve yardıma muhtaç yaşlı statüsündeki birey, (e) bendinde ise Huzurevleri; muhtaç yaşlı kişileri huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak, sosyal ve psikolojik ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulan yatılı sosyal hizmet kuruluşu olarak tanımlanmaktadır. 2828 sayılı Kanunun 4.üncü maddesinde belirtilen genel esaslar dahilinde muhtaç yaşlıların tespiti, korunması, bakımlarının sağlanması ile ilgili hizmetleri yürütmek, bu hizmetler için gerekli sosyal hizmet kuruluşlarının tesisi ve işletilmesi ile ilgili görevleri yerine getirmek üzere YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI kurulmuştur Bu dairenin adı, 07.07.2005 tarihli resmi gazete ile YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI olarak değiştirilmiştir.

7. Soru

Son düzenlemelere göre Evde Yaşlı Bakımı nasıl gerçekleşmektedir?

Cevap

Türkiye’de son yıllarda yapılan yasal düzenlemeler, ailesi ekonomik yoksunluk içinde bulunan bakıma muhtaç özürlü bireylere bakım parası altında bir maddi yardım ile evde bakımlarını mümkün kılmaktadır. Bakımı aile bireyi ya da yakını tarafından karşılanan özürlü birey için, bakımı yapan kişiye bir asgari ücrete kadar ödeme yapılmaktadır. Bu bireylere bakım adı altında yapılan yardımlar, parasal yardım, sosyal bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini kapsamaktadır Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için ikamet edilen yerdeki İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne veya varsa İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğü başvurmak gerekmektedir.

8. Soru

Huzur evlerinde yaşlı bakımı nasıl gerçekleşmektedir?

Cevap

Ülkemizde, yaşlılara yönelik yatılı kurum hizmetleri SHÇEK’e bağlı faaliyet gösteren Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezleri, Özel Huzurevleri, Yaşlı Bakım Merkezleri ve Diğer Kamu Kurum ve Kuruluşları bünyesinde açılan Huzurevleri eliyle sunulmaktadır. SHÇEK Genel Müdürlüğüne bağlı Huzurevleri ve Yaşlı Bakım Rehabilitasyon Merkezlerinde ekonomik durumu iyi olan ve sosyal yönden yoksunluk içinde bulunan yaşlılarımıza ücretli, ekonomik yönden yoksunluk içinde bulunan ve 1005 sayılı Kanun gereği İstiklal Madalyası verilen yaşlılarımıza ise ücretsiz yatılı bakım hizmeti sunulmaktadır. Bakım Merkezleri Yönetmeliği çerçevesinde; dernekler, vakıflar, azınlıklar ve özel-tüzel kişiler de huzurevleri açabilmekte ve uygunluk şartları SHÇEK tarafından denetlenmektedir.

9. Soru

Gündüzlü hizmetler hangi amaçla hizmet vermektedir?

Cevap

Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Yaşlı Bakımı ile Evde Yaşlı Hizmetleri Hakkında Yönetmelik 07.08.2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kurumlar yatılı kurum bakımına gereksinim duymayan ve ekonomik-sosyal durumu ne olursa olsun ev ortamında yaşayan sağlıklı veya hasta yaşlıların sosyal ve psikolojik gereksinimlerini karşılamak amacıyla hizmet vermektedir.

10. Soru

Tıp etiği 4 ana ilke üzerinden tanımlanır bu tanımlar nelerdir?

Cevap

1. Yararlılık 2. Zarar vermeme 3. Hasta özerkliğine saygı 4. Adalet

11. Soru

Sağlık bakım etiğinin amacı nedir?

Cevap

İnsan yaşamında hastalık ve bakım dönemleri birey için en güçsüz ve mutsuz dönemlerdir. Birey çevresinden gelecek her desteğe gereksinim duyar. Sağlık ve/veya bakım hizmeti sunanların doğru ve güçlendirici davranışları, iyileşme sürecini kısaltır. Bakım hizmetlerini yürüten kişilerin bağlı olduğu etik kavramlara sağlık bakım etiği adı verilir ve genel anlamda yukarıdaki 4 ana prensip üzerinden tanımlanır. Amacı, sağlık bakım hizmeti verenler ile hizmet alanların beklentileri arasındaki çelişkilerden doğan ikilemleri pratik açıdan çözüme ulaştırmaktır.

12. Soru

Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliğinin yürürlüğe girme amacı nedir?

Cevap

Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği 07.08.2008 tarih ve 26960 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Bu yönetmelikle gerçek kişiler ve özel hukuk tüzel kişilerine ait huzurevlerinin ve bakımevlerinin açılış, hizmet, personel ve işleyiş koşulları ile ücret, denetim, devir ve kapatılma işlem ve esasları SHÇEK tarafından belirlenmektedir.

13. Soru

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram ne zaman ortaya çıkmıştır?

Cevap

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak 1975’te İngiltere’de, bakıma muhtaç bir yaşlının kendisine bakan bir aile üyesi tarafından fiziksel istismara uğramasını tanımlayan bir bilimsel olgu ile ortaya çıkmıştır. Korkutma, sömürme ve fiziksel, duygusal ve psikolojik açıdan zarar verme durumları yaşlı istismarının genel belirleyicilerindendir.

14. Soru

Yaşlı ihmali kaça ayrılır?

Cevap

Yaşlı ihmali, pasif ve aktif ihmal olarak iki farklı şekilde tanımlanabilir. Aktif ihmal, yiyecek, su barınma, giyinme, tıbbi ve duygusal destek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki eksiklik ve yetersizliktir. Yaşlıya bilinçli olarak (kasıtlı) fiziksel ve duygusal acı vermeyi de içermektedir. Pasif ihmal, zarar verme niyeti olmadan bakıcı kişinin, yaşlı bireyin temel ihtiyaçlarını karşılamada yanlış davranışıdır.

15. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türleri nelerdir?

Cevap

– fiziksel İstismar – Psikolojik İstismar – cinsel İstismar – Ekonomik İstismar – İhmal

16. Soru

Fiziksel istismar nedir?

Cevap

Fiziksel İstismar; Yaşlıya bakım verenin güç kullanarak vücuda zarar verme, ağrı verme, yetersizliğe yol açma, fiziksel olarak engel olma, zorla besleme ve yatakta tutma gibi eylemleridir. Örnek olarak tekme atma, tokat atma, itme, vurma, sarsma, dövme ya da kötü niyetle ilaç uygulama bunlar içinde sayılabilir.

17. Soru

Psikolojik istismar nedir?

Cevap

Psikolojik İstismar; yaşlıya bakım verenin sözel veya sözel olmayan yolla strese sokan davranışlardır. Örnek olarak sözel saldırı, küçümseme, aşağılama, gözdağı verme, tehdit etme, utandırma, sürekli eleştirme, korkutma, lakap takma, zorla çevresinden ayırma bunlar içinde sayılabilir.

18. Soru

Cinsel istismar nedir?

Cevap

Cinsel İstismar; yaşlının isteği dışında dokunma, tecavüz, zorla soyunma, açık şekilde cinsellik içeren fotoğraf çekme türünde cinsel ilişkiye girilmesidir.

19. Soru

Ekonomik istismar nedir?

Cevap

Ekonomik İstismar; yaşlıya bakım verenin, yaşlıya ait para veya malı yasal olmayan şekilde kötüye kullanılması veya çalmasıdır.

20. Soru

İhmal nedir?

Cevap

İhmal; bilerek veya bilmeden yaşlı bireyden yiyecek, içecek, ilaç, tıbbi cihaz ihtiyaçlarını esirgemek, bakım vermedeki sorumluluklarını yerine getirmede isteksiz davranarak veya reddederek yaşlıya duygusal, fiziksel acı ve sıkıntı vermektir. Örnek olarak yeme, giyinme, ısınma, kişisel hijyen gibi gereksinimlerin karşılanmaması, duygusal-sosyal uyarının sağlanmaması, uzun zaman yalnız bırakılması bunların başında sayılabilir.

21. Soru

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı ne anlama gelmektedir?

Cevap

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır anlamınına gelmektedir.

22. Soru

Etik sorunlar kaç grupta toplanır ve bunlar nelerdir?

Cevap

Etik sorunlar, ya bakım sırasında gerekli davranışın biçimlendirilmesi ilgili belirsizlik yaşanması veya üzerinde uzlaşmaya varılmış davranış biçimine uyulmaması gibi iki ana grupta toplanılabilir. Genel olarak bunların ilki etik ikilem ,ikincisi etik ihlali olarak adlandırılmaktadır.

23. Soru

En çok karşılaşılan etik problemler nelerdir?

Cevap

– Doğruyu söylememe – İşbirliğini reddetme – Yetersizlik – Yetki azlığı – Hasta yararına Karar vermede güçlük – ilacın kötüye kullanımı – Bireylerin denek olarak kullanılması – Hekim istemini Uygulama/uygulamama – Yetersiz koşullarda çalışmayı reddetme – bilgilerin gizliliğini paylaşma – Yaşamı destekleyici tedavilerin/araçların sonlandırılması – Şüpheli ilaç istismarının Rapor etmeme – bilgi vermeme

24. Soru

Bakım hizmetlerinde dini inancın yeri ve önemi nedir?

Cevap

Bakım alan bireyin inanç ve inanç düzeyi dikkatle izlenmelidir. Onu rahatlatacak bazı inanç uygulamaları, örneğin dua etmek, motive edilebilir. Ancak inanç uygulamalarının ona zarar vermesine de engel olunmalıdır (ilaç almayı reddetmek). Bakım veren kişi açısından hasta ile kendi dinsel duygularını çok karşı karşıya getirmemeye çalışmak, dinsel tutumları konuşurken rahat olmak, hasta ve ailesinin içinde bulunduğu durumu anlar açısından değerlendirmek yerinde olur. Ancak bakım verenlerin hastaları ile konular konuşurken onlarda dindar insanlar daha iyidir, dindar olmayanlar daha kötüdür şeklinde bir sonuç ortaya çıkmasına imkan vermemek gerekmektedir. Son zamanlarda, dini inancın hastalıklardan koruyucu ve iyileştirici etkisi konusunda gerek halk kesimi gerekse tıbbi otoriteler arasında olumlu bir kanı vardır. Ancak hastalara tıbbi yöntemler dışında dua etmelerini önermekle ilgili etik sorun bulunmaktadır. Bazı dini kurallar sağlığa zararlı sigara, alkol ve uyuşturucuyu yasaklayarak sağlığa da koruyucu etki yaparlar. Dini ayinler depresyonu engelleyebilir, tansiyon arteryel üzerine olumlu etki yaratabilir. Din ve sağlık bireylerin en çok önem verdiği iki önemli kavramdır. Geçmişte bireylere iki hizmeti de götüren aynı kişilerdir. Bugün bu alanlar ayrılmada hastanın yaşamı üzerine benzer derecelerde etkin olabileceği unutulmamalıdır.

25. Soru

Ülkemizde de ortalama yaşam süresi son yıllarda hızla yükselmiş olup ortalama yaş kaç olarak belirlenmiştir?

Cevap

Ortalama yaş 71 olarak belirlenmiştir.

26. Soru

Hangi olayla ve kaç tarihinde Yaşlıların devletten alacakları hizmetin “hak” şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir?

Cevap

Birleşmiş Milletler tarafından 12 Nisan 2002’de İspanya’nın başkenti Madrit’te gerçekleştirilen Uluslararası Madrit Yaşlanma Hareketi Planı’nda, yaşlıların devletten alacakları hizmetin “hak” şeklinde olması uluslararası alanda benimsenmiştir.

27. Soru

Türkiye’de ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile neler yapılmıştır?

Cevap

Türkiye’de ise ilk kez 1930 tarihinde yürürlüğü giren 1580 sayılı yasa ile bakıma muhtaç kişilerin (yaşlıların) korunması, yaşlı evleri yapma ve yönetme yükümlülüğü birer kamu kuruluşu olan Belediyelere verilmiştir. Daha sonrada değişik illerde aceze evleri, güçsüzler yurdu, düşkünler evi ve huzurevi adı altında yatılı yaşlı kuruluşları açılmıştır. Aynı zamanda çeşitli dernekler, azınlıklar ve gerçek kişiler de yaşlılara hizmet vermek amacıyla yatılı yaşlı kuruluşları açmışlardır.

28. Soru

Türkiye’de gerçek anlamda yaşlı hizmetleri ilk defa ne zaman ve nasıl kamu hizmetleri içerisindeki yerini almıştır?

Cevap

1963 yılında Saglık ve Sosyal Yardım Bakanlıgı’na bağlı Sosyal Hizmetler Genel Müdürlügü kurulmasıyla.

29. Soru

Türkiye’de, sosyal hizmetler hangi tarihte, hangi kanun ile hukuken tanımlanmıştır?

Cevap

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüge giren, 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” ile hukuken tanımlanmıştır.

30. Soru

1983 tarihinde yürürlüğe giren, 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” ile hukuken tanımlanan sosyal hizmetler nedir maddeler halinde açıklayınız.

Cevap

Sosyal hizmetler;

  • Kişi ve ailelerin kendi bünye ve şartlarından doğan veya kontrolleri dışında oluşan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine
  • İhtiyaçlarının karşılanmasına
  • Sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunmasına
  • Hayat standartlarının iyileştirilmesi ve yükseltilmesinine yardımı amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünü” dür.
31. Soru

07.07.2005 tarihli resmi gazete ile  adı YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI olarak değiştirilen YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI ne amaçla kurulmuştur?

Cevap

2828 sayılı Kanunun 4.üncü maddesinde belirtilen genel esaslar dahilinde muhtaç yaşlıların tespiti, korunması, bakımlarının sağlanması ile ilgili hizmetleri yürütmek, bu hizmetler için gerekli sosyal hizmet kuruluşlarının tesisi ve işletilmesi ile ilgili görevleri yerine getirmek üzere YAŞLI HİZMETLERİ DAİRE BAŞKANLIĞI kurulmuştur.

32. Soru

Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için nereye başvurmak gerekir?

Cevap

Bakım hizmeti ve bakım ücretinden faydalanmak için ikamet edilen yerdeki İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne veya varsa İlçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğü başvurmak gerekmektedir.

33. Soru

Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, kamu kurumları ve sivil toplum örgütlerinin katkısıyla 2008 yılında gerçekleştirilen yaşlanma ulusal eylem planı çalıştayında, bazı yeni düzenlemeler gerektiği vurgulanmıştır. Bunlardan bazılarını maddeler halinde yazınız.

Cevap

Bunlardan bazıları:

  • “Yaşlı Meclisleri ve Yaşlı Danışmanlık Kurulu oluşturulmalı 
  • SHÇEK ve Sağlık Bakanlığı denetiminde ruhsal sorunu olan, madde bağımlığı olan yaşlılar için ayrı bakımve huzurevleri açılmalı
  • Yaşlı istismarının önlenmesi amacıyla yasal düzenlemeler yapılabilmesi ile eğitim programları düzenlenmeli
  • Geriatri servislerinin ve hastanelerinin oluşturulması ve gerekli yasal düzenlemeler yapılmalı
  • “Yaşlı dostu kentler” oluşturulmalı
  • Ulusal Yaşlılık Enstitüsü biran önce hayata geçirilmeli
34. Soru

Etik ve tıp etiği nedir tanımlayınız.

Cevap

Etik, bireyin davranışlarına, temel olan ahlak ilkelerinin tümüdür. Bir bilim alanı olan etik, genelde doğru ve yanlışları açıklayan, belirleyen ilkelere ait felsefi bilim veya ahlak felsefesi olarak da tanımlanır. Hasta ve sağlık profesyonelleri açısından kuralları belirleyen etiğe tıp etiği adı verilir.

35. Soru

Tıp etiği 4 ana ilke üzerinden tanımlanır. Bunlar nelerdir?

Cevap

Bunlar:

  1. Yararlılık
  2. Zarar vermeme
  3. Hasta özerkliğine saygı
  4. Adalet
36. Soru

Bakım Etiğinin bakım veren ve bakılan bireyler açısından sunduğu bazı yararlar vardır. Bunlardan bazılarını maddeler halinde yazınız.

Cevap

Örneğin;

  • Bakım sunan kişi veya kuruluşun davranışlarını ve sorumluluğunu belirler. Zarardan kaçınma, zararlı etken ve koşulları ortadan kaldırma ve önlemeyi içerir. Buna zarar vermeme denir.
  • Sorunların hem hastalıkta hemde sağlıkta görülmesini sağlar. Bakım veren taraf açısından motivasyon, tutarlılık, mesleki tatmin, dayanışma ve süreklilik sağlar. Bakılan birey açısından inanma, sadık kalma ve ahlaki ilkeler doğrultusunda tutarlı ilişkisinin yarattığı güven duygusuna sebep olur. Buna sadakat denir.
  • Birey için iyi olanı yükseltir. Buna yarar sağlama denir.
  • Hasta ile ilgili yapılan uygulamalarda doğru kayıt tutulmasına neden olur. Buna doğruluk denir.
  • Tedavi ve bakımda kullanılan araç gereç-donanım kaynakları, kişilerin yetki, yetenek ve yeterliliklerinin eşitlik ilkesine uygun dağılımını sağlar. Buna adalet denir.
  • Bakım eylemi sırasında karşılaşılabilen baskı ve önyargıları engeller. Bireye ait bilgilerin saklanması, gerçeği söylemeyi gerektirir. Buna güvenirlik denir.
  • Mesleğin toplumsal değerini güçlendirir. Etik ve manevi olarak prensip sahibi olmayı sağlar. Buna dürüstlük denir.
  • Karar verme özgürlüğü ve bağımsızlığını sağlar sağlar. Buna otonomi adı verilir.
  • İnsanın yaşamına, haklarına, duygu ve düşüncelerine, başkalarına zarar vermediği sürece davranışlarına ve onuruna saygılı olmayı ifade eder. Buna İnsan onuruna saygı denir.
37. Soru

Yaşlıya yönelik var olan hizmetlerin iyileştirilmesi ve yeni hizmetlerin başlatılması çalışmaları 4 farklı yönetmelik ile yürütülmektedir. Bunlar nelerdir?

Cevap

İlgili yasanın öngördüğü esaslar doğrultusunda yaşlıya yönelik var olan hizmetlerin iyileştirilmesi ve yeni hizmetlerin başlatılması çalışmaları;

  • SHÇEK Huzur evleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım ve Rehabilitasyon Merkezi Yönetmeliği,
  • Özel Huzur evleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliği,
  • Kamu Kurum ve Kuruluşları Bünyesinde açılacak Huzur evlerinin kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik
  • Yaşlı Hizmet Merkezlerinde Sunulacak Gündüzlü Bakım ile Evde Bakım Hizmetleri Hakkında Yönetmelik olmak üzere 4 farklı yönetmelik ile yürütülmektedir.
38. Soru

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı ne anlama gelmektedir?

Cevap

Uluslararası Yaşlı İstismarının Önlenmesi Kuruluşu ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Toronto Deklerasyonu’na göre yaşlı istismarı “Güven beklentisi olan herhangi bir ilişkide yaşlıya zarar veren veya strese sokan tek ya da tekrarlayan uygunsuz davranışlarda bulunulmasıdır” anlamınına gelmektedir.

39. Soru

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak ne zaman, nerede ve nasıl ortaya çıkmıştır?

Cevap

Yaşlı istismarı olarak bilinen kavram, ilk olarak 1975’te İngiltere’de, bakıma muhtaç bir yaşlının kendisine bakan bir aile üyesi tarafından fiziksel istismara uğramasını tanımlayan bir bilimsel olgu ile ortaya çıkmıştır.

40. Soru

Yaşlı ihmali, pasif ve aktif ihmal olarak iki farklı şekilde tanımlanabilir. Bunları açıklayınız.

Cevap

Aktif ihmal, yiyecek, su barınma, giyinme, tıbbi ve duygusal destek gibi temel ihtiyaçlarının karşılanmasındaki eksiklik ve yetersizliktir. Yaşlıya bilinçli olarak (kasıtlı) fiziksel ve duygusal acı vermeyi de içermektedir. Pasif ihmal, zarar verme niyeti olmadan bakıcı kişinin, yaşlı bireyin temel ihtiyaçlarını karşılamada yanlış davranışıdır.

41. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türleri nelerdir?

Cevap

Yaşlı istismar ve ihmal türleri şöyle sıralanabilir;

  • Fiziksel istismar
  • Psikolojik istismar
  • Ekonomik istismar
  • Cinsel istismar
  • İhmal
42. Soru

Yaşlı istismar ve ihmal türlerinden psikolojik istismarı açıklayınız.

Cevap

Psikolojik İstismar; yaşlıya bakım verenin sözel veya sözel olmayan yolla strese sokan davranışlardır. Örnek olarak sözel saldırı, küçümseme, aşağılama, gözdağı verme, tehdit etme, utandırma, sürekli eleştirme, korkutma, lakap takma, zorla çevresinden ayırma bunlar içinde sayılabilir.

43. Soru

Etik sorunlar, ya bakım sırasında gerekli davranışın biçimlendirilmesi ilgili belirsizlik yaşanması veya üzerinde uzlaşmaya varılmış davranış biçimine uyulmaması gibi iki ana grupta toplanılabilir.Bunlar nelerdir? Açıklayınız.

Cevap

Genel olarak bunların ilki “etik ikilem” ,ikincisi “etik ihlali” olarak adlandırılmaktadır. Etik ikilem tedavi sırasında mesleki bilgilerin kullanılması ile ilgili çelişkidir. Örneğin tedaviyi durdurarak acıyı dindirme yaşamı koruma ilkesi ile çelişir. Diğer örnek, hastanın sırlarını söylememe mahremiyet ilkesine dayanır, ancak intihar edebilecek hastanın durumunu söylemek sır tutma ile gerçeği söyleme ilkesi arasında kalınan bir tür ikilemdir.

44. Soru

En çok karşılaşılan etik problemlerin ana başlıklarını yazınız.

Cevap

En çok karşılaşılan etik problemlerin ana başlıkları şunlardır:

  • Doğruyu söylememe
  • İşbirliğini reddetme
  • Yetersizlik
  • Yetki azlığı
  • Hasta yararına karar vermede güçlük
  • İlacın kötüye kullanımı
  • Bireylerin denek olarak kullanılması
  • Hekim istemini uygulama/uygulamama
  • Yetersiz koşullarda çalışmayı reddetme
  • Bilgilerin gizliliğini paylaşma
  • Yaşamı destekleyici tedavilerin/araçların sonlandırılması 
  • Şüpheli ilaç istismarının rapor etmeme 
  • Bilgi vermeme 

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.