Temel Bakım Hizmetleri Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Yaşlılık döneminde kaza oranı neden artmaktadır?

Yaşlılık dönemi bireyin, yaşam tarzı ile ilgili pek çok değişikliği de beraberinde getirir. Bunun nedenleri çoğunlukla yaşa bağlı değişen fiziksel, duygusal ve sosyal durumlardır. Yaşlanma ile azalan görme ve işitme duyusu etraftaki pek çok tehlikeyi görünmez kılabildiği gibi iletişim sorunlarına yol açarak çevreden haberdar olmayı da önleyebilir. Yaşlanma ile beraber bireyin yalnız yaşama becerisi azalırken, buna karşın çoğunlukla da yalnız yaşamak zorunda kalarak tehlikelere karşı savunmasız olabilir. Bazı kronik hastalıklar hareketi zorlaştırarak kişileri bulundukları mekana bağımlı kılabilir. Bellek sorunları nedeniyle dikkat ve bilişsel aktiviteler azalabilir. Bu gibi durumlar yaşlının kazalara yatkınlığını artırabilir.

Kaza kavramının tanımı nedir ve çeşitleri nelerdir?

Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre kaza Arapça kökenli bir sözcük olup Can veya mal kaybına, zararına neden olan kötü olay anlamına gelmektedir. Daha geniş bir ifade kullanmak gerekirse kaza; daha önce alınabilecek önlemlerle engellenebilen, önceden planlanmayan ve beklenmeyen bir zamanda ortaya çıkan, can ve mal kaybı ile sonuçlanan bir olay olarak tanımlanmaktadır. Kazalar şu şekilde sınıflanabilir; iş kazaları, ev kazaları, trafik kazaları, zehirlenmeler, yanıklar, diğerleri (spor, kitlesel, boğulma, elektrik çarpması).

Kazaların görünme oranları nasıl olmaktadır?

Kazaların görülme oranları ile ilgili bilgiler çok değişiktir. Genel popülasyona baktığınızda, Türkiye’ deki kazaların %40’ ı trafik kazaları, *’ si iş kazaları, *’ si ev kazaları ve %5’ i ise ateşli silah yaralanmalarıdır. Ayrıca tarımsal uygulamalar ve sportif etkinliklerde de kazalar görülmektedir. Türkiye genelindeki kaza dağılımında ev kazaları, trafik kazalarından sonra iş kazaları ile birlikte ikinci sırada yer almaktadır. İş kazaları, daha sıklıkla çalışma hayatındaki genç popülasyon arasında görülürken, ev kazaları evde daha çok zaman geçiren çocuk, özürlü ve yaşlı grupta daha fazla görülür. Trafik kazaları yaşama, duyu organlarının zayıflaması ve reflekslerde azalmadır.

Yaşlılarda en sık görülen kaza türleri nelerdir?

Yaşlılarda en sık rastlanılan kazalar ev kazaları ve düşmelerdir. Daha sonraki sırada trafik kazaları gelir. İleri yaş grubunda (85 ve üzeri) düşme sonrası hastaların *’si ölür. Yaşlılık döneminde, kazalar artan bir şekilde sakatlık ve ölüm nedeni olup ölüm nedenleri arasında 6. Sırada yer almaktadır. Yaşlılarda görülen kazaların %82’sini ev kazaları oluşturmaktadır. Oranlara bakıldığında, yaşlılarda kaza oranları %60 ile düşme (ev veya dışarıda), %22 trafik kazası, %8 darp, %6-8 delici-kesici alet yaralanmaları, %4 ateşli silah yaralanmalarıdır.

Yaşlılarda en sık karşılaşılan kazalar nelerdir?

Ev kazaları, düşme, yanıklar, ev yangınları, yabancı cisim yutma, aspirasyon ve boğulma, zehirlenmeler, elektrik çarpmaları, trafik kazaları,

Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenleri nelerdir?

Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenler, dikkat azalması, yalnız yaşam, görme ve işitme gücünün azalması, karanlığa adaptasyonun zayıflaması, adale kuvveti ve koordinasyonun yetersiz olması, unutkanlık, erken yorulma ve ileri yaştır.

Düşme risk faktörleri nelerdir?

Düşme risk faktörleri; biyolojik, davranışsal, çevresel ve sosyoekonomik faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır. a) Biyolojik faktörler: ileri yaş, kadın olmak, refleks ve duyu azalması, unutkanlık, kronik ya da akut diğer hastalıklar b) Davranışsal faktörler Dolabın en üst rafını temizleme gibi fiziksel yeteneğinin üstünde aktivite ve günlük işleri yapmak, uygun olmayan ayakkabı-terlik giyme, yetersiz besin alımı ve yetersiz egzersiz yapmak c) Çevresel faktörleri Kayan zemin, yetersiz aydınlatılmış alan, tutma yerlerinin eksikliği d) Sosyal ve ekonomik faktörler Yetersiz gelir, düşük eğitim, kötü koşullu konutlarda yaşam

Yaşlılarda görülen düşme tipleri nelerdir?

Düşme tipleri; çarpma, dengesiz eğilme, uzanma, denge kaybı, kaymadır.

Yaşlılarda görülen düşmelerin nedenleri nelerdir?

Düşme nedenleri: merdiven, sandalye, yatak, koltuk gibi yüksek bir yerden düşme; tümsek, halı gibi engellere takılarak düşme, zayıf ışıklandırma, karanlıkta yapılan aktiviteler nedeniyle düşme; şekli bozulmuş veya cilalanmış yüzey, tuvalet, banyo gibi ıslak zemin sorunları nedeniyle düşme; beyin hastalıklarına bağlı denge ve baş dönmesi problemleri nedeniyle düşme; görme, işitme, dokunma gibi duyu kayıplarına bağlı ortaya çıkan düşme olarak sıralanmaktadır.

Kaza türlerinden yanık ve yangınlar ne gibi sebeplere bağlı olarak gerçekleşmektedir?

Unutkanlık, refleks kaybı, dikkat eksikliği, ihmal veya fiziksel kusurlar ev yangınlarının en büyük nedenleri arasındadır. Lokal olarak vücut yanıkları, ev yangınları dışında gaz, elektrik ya da açık ateşe kumaş veya elbiselerin değmesi ile de olabilir. Koku alma yeteneği azalmış yaşlı, demanslı insanlarda da bu sıklıkla gözlenir. Aşırı alkol ve sigara kullanma da birer yangın nedeni olabilir. Bunların önlenebilmesi için hemen alev almayan kumaş türlerinin kullanılması yararlı olabilir. Yanlışlıkla alınan sıcak maddeler, korozif likitler ve buhar yanık ve yaralara yol açabilir. Bu nedenle yaşlıyı çok sıcak maddeleri kullanmasından uzak tutmak gerekir.

Kaza türlerinden yanığın yaşlılar üzerindeki etkileri nelerdir?

Yangınların sonucu olarak bölgesel veya genel yanık olguları sıklıkla görülür. Yanık dışında yangında ortaya çıkan diğer bir durum, karbon monoksit solunmasına bağlı zehirlenmelerdir. Yanıklar yaşamsal olarak önemli bölgeleri veya vücudun geniş alanlarını tuttuğu zaman ölüm ortaya çıkabilir. Sinir uçlarının yoğun olduğu hassas bölgelerde olduğu zaman ise şok gelişebilir. Yangında oluşan karbon monoksit zehirlenmelerinde, renksiz ve kokusuz olan karbon monoksit gazı, kanda hemoglobindeki oksijenin yerini alarak %30 oranında zehirlenmeye, yaklaşık %65 oranında da ölüme neden olur. Bu kişilerin kanlarında ölçülebilir şekilde karbon monoksit gazı saptanır.

Asfiksi nedir?

Yutma zorluğu, diş problemi olan ve yatağa bağımlı kişiler yemek parçalarını veya aldıkları sıvıyı solunum yollarına kaçırırlar, ana bronşlardan birinin tıkanması ile hasta nefes alamaz ve ölebilir. Buna aspirasyona bağlı asfiksi adı verilir.

Asfiriksiyi engellemek için neler yapılabilir?

Kişilere yatırarak yemek vermekten kaçınmak, yutamayan kişilerin yutamama nedenini araştırmak ve farklı beslenme yolları denemek, yemek vermek için zorlamamak, diş tedavisini yapmak gibi önlemler alınabilir.

Zehirlenmelere sebep olan etmenler nelerdir?

Evdeki ve çevredeki birçok madde zehirlenmeye yol açabilir. Bunlar çoğunlukla katı veya sıvı zehirli maddeler yoluyla, daha az bir olasılıkla inhalasyon (solunum) yoluyla olur. Zehirlenme bilmeden, yiyeceklerle veya intihar amacı ile olabilir. Yaşlının aldığı ilaçların dozunu ayarlayamaması, çoklu ilaç etkileşimleri, duyu organlarının zayıflaması nedeniyle renk, koku algısını yapamamaları zehirlenmeleri kolaylaştırır. Deterjanlar, tarım ilaçları, boya maddeleri, gaz, karosen, antifiriz ve diğer temizleyici maddeler zehirlenmeye yol açabilir. Bu maddeler orijinal paketlerinde değil de herhangi bir şişe ya da paketin içinde bulunmaları nedeni ile yanlışlıkla alınabilirler.

Elektrik çarpmalarına neden olan sebepler nelerdir?

Evlerdeki 220nin üstü 230/240 alternatif akımlar oldukça tehlikeli sonuçlara yol açabilir. 100 volt altındaki akımlar nadiren tehlikeli olabilir. Evde elektrik tamiri ile uğraşanlarda bu tip elektrik kazaları sıklıkla görülmektedir. Çoğu kazalar, dikkatsizlikten ya da evdeki elektrik donanımındaki bir hatadan kaynaklanır. Elektrik hattının ortada olması ya da aşırı yük binmesi de buna neden olabilir. Özellikle banyoda ve banyo sonrasında ıslak kalınan durumlar tehlikeli olabildiği gibi, derinin ıslaklığı ve geçirgenliği de önemlidir. Elektrik çarpmaları kardiyak fibrilasyon, koma ve solunum sıkıntısı ile ölüme neden olabilir.

Yaşlılarda daha sık görülen trafik kaza tiplerinden yaya kazalarının sebepleri nelerdir?

Yaşlıların diğer gruplara göre daha fazla etkilendiği kaza tipleri yaya kazalarıdır. Yaşlının dikkat eksikliği, yürüme güçlüğü, refleks azalması ve duyu organ bozukluğu trafik içindeki hareket halinde veya duran araçlar ile ilgili risk yaratır.

Yaşlıların geçirdiği trafik kazaları nelere sebep olmaktadır?

Motorlu araç kazaları geçici bilinç kaybından, felce ya da kalp krizine (miyokart enfarktüsü) kadar ciddi tıbbi ek problemlere de yol açabilir. Yaş arttıkça trafik kazaları sonrasında beyin, omurga, göğüs kafesi ve iskelet sistemi yaralanması riskleri artar. Yaşlılarda basit ve hafif bir incinme sonrası bile ciddi yaralanmalar oluşabileceği unutulmamalıdır.

Kazalardan korunmada kişisel faktörler nelerdir?

Yaşlıların davranışsal problemleri, yaş, kadın olma, eğitim durumu, birlikte yaşadığı bir kişinin varlığı kazaları oluşturan kişisel faktörlerdir.

Kazalardan korunmada kişisel faktörlerin belirlenmesinde sorumluluk kimlere düşmektedir?

Yaşlı bireylerin kazalarından korunmada, kazalara yönelik riskli davranışların belirlenmesi, önlenmesine yönelik girişimlerin planlanması ve uygulanması önemlidir. Burada sorumluluk, yaşlı bireyin kendisi dışında, birlikte yaşadığı veya yaşamadığı akraba ve yakınlarına, komşularına, bireye sağlık hizmeti veren ekibe, sivil toplum örgütlerine ve toplumun diğer kesimlerine düşmektedir.

Yaşlılarda kazaların önlenmesi girişimleri nelerdir?

Yaşlılarda kazaların önlenmesi girişimleri; yaşlı bireye ve ona bakım verenlere verilecek eğitim, kazalara yönelik riskli davranışları azaltmak için bireylerin yaşamlarının gözlemlenmesi bunlarla ilgili bağlı risk faktörlerinin belirlenmesi aşamasından geçmelidir.

Yaşlılarda görülen davranış problemleri kazaları oluşturmasında ne gibi rolü vardır ve önlenmesi için neler yapılabilir?

Yaşlıların davranışsal problemleri kazaları oluşturan en önemli nedenlerden biridir. Depresyon, demans, inmelere bağlı davranış ve dikkat değişiklikleri, beceri yeteneğindeki kayıp kişisel davranış problemlerinin başında gelir. Öncelikle yaşlı bireylerin davranışsal risklerinin belirlenmesi ve buna yönelik tedavi girişimlerinin başlaması gereklidir. Yaşlı bireylerin yakınları ve onlarla ilgilenen sağlık personelinin yaşlılarla ilgili farkındalık taşımaları gereklidir. Aralıklı gözlemlerinde davranış ve bilişsel yeteneklerinde bir kayıp olup olmadığını izlemelidirler. Daha içe kapanık veya daha öfkeli, tuhaf davranan, konuşma özelliği değişmiş yaşlılar mutlaka sağlık kontrollerinden geçirilmelidir.

Yaşlılarda görülen kazaların cinsiyet ile bağlantısı nasıl olmaktadır?

Kadınlar erkeklere göre daha fazla kaza geçirmektedir. Bunun sebebi ise kadınların ortalama yaşam sürelerinin daha fazla olması ve bu nedenle kronik hastalıklara daha fazla oranda yakalanma riski taşımalarıdır.

Yaşlılarda görülen kazaların eğitim ile bağlantısı nasıl olmaktadır?

Eğitim durumu dikkate alındığında, 8 yılın altında eğitim alanların kaza riski daha fazladır. Eğitim düzeyi arttıkça kaza geçirme olasılığı da azalmaktadır. Bu durum öğrenim düzeyi düşük olan yaşlılara, ev kazaları ve korunma yolları konusunda eğitim verilmesi gerekliliğini açıklar.

Yaşlılarda birlikte yaşadığı kişinin kaza görülme oranında bir etkisi var mıdır?

Birlikte yaşadığı bir kişinin varlığının kaza sıklığına etkisi ile ilgili çalışmalar çelişkilidir. Örneğin bazı çalışmalar, yalnız eşiyle birlikte yaşayanların ( %47) ev kazalarını, eşi ve çocukları (*,5), sadece çocukları (%12) ve yalnız başına yaşayanlara (%22,2) daha sık yaşadıkları saptarken diğerleri, yalnız yaşayanların başka birisi veya birileri ile birlikte yaşayanlara göre daha fazla yaşadıkları belirlemiştir. Yaşlı eş ile yaşayanların daha sık kaza geçirdiğini savunan görüş, bunun nedeni olarak eşle birlikte yaşamanın çocuklarının desteğinden daha yoksun kalmaları anlamına geldiğinden bahsetmişlerdir.

Yaşlılarda kazaların oluşmasına neden olan bireysel ve çevresel risk faktörleri nelerdir?

Birçok çalışma, yaşlıların ev kazalarını en çok kış mevsiminde (%60), mutfakta (%27,7) ve kayma nedeniyle (%36,1) yaşadıkları belirlenmiştir. Yine yapılan çalışmalar yaşlı bireylerin en çok koridorda, tuvalette, mutfakta, oturma odası ve yatak odasında düşerek kaza geçirdiklerini belirlemişlerdir. Sosyokültürel yapıya göre ev içi döşemenin yapısı (örneğin muşamba) kaza olasılığını arttırır. Ev kazalarına ev içinde önlem almadan yaşayanların kaza riski daha yüksektir. Kaygan yüzeyler, düzgün olmayan zeminler, evdeki aydınlatma hataları ve yetersiz ışık, sabit olmayan mobilyalar, eşikler, yürüme zorluğu olan hastaların evlerindeki çok miktarda halı, sehpalar, yerde bulunan objeler, kalabalık mobilyalar, kazaya en çok neden olan çevresel koşullardır. Trafik yoğun bölgelerde yalnız başına hareket etmek, trafik ışıkları olmayan kavşaklardan geçmek, yüksek ve taşlı yollardan seyahat etmek, kronik hastalığa rağmen refleks gerekecek araç (otomobil, kamyon…) kullanmakta ısrarlı olmak, yağışlı, karlı ve buzlu havalarda açık havada bulunmak kaza riskini arttırabilir.

Kazayı önlemede kişisel önlemler nelerdir?

Eğitim; yaşlıyı ve çevresini bilgilendirmeye yönelik eğitimler, olabilecek risklere karşı farkındalık yaratarak kişiye güvenli davranışları öğretir ve bunları destekler. Destekleyici uygulamalar; yaşlının evde veya dışarıda hareketi ve eylemi için gerekli destekleyici uygulamalar kaza riskini azaltır. Örneğin, baston veya diğer destekleyici alet kullanma, duştan çıktıktan sonra ıslak zemin için kullanacakları kaymayı engelleyen gereçler ya da tutunma yerlerine yönelik düzenlemeler yaşlıların güvenli davranışlarını destekleyecek önlemler den bazılarıdır. Sağlık personelinin desteği; risk faktörlerini azaltmak için, kazalara yönelik risk faktörlerinin saptanmasında önemlidir. Doktor, sağlık personeli, hemşire, kurum çalışanları kişiyi olabilecek kazalardan korumak için, uyarı işaretleri koyabilirler. Kişinin sağlık ve denge kontrolleri sık sık yaptırılabilir. İşitme cihazı, gözlük, yürüme gereçleri tavsiye edilebilir. Gece karanlıkta kalkmaması tavsiye edilebilir.

Kazayı önlemde çevresel olarak etkileyen etmenler nelerdir?

Yer, zaman ve mevsimdir.

Çevre ve mekan düzenlenmesinde dikkat edilmesi gereken ilk önlemler nelerdir?

Çevre ve mekân düzenlemesi birey dışındaki riskleri azaltır. Buna göre yaşlının kazadan korunmasında yaşadığı çevrenin; İyi aydınlatılması, eşyaların az ve düzenli oluşu, hareket alanının fazlalığı, halı ve kilim gibi kazayı kolaylaştıran zemin materyallerinin azaltılması, elektrik kablolarının engel teşkil etmesinin önlenmesi alınacak ilk önlemlerdendir.

Önemli olarak var sayılan çevresel korunma yolları nelerdir?

Kapıların geniş ve eşiksiz oluşu, kolay ulaşabilen birden fazla telefonun varlığı, kaygan zeminlerin önlenmesi, ilaçların iyi korunması, evde ki tehlikeli ateş kaynaklarının kontrol edilmesi ve gerekli önlemlerin alınması, ocak havagazı gibi kullanılan araçların düğmelerinin kontrol edilmesi, otomatik kapatma sistemi ve yangın alarmı gibi önlem sistemlerinin alınması diğer önemli çevresel korunma yollarındandır. Merdivenlerde iki taraflı tırabzan olması, iyi ışıklandırılması, tuvalet ve banyo gibi yerlerde oturma ve kalkmayı kolaylaştıran tutunma sistemlerinin olması yaşlılar için mutlak gereklidir.

Kazayı önlemede çevre neden önemlidir?

Yaşlının yaşam kalitesinin yükseltilebilmesinde ve kazaların önlenmesinde günlük yaşamının büyük bir bölümünün geçtiği konut ve çevresi büyük önem taşımaktadır. Yaşlının ev ve dış ortamında kazalara karşı günlük yaşam aktivitelerini ve yaşam kalitesini düzenleyen uygulamalar son derece önemli olup, bu uygulamaların amacı yaşlı güvenliğini sağlamaktır. Bu güvenlik önlemleri aynı zamanda kişinin yaşına, cinsine, fiziksel ve mental durumuna, sosyo-kültürel yapısına ve evdeki yaşam şekline uygun olmalıdır.

Kazayı önlemede ev içi düzenlemeler nasıl olmalıdır?

Ev içi düzenlemeler sırasıyla telefon, kapılar, ilaçlar, zemin, elektrik ve aydınlatma, yangın, merdiven, mobilya, banyo ve tuvalet olmalıdır.

Ev içi düzenlemelerden telefon düzenlemesi nasıl olur?

Her durumda ulaşılabilecek birden fazla telefon olmalı. Acil telefon numaraları telefonun yakınlarına yerleştirilmeli. Gerekli telefon numaraları gece görülebilecek şekilde aydınlatılmalı.

Ev içi düzenlemelerden kapılar nasıl olmalıdır?

Girişte ve tekerlekli sandalye ile problem yaşamamak için sahanlık, merdiven ve kapı geçişleri geniş ve yatay olmalı. Kapı kolları içeriden ve dışarıdan kolay açılabilecek şekilde olmalı Kapı eşikleri olmamalıdır. Kapı kolları ve kapılar sağlam olmalı Kapıya yakın olarak yerleştirilmiş bir oturma yeri eve yorularak gelen yaşlı bireyin dinlenmesine olanak sağlayabilir.

Ev içi düzenlemelerden ilaçlar nasıl düzenlenmelidir?

İlaçlar direkt ışık almayan, serin ve güvenli yerde saklanmalıdır. İlaçlar kendi kutularında tutulmalıdır. Yanlış ilaç kullanımının engellenmesi amacıyla ilaç kutularının üzerine çeşitli uyarıcılar yazılmalıdır. Mutfakta böcek ilacı bulundurulmamalıdır.

Ev içi düzenlemelerden zemin nasıl olmalıdır?

Zemine kayabilecek özellikte olan halı, kilim gibi malzemeler serilmemelidir. Zemindeki malzemeler kenarları takılıp, düşmeye ve kaymaya yol açabilecek biçimde veya kıvrılmış durumda olmamalıdır. Özellikle banyo, mutfak ve tuvalette çabuk kuruyan zeminler tercih edilmelidir. Islak yerler hızlıca kurulanmalıdır. Ayak tabanı kaydırmaz terlik ya da ayakkabı seçilmeli ve giyilmelidir Yatak etrafında bol miktarda yürüyüş yolu bırakılmalıdır.

Ev içi düzenlemelerden merdiven düzenlenmesi nasıl olmalıdır?

Çok katlı binalarda merdivenin yanı sıra minimum1100 x 1400 mm ölçülerinde asansör kabini konulmalıdır. Merdivenlerde ayağın takılabileceği uygunsuz basamak uygulamaları tercih edilmemeli, eşit, uygun genişlik ve yükseklikte olmalıdır. Merdivenlerin her iki tarafında sağlam tırabzan bulunmalıdır. Merdivenler ve giriş iyi aydınlatılmalıdır.

Ev içi düzenlemelerden mobilya düzenlemesi nasıl olmalıdır?

Mobilyalar, düşme riskini azaltmak için duvarlar boyunca ve alanın köşesine yerleştirilmelidir. Yumuşak oturaklı ama sert destek kollu sandalye ve koltuklar tercih edilmelidir. Sandalye ve kanepeler çok yüksek ya da çok derin olmamalı, kolaylıkla kalkılabilmelidir. Sandalye ve kanepeler sağlam ve güvenli olmalı, oturma ya da ayağa kalkmada yardımcı kollukları olmalıdır, eğilme ya da sallanma yapmamalıdır. Masa ayakları düşme ve takılmaları engellemek için dışarıya çıkıntılı olmamalıdır. Mutfak masalarında ayakta kullanıldığı durumlarda bir destek fonksiyonu da üstlenebilmelidir. Yaşlıların baston kullandığı düşünülerek kapı üzerinde bir baston askısı yapılabilir.

Ev içi düzenlemelerden banyo ve tuvalet nasıl olmalıdır?

Oturma-kalkma eyleminin daha rahat yapılmasını sağlamak için klozet kenarından duvara monte edilecek bir destek kolu olan klozetler tercih edilmelidir. Banyo ve tuvaletler iyi aydınlatılmalı, döşeme malzemesi kaygan olmamalı, kaymayan paspaslar kullanılmalı, döşemeler ıslak bırakılmamalıdır. Kaymayan terlikler kullanılmalıdır. Banyo ve tuvalette eşik olmamalıdır. Sonuç olarak; Yaşlılarda kazalara sıklıkla rastlanmaktadır. Bunun en önemli nedeni yaşlanma ile değişen ve bozulan denge ve duyu organlarıdır. Kazalarda bireylerin rolü olduğu kadar çevrenin ve yaşanılan mekânın da etkisi vardır. Bu nedenle, riski azaltmanın yolu, bireylerin bilgilendirilmesi ve yaşanılan çevrenin düzenlenmesinden geçer.

Yaşlılık dönemi bireyin, yaşam tarzı ile ilgili pek çok değişikliğin sebebi nedir?

Yaşlılık dönemi bireyin, yaşam tarzı ile ilgili pek çok değişikliği de beraberinde getirir. Bunun nedenleri çoğunlukla yaşa bağlı değişen fiziksel, duygusal ve sosyal durumlardır.

Yaşlılarda en fazla görülen kazalar hangileridir?

Yaşlılar hem ev içi hem de ev dışı alanlarda kazalara yatkındırlar. Bununla beraber yaşlılarda en fazla görülen kazalar ev kazalarıdır.

Kazayı nasıl tanımlarsınız?

Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre kaza Arapça kökenli bir sözcük olup” Can veya mal kaybına, zararına neden olan kötü olay” anlamına gelmektedir. Daha geniş bir ifade kullanmak gerekirse kaza; daha önce alınabilecek önlemlerle engellenebilen, önceden planlanmayan ve beklenmeyen bir zamanda ortaya çıkan, can ve mal kaybı ile sonuçlanan bir olay olarak tanımlanmaktadır.

Kazaları nasıl sınıflarsınız?

Kazalar şu şekilde sınıflanabilir,
• İş kazaları,
• Ev kazaları,
• Trafik kazaları,
• Zehirlenmeler,
• Yanıklar,
• Diğerleri (spor, kitlesel, boğulma, elektrik çarpması).

Türkiye’de kazaların görülme oranları nasıldır?

Kazaların görülme oranları ile ilgili bilgiler çok değişiktir. Genel popülasyona baktığınızda, Türkiye’ deki kazaların %40’ ı trafik kazaları, %20’ si iş kazaları, %20’ si ev kazaları ve %5’ i ise ateşli silah yaralanmalarıdır.

Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenler nelerdir?

Yaşlılarda kazaların oluşmasındaki ana nedenler, dikkat azalması, yalnız yaşam, görme ve işitme gücünün azalması, karanlığa adaptasyonun zayıflaması, adale kuvveti ve koordinasyonun yetersiz olması, unutkanlık, erken yorulma ve ileri yaştır.

Ev kazaları içerisinde en sık rastlanan kaza tipleri nelerdir?

Ev kazaları içerisinde en sık rastlanan kaza tipleri düşme, yangın, havasız kalma ve zehirlenmelerdir.

Düşme risk faktörleri nelerdir?

Düşme risk faktörleri; biyolojik, davranışsal, çevresel ve sosyoekonomik faktörler olarak dört grupta toplanmaktadır.

Düşme tipleri nelerdir?

Düşme tipleri
a. Çarpma
b. Dengesiz eğilme
c. Uzanma
d. Denge kaybı
e. Kayma  olarak sıralanabilir.

Düşme nedenleri nelerdir?

Düşme nedenleri;
• Merdiven, sandalye, yatak, koltuk gibi yüksek bir yerden düşme,
• Tümsek, halı gibi engellere takılarak düşme,
• Zayıf ışıklandırma, karanlıkta yapılan aktiviteler nedeniyle düşme,
• Şekli bozulmuş veya cilalanmış yüzey, tuvalet, banyo gibi ıslak zemin sorunları nedeniyle
düşme,
• Beyin hastalıklarına bağlı denge ve baş dönmesi problemleri nedeniyle düşme,
• Görme, işitme, dokunma gibi duyu kayıplarına bağlı ortaya çıkan düşme,

Ev yangınlarının nedenleri nelerdir?

Unutkanlık, refleks kaybı, dikkat eksikliği, ihmal veya fiziksel kusurlar ev yangınlarının en büyük nedenleri arasındadır.

Aspirasyona bağlı asfiksi nedir?

Yutma zorluğu, diş problemi olan ve yatağa bağımlı kişiler yemek parçalarını veya aldıkları sıvıyı solunum yollarına kaçırırlar, ana bronşlardan birinin tıkanması ile hasta nefes alamaz ve ölebilir. Buna aspirasyona bağlı asfiksi adı verilir.

Zehirlenmeye yol açan etmenler nelerdir?

Zehirlenme bilmeden, yiyeceklerle veya intihar amacı ile olabilir. Yaşlının aldığı ilaçların dozunu ayarlayamaması, çoklu ilaç etkileşimleri, duyu organlarının zayıflaması nedeniyle renk, koku algısını yapamamaları zehirlenmeleri
kolaylaştırır. Deterjanlar, tarım ilaçları, boya maddeleri, gaz, karosen, antifiriz ve diğer temizleyici maddeler zehirlenmeye yol açabilir.

Hangi kişiler  daha fazla düşme riskine sahiptir?

Çalışmalar göstermiştir ki; özellikle inme ve inme sonrası davranış değişikliği gösteren kişiler daha fazla düşme riskine sahiptir. Yine demans tanısı konan bireyler gerek hastalığın kendisinden gerekse hastalık esnasında kullandığı ilaçlardan dolayı düşme olasılığına daha çok sahiptir.

Yaşla ev kazaları arasında nasıl bir ilişki vardır?

Yaş arttıkça ev kazası geçirenlerin sıklığı da artmaktadır.

Eğitim durumu kazalarda belirleyici bir faktör müdür?

Eğitim durumu dikkate alındığında, 8 yılın altında eğitim alanların kaza riski daha fazladır. Eğitim düzeyi arttıkça kaza geçirme olasılığı da azalmaktadır. Bu durum öğrenim düzeyi düşük olan yaşlılara, ev kazaları ve korunma yolları konusunda eğitim verilmesi gerekliliğini açıklar.

Yaşlı bireylerin  özellikle evin hangi bölümlerinde kaza geçirme riski vardır?

Yapılan çalışmalar yaşlı bireylerin en çok koridorda, tuvalette, mutfakta, oturma odası ve yatak odasında düşerek kaza geçirdiklerini belirlemişlerdir.

Kaza riskini arttıran, evin dışındaki faktörler nelerdir?

Trafik yoğun bölgelerde yalnız başına hareket etmek, trafik ışıkları olmayan kavşaklardan geçmek, yüksek ve taşlı yollardan seyahat etmek, kronik hastalığa rağmen refleks gerekecek araç (otomobil, kamyon…) kullanmakta ısrarlı olmak, yağışlı, karlı ve buzlu havalarda açık havada bulunmak kaza riskini arttırabilir.

Kazayı önlemede kişisel önlemler nelerdir?

Eğitim, Destekleyici uygulamalar ve Sağlık personelinin desteği  

Yaşlının yaşam kalitesinin yükseltilebilmesinde ve kazaların önlenmesinde kapılarla ilgili ne yapılabilir?

Her durumda ulaşılabilecek birden fazla telefon olmalı.
Acil telefon numaraları telefonun yakınlarına yerleştirilmeli.
Gerekli telefon numaraları gece görülebilecek şekilde aydınlatılmalı.