Açıköğretim Ders Notları

Tarihi Coğrafya Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Tarihi Coğrafya Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Geçmiş Mekanın Yeniden İnşası

1. Soru

Tarihi kaynaklara dayalı yeniden inşa avantajları nedir?

Cevap

1. Erişebilir veriler 2. Büyük miktarda veri 3. Sayısal yeniden yapılandırmada yaygın olarak kullanım


2. Soru

Tabi arşive dayalı yeniden inşa avantajları nelerdir?

Cevap

1. Doğru mekansal ayrıntıların sağlanması 2. Uzun süreli olması


3. Soru

Çok kaynaklı verilere dayalı yeniden inşa ve multidisipliner analiz avantajları nelerdir?

Cevap

1. Çoklu bakış açıları 2. Eksik verilerin tamamlanması ve yeniden inşa sonuçlarının doğrulanması


4. Soru

Peyzaj nedir?

Cevap

Peyzaj, fiziki ve beşeri faktörlerin beraber şekillendirdiği bir alandır. Kısaca “coğrafi görünüm” olarak da ifade edilen peyzaj kavramı, esasen mekan ile yakından ilgilidir.


5. Soru

Tabi arşive dayalı yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Kolay erişilemeyen 2. Belirli veri tiplerinde büyük sınırlar


6. Soru

LİDAR hakkında bilgi veriniz. 

Cevap

Uzaktan algılamada son dönemlerde ortaya çıkan yeni yöntemlerden birisi LİDAR (Light Detection and Ranging)’dır. LİDAR vasıtasıyla elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) yer şekillerine ilişkin oldukça yüksek bir doğrulukta araştırma ve değerlendirme imkanı sağlamaktadır.


7. Soru

Mevcut veri kaynakları retrospektif bir araştırma temelinde sayısal yeniden inşa yaklaşımının avantajları nelerdir?

Cevap

a) Tarihi belgeler, geçmiş arazi kullanımı ile ilgili nitel ya da yarı nicel/sayısal veriler içermektedir. Tarihi kaynaklar genellikle arazi örtüsüne ilişkin veriler içermekle birlikte, bunların arşiv vesikalarından hazırlanması oldukça zaman alıcıdır. b) Tarihi haritalarla resimler, arazi örtüsü hakkında görsel ve mekansal sayısal bilgiler sunar. c) Doğadan elde edilen bilgiler diğer bir ifadeyle tabii arşiv, geçmiş bitki örtüsünün yeniden inşası için bir yöntem olarak önemli avantajlara sahiptir. Özellikle tarihi kaynakların bulunmadığı ya da yetersiz olduğu durumlarda eşsiz fırsatlar sunmakla birlikte; belirli arazi örtülerinin yeniden inşasında büyük sınırlılıklara sahiptir. d) Tarihi yeniden inşa modelleri, ampirik modellerden mekanik modellere doğru aşamalı olarak geliştirilmektedir. Bu metot tarihi dönemlerdeki arazi kullanımı ve arazi örtüsünün sayısal yeniden inşasıyla kalmaz, aynı zamanda mekansal dağılışı da yeniden ortaya koyar. e) Çok kaynaklı verilere dayanan yeniden inşa metodu ve multidisipliner araştırma farklı bakış açılarıyla, tarihi arazi kullanımı ve tarihi arazi örtüsü oluşturulabilir. Bu girişimle eksik veriler tamamlanabilir, yeniden inşa sonuçları doğrulanabilir ve sonuçta yeniden inşanın doğruluğu artırılabilir.


8. Soru

Mekan bilimi nedir?

Cevap

Mekan kavramı coğrafya disiplininde o denli önemlidir ki, bazı araştırmacılar tarafından coğrafya, “mekan bilimi” olarak tanımlanmaktadır.


9. Soru

Model temelli yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Yüksek kaliteli veri edinme ve girdi değişkenleri 2. Eksik yeniden inşa sistemi 3. Yüksek mekansal doğrulukla çok az tarihi veri seti


10. Soru

Geçmiş mekanı yeniden inşa etmek amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar değişimin mutlak kronolojisini ortaya koymak için de yapılan tarihlendirme teknikleri nelerdir?

Cevap

karbon-14, potasyum-argon ve uranyum serileri, paleomanyetizma, termolüminesans, amino asit rasemizasyonu, likenometri ve dendrokronoloji


11. Soru

Yeniden inşa sürecindeki temel görüşler nelerdir?

Cevap

a) tarih öncesi ilkel bölgelerin yeniden inşası, b) insan aktiviteleri ile değişikliğe uğratılmış doğal çevredeki çeşitli unsurlar, c) insan faaliyetlerini forma sokan algı yöntemidir.


12. Soru

Tarihi kaynaklara dayalı yeniden inşa dezavantajları nedir?

Cevap

1. Veri toplama çok zaman alır 2. Parça halinde bilgi 3. Yanlış ve eksik bilgi 4. Nitel veya yarı niceliksel bilgi 5. Bugünkü ile farklı anlamlar 6. Bulanık mekansal bilgiler içeren idari birimlerde kaydedilme


13. Soru

Model temelli yeniden inşa avantajları nedir?

Cevap

1. İtici güçler ve arazi kullanımının işletme mekanizması 2. Sayısal mekansal arazi örtüsü


14. Soru

Yeniden inşa işlemi hangi disiplinler ile ilişkilidir?

Cevap

Yeniden inşa işlemi, arkeoloji, antropoloji, fiziki coğrafya ve çevre bilimi gibi çeşitli disiplinlerle ilişkilendirilmiştir.


15. Soru

ArcGIS kullanımına örnek veriniz.

Cevap

ArcGIS kullanılarak geçmiş bir medeniyete ait şehrin korunma düzenini yeniden inşa etmek mümkündür. Örneğin Hititlerin başkenti olan Hattuşa şehrinin surları, şehir içerisindeki temel kullanım mekanları, şehre giriş kapıları, tapınak yeri, kaleler birlikte gösterilmiştir. Söz konusu çizimde sayısal yükseklik modeli (dem) ve izohipsler kullanılarak Hattuşa’nın jeomorfolojik, hidrografik ve bitki örtüsü özelliklerine de yer verilerek fiziki özellikler de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece Hattuşa şehrinin hem fiziki temeli hem de üzerindeki şehir yapısı gözler önüne serilerek bir yeniden inşa girişimi gerçekleştirilmiştir.


16. Soru

Tarihi Coğrafi Bilgi Sistemleri (Tarihi CBS=Historical GIS) nedir?

Cevap

Tarihi CBS, geçmişe ait verileri depolayan, görüntüleyen, analiz edebilen ve zaman içerisindeki değişiklikleri ortaya koyabilen bilgi sisteminin adıdır


17. Soru

Tarihi haritalara ve resimlere dayalı yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Hatalar, tutarsızlıklar ve yanlışlıklar 2. Geometrik düzensizlikler 3. Birleşik-birleşik olmayan arazi örtüsü sınıflandırması 4. Bazı arazi örtüsü sınıflandırmasında eksik bazı sınırlar


18. Soru

Çok kaynaklı verilere dayalı yeniden inşa ve multidisipliner analiz deavantajları nelerdir?

Cevap

1. Farklı türdeki veri türlerini birleştirmenin zorluğu 2. Multidisipliner geçmişleri olan çok az sayıda araştırmacının varlığı


19. Soru

CBS kullanımının faydaları nelerdir?

Cevap

a) Mekansal verinin nerede konumlandırıldığını gösterir, bu ise bir veri tabanı yapılandırmak için kullanılabilir ve dünya üzerinde birbirine uyumsuz görünen verilerin kolayca birleştirilmesini mümkün kılar. b) Verinin haritalar aracılığıyla görselleştirilmesine ve animasyon, sanal görünümler gibi çok ileri teknikler kullanılmasına izin verir. c) Mekansal analiz türlerine olanak sağlar.


20. Soru

Tarihi haritalara ve resimlere dayalı yeniden inşa avantajları nelerdir?

Cevap

1. Görsel bilgi 2. Bol mekansal niceliksel bilgi


1. Soru

Tarihi kaynaklara dayalı yeniden inşa avantajları nedir?

Cevap

1. Erişebilir veriler 2. Büyük miktarda veri 3. Sayısal yeniden yapılandırmada yaygın olarak kullanım

2. Soru

Tabi arşive dayalı yeniden inşa avantajları nelerdir?

Cevap

1. Doğru mekansal ayrıntıların sağlanması 2. Uzun süreli olması

3. Soru

Çok kaynaklı verilere dayalı yeniden inşa ve multidisipliner analiz avantajları nelerdir?

Cevap

1. Çoklu bakış açıları 2. Eksik verilerin tamamlanması ve yeniden inşa sonuçlarının doğrulanması

4. Soru

Peyzaj nedir?

Cevap

Peyzaj, fiziki ve beşeri faktörlerin beraber şekillendirdiği bir alandır. Kısaca “coğrafi görünüm” olarak da ifade edilen peyzaj kavramı, esasen mekan ile yakından ilgilidir.

5. Soru

Tabi arşive dayalı yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Kolay erişilemeyen 2. Belirli veri tiplerinde büyük sınırlar

6. Soru

LİDAR hakkında bilgi veriniz. 

Cevap

Uzaktan algılamada son dönemlerde ortaya çıkan yeni yöntemlerden birisi LİDAR (Light Detection and Ranging)’dır. LİDAR vasıtasıyla elde edilen Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) yer şekillerine ilişkin oldukça yüksek bir doğrulukta araştırma ve değerlendirme imkanı sağlamaktadır.

7. Soru

Mevcut veri kaynakları retrospektif bir araştırma temelinde sayısal yeniden inşa yaklaşımının avantajları nelerdir?

Cevap

a) Tarihi belgeler, geçmiş arazi kullanımı ile ilgili nitel ya da yarı nicel/sayısal veriler içermektedir. Tarihi kaynaklar genellikle arazi örtüsüne ilişkin veriler içermekle birlikte, bunların arşiv vesikalarından hazırlanması oldukça zaman alıcıdır. b) Tarihi haritalarla resimler, arazi örtüsü hakkında görsel ve mekansal sayısal bilgiler sunar. c) Doğadan elde edilen bilgiler diğer bir ifadeyle tabii arşiv, geçmiş bitki örtüsünün yeniden inşası için bir yöntem olarak önemli avantajlara sahiptir. Özellikle tarihi kaynakların bulunmadığı ya da yetersiz olduğu durumlarda eşsiz fırsatlar sunmakla birlikte; belirli arazi örtülerinin yeniden inşasında büyük sınırlılıklara sahiptir. d) Tarihi yeniden inşa modelleri, ampirik modellerden mekanik modellere doğru aşamalı olarak geliştirilmektedir. Bu metot tarihi dönemlerdeki arazi kullanımı ve arazi örtüsünün sayısal yeniden inşasıyla kalmaz, aynı zamanda mekansal dağılışı da yeniden ortaya koyar. e) Çok kaynaklı verilere dayanan yeniden inşa metodu ve multidisipliner araştırma farklı bakış açılarıyla, tarihi arazi kullanımı ve tarihi arazi örtüsü oluşturulabilir. Bu girişimle eksik veriler tamamlanabilir, yeniden inşa sonuçları doğrulanabilir ve sonuçta yeniden inşanın doğruluğu artırılabilir.

8. Soru

Mekan bilimi nedir?

Cevap

Mekan kavramı coğrafya disiplininde o denli önemlidir ki, bazı araştırmacılar tarafından coğrafya, “mekan bilimi” olarak tanımlanmaktadır.

9. Soru

Model temelli yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Yüksek kaliteli veri edinme ve girdi değişkenleri 2. Eksik yeniden inşa sistemi 3. Yüksek mekansal doğrulukla çok az tarihi veri seti

10. Soru

Geçmiş mekanı yeniden inşa etmek amacıyla gerçekleştirilen çalışmalar değişimin mutlak kronolojisini ortaya koymak için de yapılan tarihlendirme teknikleri nelerdir?

Cevap

karbon-14, potasyum-argon ve uranyum serileri, paleomanyetizma, termolüminesans, amino asit rasemizasyonu, likenometri ve dendrokronoloji

11. Soru

Yeniden inşa sürecindeki temel görüşler nelerdir?

Cevap

a) tarih öncesi ilkel bölgelerin yeniden inşası, b) insan aktiviteleri ile değişikliğe uğratılmış doğal çevredeki çeşitli unsurlar, c) insan faaliyetlerini forma sokan algı yöntemidir.

12. Soru

Tarihi kaynaklara dayalı yeniden inşa dezavantajları nedir?

Cevap

1. Veri toplama çok zaman alır 2. Parça halinde bilgi 3. Yanlış ve eksik bilgi 4. Nitel veya yarı niceliksel bilgi 5. Bugünkü ile farklı anlamlar 6. Bulanık mekansal bilgiler içeren idari birimlerde kaydedilme

13. Soru

Model temelli yeniden inşa avantajları nedir?

Cevap

1. İtici güçler ve arazi kullanımının işletme mekanizması 2. Sayısal mekansal arazi örtüsü

14. Soru

Yeniden inşa işlemi hangi disiplinler ile ilişkilidir?

Cevap

Yeniden inşa işlemi, arkeoloji, antropoloji, fiziki coğrafya ve çevre bilimi gibi çeşitli disiplinlerle ilişkilendirilmiştir.

15. Soru

ArcGIS kullanımına örnek veriniz.

Cevap

ArcGIS kullanılarak geçmiş bir medeniyete ait şehrin korunma düzenini yeniden inşa etmek mümkündür. Örneğin Hititlerin başkenti olan Hattuşa şehrinin surları, şehir içerisindeki temel kullanım mekanları, şehre giriş kapıları, tapınak yeri, kaleler birlikte gösterilmiştir. Söz konusu çizimde sayısal yükseklik modeli (dem) ve izohipsler kullanılarak Hattuşa’nın jeomorfolojik, hidrografik ve bitki örtüsü özelliklerine de yer verilerek fiziki özellikler de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Böylece Hattuşa şehrinin hem fiziki temeli hem de üzerindeki şehir yapısı gözler önüne serilerek bir yeniden inşa girişimi gerçekleştirilmiştir.

16. Soru

Tarihi Coğrafi Bilgi Sistemleri (Tarihi CBS=Historical GIS) nedir?

Cevap

Tarihi CBS, geçmişe ait verileri depolayan, görüntüleyen, analiz edebilen ve zaman içerisindeki değişiklikleri ortaya koyabilen bilgi sisteminin adıdır

17. Soru

Tarihi haritalara ve resimlere dayalı yeniden inşa dezavantajları nelerdir?

Cevap

1. Hatalar, tutarsızlıklar ve yanlışlıklar 2. Geometrik düzensizlikler 3. Birleşik-birleşik olmayan arazi örtüsü sınıflandırması 4. Bazı arazi örtüsü sınıflandırmasında eksik bazı sınırlar

18. Soru

Çok kaynaklı verilere dayalı yeniden inşa ve multidisipliner analiz deavantajları nelerdir?

Cevap

1. Farklı türdeki veri türlerini birleştirmenin zorluğu 2. Multidisipliner geçmişleri olan çok az sayıda araştırmacının varlığı

19. Soru

CBS kullanımının faydaları nelerdir?

Cevap

a) Mekansal verinin nerede konumlandırıldığını gösterir, bu ise bir veri tabanı yapılandırmak için kullanılabilir ve dünya üzerinde birbirine uyumsuz görünen verilerin kolayca birleştirilmesini mümkün kılar. b) Verinin haritalar aracılığıyla görselleştirilmesine ve animasyon, sanal görünümler gibi çok ileri teknikler kullanılmasına izin verir. c) Mekansal analiz türlerine olanak sağlar.

20. Soru

Tarihi haritalara ve resimlere dayalı yeniden inşa avantajları nelerdir?

Cevap

1. Görsel bilgi 2. Bol mekansal niceliksel bilgi

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.