Açıköğretim Ders Notları

Konumsal Veritabanı 2 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Konumsal Veritabanı 2 Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Kurumsal Veri Tabanında Ağ Elemanları

1. Soru

“Ağ Analizi” nedir ve ne amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Ağ bağlantılarını kullanarak en uygun akış hızı, kapasite ya da güzergâh belirleme hesaplarını yapabildiğimiz yöntemler bütününe “Ağ Analizi” denir. Ağ analizleri en uygun güzergâhı bulmak için yol ağlarında, su, elektrik, doğalgaz vb. şebekelerde mühendislik çözümlerinde kullanılmaktadır


2. Soru

Mantıksal ağın özellikleri nelerdir?

Cevap

? Mantıksal ağ konumsal veritabanı tarafından
oluşturulmuş ve korunan tablolar topluluğu
olarak yönetilmektedir. Bu tablolar geometrik ağ
ile ilgili konumsal nesnelerin birbirleri ile
bağlantılarını depolamaktadır.
? Mantıksal ağ geometriye ve koordinat değerlerine
sahip değildir.
? Kenar ve bağlantı noktası arasındaki tüm
bağlantılar mantıksal ağda korunur.
? Geometrik ağda yer alan her eleman için
mantıksal ağda en az bir eleman vardır.


3. Soru

Geometrik ağ içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre kaça ayrılır?

Cevap

Konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre;
? Basit bağlantı noktası (simple junction)
? Karmaşık bağlantı noktası (complex junction)
? Basit kenar (simple edge)
? Karmaşık kenar (complex edge)


4. Soru

Ulaşım ağ analizlerinin günlük hayattaki yeri nedir?

Cevap

Ulaşım ağ analizleri, en kısa yol, bulunduğum
yerden şu adrese nasıl giderim gibi sorulara yanıt
aldığımız, akıllı cep telefonları ve navigasyon cihazları ile
günlük hayatımızda sıkça kullandığımız bir yöntemdir.


5. Soru

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizlerinin yapılandırılması ve yönetilmesi için kullanılan modeller nelerdir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri; Geometrik Ağ (Geometric Network), Ağ Veri Kümesi (Network Dataset) olmak üzere iki model ile yapılandırılır ve yönetilir.


6. Soru

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları hangi başlıklar altında listenebilir?

Cevap

? Kenar–Bağlantı noktası (Edge–Junction): Kurala göre hangi tip bağlantı noktasının hangi tip kenar ile bağlanabileceği tanımlanır. Örneğin şehir şebekelerinde su kullanımını ölçen sayaçlar sadece evde kullanabileceğimiz büyüklükteki debi seviyesine bağlanabilir. Yüksek debili ana ileti hatlarına bağlanamaz.
? Kenar–Kenar (Edge–Edge): Kurala göre iki farklı kenar tipi özel olarak belirlenmiş bir bağlantı noktası ile bağlanmalıdır. Örneğin farklı çaptaki boruları bağlayabilmek için araya uygun bir nipel kullanılmalıdır.
? Kenar–Bağlantı noktası sayısı (Edge–Junction cardinality): Kural, bir bağlantı noktasına kaç adet kenar bağlanabileceğini tanımlar. Örneğin; evlerdeki lamba yakmak için kullanılan elektrik düğmesine faz ve nötr olmak üzere iki kablo bağlamak gereklidir. Tek kablo bağlanamaz.
? Öntanımlı bağlantı noktası tipi (Default junction type): Kurala göre farklı tipteki iki kenarı bağlamak için öntanımlı olarak belirlenmiş özel bir bağlantı noktası tanımlanabilir. Voltajı azaltmak için evlerdeki hatlardan önce trafo kullanılması gerekli ise bu iki kenarı bağlamak için trafo kullanılması öntanımlı bağlantı tipi olarak belirlenebilir.


7. Soru

Ağ veri kümesinde bulunan konumsal nesneler
nelerdir?

Cevap

? Kenar Konumsal Nesnesi: Ağ veri kümesinde
yolları temsil eden çizgi (line) konumsal
nesnesinden oluşur. Trafikte araç gidişi tek yönlü
yollar olabileceği için yol ağı üzerinde yolun akış
yönünün bilinmesi gerekir.
? Bağlantı noktası konumsal nesnesi: Yol
parçalarının birbirine bağlandığı noktalarda diğer
bir deyişle yolların kesiştiği kavşak noktalarında,
her cadde, sokak vb. çizgisel elemanların
başında, sonunda ve kavşaklarda kullanılır.
? Dönüş noktası konumsal nesnesi: Geometrik
ağda bulunmayan özelleşmiş bir eleman olup yol
ağında dönüş olmayan yolları belirlemek için
kullanılır.


8. Soru

Geometrik ağ modelinde basit kenar nedir?

Cevap

Başında ve sonunda birer adet bağlantı noktası bulunan ve bu bağlantı noktaları arasında akışın hiç sapmadan çıkıp gitmesine olanak sağlayan kenar, basit kenardır.


9. Soru

Ağırlık değerinin geometrik ağ yapısında akış modeli
oluşturulmasındaki yeri nedir?

Cevap

Geometrik ağ yapısında ağırlık
değerleri (weight value) verilerek akış modeli
yapılandırılabilir. Ağırlık değerleri, bir konumsal nesnenin
akışla ilgili sayısal öznitelik değerleri ile ilişkili olmalıdır.
Bu değerler akışı etkileyen fiziksel değerlerdir. Örneğin;
akış hızının bir boruda hızlı olup, diğerinde yavaş olmasını
modellemek için ağırlık değerleri kullanılabilir.


10. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan kısıtlamalar
özelliklerine göre kaça ayrılmaktadır?

Cevap

Kısıtlamalar yasaklara göre, sakınılan özelliğe
göre ya da tercih sebebine göre sınıflandırılırlar.
? Yasaklı ulaşım ağı elemanları (prohibit)
? Sakınılan ulaşım ağı elemanları (avoid)
? Tercih edilen ulaşım ağı elemanları (prefer)


11. Soru

Mantıksal ağ (Logical Network) nedir?

Cevap

Her geometrik ağ, bir mantıksal ağa (logical
network) sahiptir. Bu ağ, geometrik ağ içinde yer alan
konumsal nesnelerin bağlantı ilişkileri ve diğer bilgilerini
saklayan, takip ve akış işlemlerinde kullanılmak üzere
bağımsız olarak oluşturulan tablolar topluluğudur.


12. Soru

Geometrik ağlarda kaynak(source) ve batık(sink) kavramları ne ifade etmektedir?

Cevap

Geometrik ağlarda başlangıç noktasına kaynak (source), bitiş noktasına ise batık (sink) adı verilir.


13. Soru

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları hangi amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları ağın bütünlüğünü sağlamak ve oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kullanılır.


14. Soru

Ağ veri kümesi öznitelikleri niçin kullanılmaktadır?

Cevap

Ağ veri kümesi öznitelikleri (network dataset
attributes) ulaşım ağı elemanlarının ağ içerisindeki
kısıtlamalarını tanımlamak için kullanılmaktadır.


15. Soru

“Geometrik Ağ Modeli” nedir?

Cevap

Doğal yapıda ya da kendi içerisinde akış yönü belirli olan, yönlendirilmiş şebekelerin analiz edildiği modele “Geometrik Ağ Modeli” denir. Geometrik ağ, kenarlar (edge) ve bağlantı noktalarından (junction) oluşan, başlangıcı, sonu ve akış yönü belirli olan, birbirine bağlı ağ elemanlarının oluşturduğu bütünleşik sistemdir.


16. Soru

Ağ(Network) nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Ağ (network), bir konumdan başka bir konuma ulaşılabilecek olası bütün güzergâhları temsil eden, temel bileşenleri kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) olan, birbirine bağlı elemanların oluşturduğu sistem bütünüdür.


17. Soru

Kısıtlamalardan biri olan sakınılan ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Bir rota üzerinde belirlenebilecek bazı yollardan
sakınmak için kullanılır. Sakınılan elemanlar yasak
değildir, mecbur olmadıkça kullanılmaması gereken
elemanlardır. Bir rota üzerinde günün belirli saatlerinde
oluşan trafik yoğunluğu ya da paralı yollar örnek olarak
verilebilir.


18. Soru

Ağ veri kümelerinin amacı nedir?

Cevap

Ağ veri kümeleri ulaşım ağlarının gerçekçi
biçimde modellenmesini ve bu modeller üzerinde
güzergâh analizleri gerçekleştirilmesini sağlar.


19. Soru

Yolların hiyerarşisi ne şekilde tanımlanabilir?

Cevap

Yol hiyerarşisi;
? Otoyol,
? Devlet kara yolu,
? Şehirlerarası il yolu,
? Bulvar,
? Cadde,
? Sokak
şeklinde tanımlanabilir.


20. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerini temel kriterler bazında
hangi başlıklar altında toplanabilir?

Cevap

? Maliyet (cost)
? Kısıtlamalar (restrictions)
? Hiyerarşi (hierarchy)
? Tanımlayıcılar (descriptors)


21. Soru

Ağ konumsal nesnesi (network feature) ne ifade etmektedir?

Cevap

Kenar ve bağlantı nesnelerinin her birine, ağ konumsal nesnesi (network feature) adı verilir.


22. Soru

Mantıksal ağın asıl amacı nedir?

Cevap

Mantıksal ağın asıl amacı, ağın bağlantı
bilgilerini tanımlı özniteliklerle beraber tutmaktır.


23. Soru

Ağ veri kümesi elemanları nelerdir?

Cevap

Kenar (yol orta çizgileri) bağlantı noktası
(kavşak) ve dönüş kuralları (sağa/sola dönülmez) ağ veri
kümesi elemanları olarak sayılabilir. Ayrıca uygulanacak
ağ analize göre değişiklik gösteren öznitelik verileri,
modeli oluşturmadan önce belirlenerek ağ modeli
kurulmalıdır.


24. Soru

Geometrik ağ modelinde basit bağlantı noktası nedir?

Cevap

Geometrik ağ modelinde, iki ya da daha fazla kenar elemanını birbirine bağlayan, yönlendirme gereksinimi olmadan doğal akış sağlayan bağlantı noktalarına basit bağlantı noktası adı verilir.


25. Soru

Ağ Analizi nedir?

Cevap

Ağ bağlantılarını kullanarak en uygun akış hızı, kapasite ya da güzergâh belirleme hesaplarını yapabildiğimiz yöntemler bütününe “Ağ Analizi” denir.


27. Soru

Geometrik Ağ Modeli nedir?

Cevap

Doğal yapıda ya da kendi içerisinde akış yönü belirli olan, yönlendirilmiş şebekelerin  analiz edildiği modele “Geometrik Ağ Modeli” denir. Geometrik ağ,  kenarlar (edge) ve bağlantı noktalarından (junction) oluşan, başlangıcı, sonu ve akış yönü belirli olan, birbirine bağlı ağ elemanlarının oluşturduğu bütünleşik sistemdir.


28. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden tanımlayıcılar ne
ifade etmektedir?

Cevap

Ulaşım ağı elemanlarının karakteristik özellikleri
için kullanılan ağ öznitelik verileridir. Yolun adı
tanımlayıcılara örnek olarak verilebilir.


29. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan maliyet
hangi değerleri içermektedir?

Cevap

Ulaşım ağı analizlerinde maliyet (cost); uzaklık,
sürüş zamanı, yürüme zamanı, yakıt maliyeti vb. öznitelik
değerleridir. Örneğin en kısa yol analizinde, maliyet uzaklık değeri olurken, en çabuk yol analizi için sürüş ya
da yürüme zamanı kullanılır.


30. Soru

Geometrik ağ modelinde karmaşık kenar nedir?

Cevap

Fiziksel ayrılmaya gerek olmadan dağıtım yapabilen sistem içerisindeki kenarlardır. Evlere fiziksel olarak parçalara ayrılmadan su dağıtımı sağlayan ana boru hattı karmaşık kenara örnek olarak verilebilir.


31. Soru

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri hangi model ile yapılandırılır ve yönetilir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri; • Geometrik Ağ (Geometric Network): Yönlendirilmiş, belirlenmiş doğal bir  akım sistemine sahip olan (Directed Flow Systems), elektrik, su, doğalgaz gibi sistemler için, • Ağ Veri Kümesi (Network Dataset): Yönlendirilmemiş, belirlenmiş doğal bir akıma sahip olmayan (Undirected Flow Systems), cadde/sokak veri setlerinin oluşturduğu ulaşım ağları için olmak üzere iki model ile yapılandırılır ve yönetilir.


32. Soru

Geometrik ağ oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağ oluşturma basamakları aşağıdaki
gibi listelenebilir:
? Geometrik Ağın Adının Belirlenmesi
? Kullanılacak Konumsal Nesne Tabloların
Belirlenmesi
? Karmaşık Kenarlara Sahip Konumsal Nesne
Tablolarının Belirlenmesi
? Kaynak ve Batıklara Sahip Konumsal Nesne
Tabloların Belirlenmesi
? Ağırlık Değerlerinin Belirlenmesi


33. Soru

Kenar–Bağlantı Noktası Kuralı nedir?

Cevap

Kenar–Bağlantı Noktası Kuralı: Kurala göre hangi tip bağlantı noktasının hangi tip kenar ile bağlanabileceği tanımlanır. Örneğin şehir şebekelerinde su kullanımını ölçen sayaçlar sadece evde kullanabileceğimiz büyüklükteki debi seviyesine bağlanabilir. Yüksek debili ana ileti hatlarına bağlanamaz.


34. Soru

Kısıtlamalardan biri olan tercih edilen ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Rota belirlenirken tercih nedeni olabilecek bazı
özellikleri belirleyebilmek için kullanılan öznitelik
verileridir. Belirli bir rota üzerinde sadece asfalt kaplamalı
yolların tercih edilmesi örnek olarak verilebilir.


35. Soru

Geometrik ağ ve ağ veri kümesi; kullanım alanları,
akış tipi, ağ elemanları, veri kaynakları ve bağlantı
noktaları açısından nasıl karşılaştırılabilir?

Cevap

? Kullanım Alanları:
? Geometrik Ağ: Elektrik, gaz, su vb.
hizmet ağı şebekeleri ve akarsu ağları,
? Ağ Veri Kümesi: Ulaşım ağları
? Akış Tipi:
? Geometrik Ağ: Yönlendirilmiş
? Ağ Veri Kümesi: Yönlendirilmemiş
? Ağ Elemanları:
? Geometrik Ağ: Kenar (edge), bağlantı
noktası (junction)
? Ağ Veri Kümesi: Kenar (edge), bağlantı
noktası (junction) ve dönüş (turn)
? Veri Kaynakları:
? Geometrik Ağ: Yalnızca konumsal
veritabanı (geodatabase) ortamındaki
konumsal nesne tabloları (feature class)
? Ağ Veri Kümesi: Konumsal veritabanı
(geodatabase) ortamındaki konumsal
nesne tabloları (feature class) ve ESRI
Shape dosyaları
? Bağlantı Noktaları:
? Geometrik Ağ: Model tarafından
yönetilir.
? Ağ Veri Kümesi: Kullanıcı tanımlı
yapılandırılır.


36. Soru

Geometrik ağ modelini oluşturabilmek için neler gerekir?

Cevap

Geometrik ağ modelini oluşturabilmek için kenarlar ve bağlantı noktalarının yanı sıra, sistemin akış özelliklerinin bilinmesi gereklidir. Modelleme yapılırken ağların davranışları temel alınarak, ağ içinde yer alan elemanların bağlantıları bir bütünlük içinde ve birbirinden ayrı olarak değerlendirilmelidir.


37. Soru

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal
nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları nelerdir?

Cevap

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi
konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları
ağ modellerinde kullanılır. Bunlar;
? Üst üste binmemeli (must not overlap)
? Uçlar açıkta kalmamalı (must not have dangles)
? Gereksiz bölünmemeli (must have pseudo nodes)
? Kendisi ile üst üste binmemeli (must not self
overlap)


38. Soru

Bağlantı noktası konumsal nesnesi nedir?

Cevap

Bağlantı noktası konumsal nesnesi: Bağlantı noktası yol parçalarının birbirine bağlandığı noktalarda diğer bir deyişle yolların kesiştiği kavşak noktalarında kullanılır. Her cadde, sokak vb. çizgisel elemanların başında, sonunda ve kavşaklarda kullanılan konumsal nesnedir.


39. Soru

Kenar Konumsal Nesnesi nedir?

Cevap

Kenar Konumsal Nesnesi: Kenar konumsal nesnesi ağ veri kümesinde yolları temsil eden çizgi (line) konumsal nesnesinden oluşur. Yolların çizim yönleri önemlidir. Yol ağı üzerinde yolun akış yönünün bilinmesi gerekir. Çünkü trafikte araç gidişi tek yönlü yollar olabileceği için oluşturulacak ulaşım ağ modelinde bu yolların tanımlanması önemlidir. Ulaşım ağ modeli çizim yönünü yolun yönü olarak kullanır.


40. Soru

Sıkça kullanılan ulaşım ağı öznitelik değerlerini ağ
veri kümesi öznitelik temel kriterlerine uygun olarak
listelemek gerekirse nasıl sıralanabilir? Her birini kısaca
açıklayınız.

Cevap

? Yol adları (tanımlayıcı): Tanımlayıcılar” sınıfına
girmektedir. Ulaşım ağını oluşturan bulvar,
cadde, sokak vb. yol elemanlarının adlarının
tutulduğu öznitelik veri alanıdır. Genellikle
ulaşım ağı analizi yapıldıktan sonra
güzergâh tarifi yapmak için kullanılmaktadır.
? Tek yön (kısıtlama): “Kısıtlamalar” sınıfına
girmektedir. Ulaşım ağını oluşturan yol
elemanlarının trafik kurallarını tanımlamak için
kullanılır.
? Kot (bağlanırlık): Kot öznitelik değeri aslında ağ
veri kümesi öznitelik temel kriterleri sınıfında
olmayıp, bağlanırlık topoloji kuralını ilgilendiren
bir özelliktir. Alt geçit veya üst geçitlerin
haritada gösteriminde birbirini kesiyor gibi
görünen yolların kesişmediği ve birbirleri
arasında bağlantı olmadığı, dönüş
yapılamayacağını ifade etmek için kullanılan
öznitelik değeridir.
? Seyahat süresi (maliyet): Yol ve hız limiti
bilgilerini kullanarak ya da yolun yoğunluğunu
dikkate alarak araçla veya yaya olarak ulaşım ağı
yol elemanlarının seyahat süresini tanımlamak
için kullanılır.
? Hız (tanımlayıcı): Yol elemanlarının hız
sınırlarının tutulduğu öznitelik veri alanıdır.
Maliyet değeri belirtmemekle birlikte bu alan
kullanılarak maliyet hesaplanması yapılabilir.
? Uzunluk (maliyet): Yol uzunluğunu tutan
öznitelik değer alanıdır. En kısa güzergâh analizi
yapmak için kullanılan maliyet değeridir.


41. Soru

Ağ veri kümesi oluştururken dikkat etmemiz gereken en
önemli olgu nedir?

Cevap

Ağ veri kümesi oluştururken dikkat etmemiz
gereken en önemli olgu, topolojinin temel kurallarından
biri olan bağlanırlık (connectivity) ilkesidir. Bağlantılar
network dataset için hayati önem taşımaktadır. Harita
gösteriminde birbirini kesen iki yol, gerçekte bağlantıları
olmayan yollar olabilir.


42. Soru

Geometrik ağın kullanım alanları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağlar (geometric network) akarsu ağları, elektrik, gaz, su, kanalizasyon vb. yönlendirilmiş, ağ elemanlarında yalnızca tek yönlü bir akışın olduğu sistemler için uygundur.


43. Soru

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

? Ağ veri kümesinin adı belirlenir. İsim verilirken
Türkçe karakter ve özel karakterlerin
kullanılmamasına dikkat edilir.
? Ağ içerisinde kullanılacak konumsal nesne
tabloları ve öznitelik veri alanları belirlenir.
? Ağ üzerinde hatayı en aza indirmek için topoloji
kuralları tanımlanır.
? Özel dönüş yasakları var ise dönüş noktası
konumsal nesneleri (turn feature) kullanılacak
mı, yoksa bütün kavşaklardan her yöne dönüşe
(global turns) izin mi verilecek bu basamakta
belirlenmelidir.
? Dönüş konumsal nesne tablosu (turn feature
class) kullanılacaksa özel dönüş yasaklarını
içeren konumsal nesne tablosu seçilmelidir.
? Oluşturulacak ulaşım ağı için ağ veri kümesi
öznitelikleri belirlenir.
? Modelleme içerisindeki çizim yönlerine göre
yolların yönleri belirlenir.


44. Soru

Kullanılacak yolların kısıtlarının anlaşılabilmesi için
yolların hiyerarşisine niçin gereksinim duyulur?

Cevap

Hiyerarşi, yol özelliklerini ve kısıtlarını belirler.
Örneğin sadece 70 km/s hızın altına düşmeden bir
yolculuk planı yapılmak istenirse, analiz sonucu yalnızca
otoyol, kara yolu, şehirlerarası yollar veya bulvarlar
arasından bir seçim yapılacaktır. Çünkü hiyerarşik olarak
bulvar altındaki yollarda 70 km/s hızla gidilemez.


45. Soru

Kısıtlamalardan biri olan yasaklı ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Yasaklar tanımlanan öznitelik verisidir. Örneğin
girilmesi yasak olan bir yol ulaşım ağı modelinde
tanımlanmış ise bu yol analiz işlemine katılmaz.


46. Soru

Dönüş noktası konumsal nesnesi nedir?

Cevap

Dönüş noktası konumsal nesnesi: Geometrik ağda bulunmayan özelleşmiş bir elemandır. Yol ağında dönüş olmayan yolları belirlemek için kullanılır. Dönüş yasağı bulunan kavşaklarda ulaşım ağı modeli içinde dönüş kısıtlamaları tanımlamak için kullanılır.


47. Soru

Ağ modellerinin topolojik düzeltme ve kontrol işlemleri
nasıl yapılır?

Cevap

Ağ modellerinin topolojik düzeltme ve kontrol
işlemlerinde topolojinin bağlanırlık ilkesi (connectivity)
kullanılır. Yol ağı modellenirken en çok dikkat edilmesi
gereken konu yolların birbirleri ile olan bağlantılarıdır. İki
yol sayısallaştırma aşamasında hata ile bağlanamamış ise
analiz sürecinde bu iki yol üzerinden geçiş yapılamaz.
Topoloji bu hataları kontrol etmek ve giderebilmek için
kullanılır.


48. Soru

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları aşağıdaki gibi listelenebilir. • Ağ veri kümesinin adı belirlenir. İsim verilirken Türkçe karakter ve özel karakterlerin kullanılmamasına dikkat edilir. • Ağ içerisinde kullanılacak konumsal nesne tabloları ve öznitelik veri alanları belirlenir. • Ağ üzerinde hatayı en aza indirmek için topoloji kuralları tanımlanır. • Özel dönüş yasakları var ise dönüş noktası konumsal nesneleri (turn feature) kullanılacak mı, yoksa bütün kavşaklardan her yöne dönüşe (global turns) izin mi verilecek bu basamakta belirlenmelidir. • Dönüş konumsal nesne tablosu (turn feature class) kullanılacaksa özel dönüş yasaklarını içeren konumsal nesne tablosu seçilmelidir. • Oluşturulacak ulaşım ağı için ağ veri kümesi öznitelikleri belirlenir. • Modelleme içerisindeki çizim yönlerine göre yolların yönleri belirlenir.


49. Soru

Geometrik ağlar kaç temel elemandan oluşur?

Cevap

Geometrik ağlar, kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) adı verilen iki temel elemandan oluşur. Bu elemanların her biri birer konumsal nesne (feature) olup geometrik ağ içinde ağ konumsal nesnesi (network feature) adını alır.


50. Soru

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları ağ modellerinde nelerdir?

Cevap

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları ağ modellerinde kullanılır. Bunlar; • Üst üste binmemeli (must not overlap), • Uçlar açıkta kalmamalı (must not have dangles), • Gereksiz bölünmemeli (must have pseudo nodes), • Kendisi ile üst üste binmemeli (must not self overlap), şeklinde listelenebilir.


51. Soru

Basit kenar nedir?

Cevap

Başında ve sonunda birer adet bağlantı noktası bulunan ve bu bağlantı noktaları arasında akışın hiç sapmadan çıkıp gitmesine olanak sağlayan kenar, basit kenardır.


52. Soru

Geometrik ağ içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre nasıl adlandırılır?

Cevap

Geometrik ağ  içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre; • Basit bağlantı noktası (simple junction), • Karmaşık bağlantı noktası (complex junction), • Basit kenar (simple edge), • Karmaşık kenar (complex edge) şeklinde adlandırılır.


53. Soru

Basit bağlantı noktası nedir?

Cevap

Geometrik ağ modelinde, iki ya da daha fazla kenar elemanını birbirine bağlayan, yönlendirme gereksinimi olmadan doğal akış sağlayan bağlantı noktalarına basit bağlantı noktası adı verilir.


54. Soru

Karmaşık kenar nedir?

Cevap

Fiziksel ayrılmaya gerek olmadan dağıtım yapabilen sistem içerisindeki kenarlardır. Evlere fiziksel olarak parçalara ayrılmadan su dağıtımı sağlayan ana boru hattı karmaşık kenara örnek olarak verilebilir


55. Soru

Karmaşık bağlantı noktası nedir?

Cevap

İçeriğinde bağlantı noktaları ve kenarlardan oluşan küçük bir ağ yapısı içeren bağlantı noktalarına karmaşık bağlantı noktası adı verilir. Karmaşık bağlantı noktaları sistem akışını yönlendirmek için kullanılır.


56. Soru

Bağlanırlık kuralları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları ağın bütünlüğünü sağlamak ve oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kullanılır. Bağlanırlık kuralları; • Kenar–Bağlantı noktası (Edge–Junction) • Kenar–Kenar (Edge–Edge) • Kenar–Bağlantı noktası sayısı (Edge–Junction cardinality) • Öntanımlı bağlantı noktası tipi (Default junction type) şeklinde listelenebilir.


57. Soru

Ağ Veri Kümesi (Network Dataset) nedir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde Ulaşım için
geliştirilen ağ modeli, ağ veri kümesi (network dataset)
olarak tanımlanmaktadır.


58. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan kısıtlamalar
niçin kullanılmaktadır?

Cevap

Ulaşım ağı içerisindeki kısıtları model içinde
tanımlamak için kullanılan kısıtlamalar; girilmez yol, tek
yön, hız sınırı, gabari yüksekliği vb. trafik kurallarını
belirtir.


59. Soru

Ağ nedir?

Cevap

Ağ (network), bir konumdan başka bir konuma ulaşılabilecek olası bütün güzergâhları temsil eden, temel bileşenleri kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) olan, birbirine bağlı elemanların oluşturduğu sistem bütünüdür.


60. Soru

Ağ veri kümesi elemanları nelerdir?

Cevap

Ağ veri kümesi elemanları; • Kenar (edge) • Bağlantı noktası (junction) • Dönüş (turn) şeklinde listelenebilir.


1. Soru

“Ağ Analizi” nedir ve ne amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Ağ bağlantılarını kullanarak en uygun akış hızı, kapasite ya da güzergâh belirleme hesaplarını yapabildiğimiz yöntemler bütününe “Ağ Analizi” denir. Ağ analizleri en uygun güzergâhı bulmak için yol ağlarında, su, elektrik, doğalgaz vb. şebekelerde mühendislik çözümlerinde kullanılmaktadır

2. Soru

Mantıksal ağın özellikleri nelerdir?

Cevap

? Mantıksal ağ konumsal veritabanı tarafından
oluşturulmuş ve korunan tablolar topluluğu
olarak yönetilmektedir. Bu tablolar geometrik ağ
ile ilgili konumsal nesnelerin birbirleri ile
bağlantılarını depolamaktadır.
? Mantıksal ağ geometriye ve koordinat değerlerine
sahip değildir.
? Kenar ve bağlantı noktası arasındaki tüm
bağlantılar mantıksal ağda korunur.
? Geometrik ağda yer alan her eleman için
mantıksal ağda en az bir eleman vardır.

3. Soru

Geometrik ağ içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre kaça ayrılır?

Cevap

Konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre;
? Basit bağlantı noktası (simple junction)
? Karmaşık bağlantı noktası (complex junction)
? Basit kenar (simple edge)
? Karmaşık kenar (complex edge)

4. Soru

Ulaşım ağ analizlerinin günlük hayattaki yeri nedir?

Cevap

Ulaşım ağ analizleri, en kısa yol, bulunduğum
yerden şu adrese nasıl giderim gibi sorulara yanıt
aldığımız, akıllı cep telefonları ve navigasyon cihazları ile
günlük hayatımızda sıkça kullandığımız bir yöntemdir.

5. Soru

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizlerinin yapılandırılması ve yönetilmesi için kullanılan modeller nelerdir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri; Geometrik Ağ (Geometric Network), Ağ Veri Kümesi (Network Dataset) olmak üzere iki model ile yapılandırılır ve yönetilir.

6. Soru

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları hangi başlıklar altında listenebilir?

Cevap

? Kenar–Bağlantı noktası (Edge–Junction): Kurala göre hangi tip bağlantı noktasının hangi tip kenar ile bağlanabileceği tanımlanır. Örneğin şehir şebekelerinde su kullanımını ölçen sayaçlar sadece evde kullanabileceğimiz büyüklükteki debi seviyesine bağlanabilir. Yüksek debili ana ileti hatlarına bağlanamaz.
? Kenar–Kenar (Edge–Edge): Kurala göre iki farklı kenar tipi özel olarak belirlenmiş bir bağlantı noktası ile bağlanmalıdır. Örneğin farklı çaptaki boruları bağlayabilmek için araya uygun bir nipel kullanılmalıdır.
? Kenar–Bağlantı noktası sayısı (Edge–Junction cardinality): Kural, bir bağlantı noktasına kaç adet kenar bağlanabileceğini tanımlar. Örneğin; evlerdeki lamba yakmak için kullanılan elektrik düğmesine faz ve nötr olmak üzere iki kablo bağlamak gereklidir. Tek kablo bağlanamaz.
? Öntanımlı bağlantı noktası tipi (Default junction type): Kurala göre farklı tipteki iki kenarı bağlamak için öntanımlı olarak belirlenmiş özel bir bağlantı noktası tanımlanabilir. Voltajı azaltmak için evlerdeki hatlardan önce trafo kullanılması gerekli ise bu iki kenarı bağlamak için trafo kullanılması öntanımlı bağlantı tipi olarak belirlenebilir.

7. Soru

Ağ veri kümesinde bulunan konumsal nesneler
nelerdir?

Cevap

? Kenar Konumsal Nesnesi: Ağ veri kümesinde
yolları temsil eden çizgi (line) konumsal
nesnesinden oluşur. Trafikte araç gidişi tek yönlü
yollar olabileceği için yol ağı üzerinde yolun akış
yönünün bilinmesi gerekir.
? Bağlantı noktası konumsal nesnesi: Yol
parçalarının birbirine bağlandığı noktalarda diğer
bir deyişle yolların kesiştiği kavşak noktalarında,
her cadde, sokak vb. çizgisel elemanların
başında, sonunda ve kavşaklarda kullanılır.
? Dönüş noktası konumsal nesnesi: Geometrik
ağda bulunmayan özelleşmiş bir eleman olup yol
ağında dönüş olmayan yolları belirlemek için
kullanılır.

8. Soru

Geometrik ağ modelinde basit kenar nedir?

Cevap

Başında ve sonunda birer adet bağlantı noktası bulunan ve bu bağlantı noktaları arasında akışın hiç sapmadan çıkıp gitmesine olanak sağlayan kenar, basit kenardır.

9. Soru

Ağırlık değerinin geometrik ağ yapısında akış modeli
oluşturulmasındaki yeri nedir?

Cevap

Geometrik ağ yapısında ağırlık
değerleri (weight value) verilerek akış modeli
yapılandırılabilir. Ağırlık değerleri, bir konumsal nesnenin
akışla ilgili sayısal öznitelik değerleri ile ilişkili olmalıdır.
Bu değerler akışı etkileyen fiziksel değerlerdir. Örneğin;
akış hızının bir boruda hızlı olup, diğerinde yavaş olmasını
modellemek için ağırlık değerleri kullanılabilir.

10. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan kısıtlamalar
özelliklerine göre kaça ayrılmaktadır?

Cevap

Kısıtlamalar yasaklara göre, sakınılan özelliğe
göre ya da tercih sebebine göre sınıflandırılırlar.
? Yasaklı ulaşım ağı elemanları (prohibit)
? Sakınılan ulaşım ağı elemanları (avoid)
? Tercih edilen ulaşım ağı elemanları (prefer)

11. Soru

Mantıksal ağ (Logical Network) nedir?

Cevap

Her geometrik ağ, bir mantıksal ağa (logical
network) sahiptir. Bu ağ, geometrik ağ içinde yer alan
konumsal nesnelerin bağlantı ilişkileri ve diğer bilgilerini
saklayan, takip ve akış işlemlerinde kullanılmak üzere
bağımsız olarak oluşturulan tablolar topluluğudur.

12. Soru

Geometrik ağlarda kaynak(source) ve batık(sink) kavramları ne ifade etmektedir?

Cevap

Geometrik ağlarda başlangıç noktasına kaynak (source), bitiş noktasına ise batık (sink) adı verilir.

13. Soru

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları hangi amaçla kullanılmaktadır?

Cevap

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları ağın bütünlüğünü sağlamak ve oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kullanılır.

14. Soru

Ağ veri kümesi öznitelikleri niçin kullanılmaktadır?

Cevap

Ağ veri kümesi öznitelikleri (network dataset
attributes) ulaşım ağı elemanlarının ağ içerisindeki
kısıtlamalarını tanımlamak için kullanılmaktadır.

15. Soru

“Geometrik Ağ Modeli” nedir?

Cevap

Doğal yapıda ya da kendi içerisinde akış yönü belirli olan, yönlendirilmiş şebekelerin analiz edildiği modele “Geometrik Ağ Modeli” denir. Geometrik ağ, kenarlar (edge) ve bağlantı noktalarından (junction) oluşan, başlangıcı, sonu ve akış yönü belirli olan, birbirine bağlı ağ elemanlarının oluşturduğu bütünleşik sistemdir.

16. Soru

Ağ(Network) nasıl tanımlanmaktadır?

Cevap

Ağ (network), bir konumdan başka bir konuma ulaşılabilecek olası bütün güzergâhları temsil eden, temel bileşenleri kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) olan, birbirine bağlı elemanların oluşturduğu sistem bütünüdür.

17. Soru

Kısıtlamalardan biri olan sakınılan ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Bir rota üzerinde belirlenebilecek bazı yollardan
sakınmak için kullanılır. Sakınılan elemanlar yasak
değildir, mecbur olmadıkça kullanılmaması gereken
elemanlardır. Bir rota üzerinde günün belirli saatlerinde
oluşan trafik yoğunluğu ya da paralı yollar örnek olarak
verilebilir.

18. Soru

Ağ veri kümelerinin amacı nedir?

Cevap

Ağ veri kümeleri ulaşım ağlarının gerçekçi
biçimde modellenmesini ve bu modeller üzerinde
güzergâh analizleri gerçekleştirilmesini sağlar.

19. Soru

Yolların hiyerarşisi ne şekilde tanımlanabilir?

Cevap

Yol hiyerarşisi;
? Otoyol,
? Devlet kara yolu,
? Şehirlerarası il yolu,
? Bulvar,
? Cadde,
? Sokak
şeklinde tanımlanabilir.

20. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerini temel kriterler bazında
hangi başlıklar altında toplanabilir?

Cevap

? Maliyet (cost)
? Kısıtlamalar (restrictions)
? Hiyerarşi (hierarchy)
? Tanımlayıcılar (descriptors)

21. Soru

Ağ konumsal nesnesi (network feature) ne ifade etmektedir?

Cevap

Kenar ve bağlantı nesnelerinin her birine, ağ konumsal nesnesi (network feature) adı verilir.

22. Soru

Mantıksal ağın asıl amacı nedir?

Cevap

Mantıksal ağın asıl amacı, ağın bağlantı
bilgilerini tanımlı özniteliklerle beraber tutmaktır.

23. Soru

Ağ veri kümesi elemanları nelerdir?

Cevap

Kenar (yol orta çizgileri) bağlantı noktası
(kavşak) ve dönüş kuralları (sağa/sola dönülmez) ağ veri
kümesi elemanları olarak sayılabilir. Ayrıca uygulanacak
ağ analize göre değişiklik gösteren öznitelik verileri,
modeli oluşturmadan önce belirlenerek ağ modeli
kurulmalıdır.

24. Soru

Geometrik ağ modelinde basit bağlantı noktası nedir?

Cevap

Geometrik ağ modelinde, iki ya da daha fazla kenar elemanını birbirine bağlayan, yönlendirme gereksinimi olmadan doğal akış sağlayan bağlantı noktalarına basit bağlantı noktası adı verilir.

25. Soru

Ağ Analizi nedir?

Cevap

Ağ bağlantılarını kullanarak en uygun akış hızı, kapasite ya da güzergâh belirleme hesaplarını yapabildiğimiz yöntemler bütününe “Ağ Analizi” denir.

27. Soru

Geometrik Ağ Modeli nedir?

Cevap

Doğal yapıda ya da kendi içerisinde akış yönü belirli olan, yönlendirilmiş şebekelerin  analiz edildiği modele “Geometrik Ağ Modeli” denir. Geometrik ağ,  kenarlar (edge) ve bağlantı noktalarından (junction) oluşan, başlangıcı, sonu ve akış yönü belirli olan, birbirine bağlı ağ elemanlarının oluşturduğu bütünleşik sistemdir.

28. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden tanımlayıcılar ne
ifade etmektedir?

Cevap

Ulaşım ağı elemanlarının karakteristik özellikleri
için kullanılan ağ öznitelik verileridir. Yolun adı
tanımlayıcılara örnek olarak verilebilir.

29. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan maliyet
hangi değerleri içermektedir?

Cevap

Ulaşım ağı analizlerinde maliyet (cost); uzaklık,
sürüş zamanı, yürüme zamanı, yakıt maliyeti vb. öznitelik
değerleridir. Örneğin en kısa yol analizinde, maliyet uzaklık değeri olurken, en çabuk yol analizi için sürüş ya
da yürüme zamanı kullanılır.

30. Soru

Geometrik ağ modelinde karmaşık kenar nedir?

Cevap

Fiziksel ayrılmaya gerek olmadan dağıtım yapabilen sistem içerisindeki kenarlardır. Evlere fiziksel olarak parçalara ayrılmadan su dağıtımı sağlayan ana boru hattı karmaşık kenara örnek olarak verilebilir.

31. Soru

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri hangi model ile yapılandırılır ve yönetilir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde ağ analizleri; • Geometrik Ağ (Geometric Network): Yönlendirilmiş, belirlenmiş doğal bir  akım sistemine sahip olan (Directed Flow Systems), elektrik, su, doğalgaz gibi sistemler için, • Ağ Veri Kümesi (Network Dataset): Yönlendirilmemiş, belirlenmiş doğal bir akıma sahip olmayan (Undirected Flow Systems), cadde/sokak veri setlerinin oluşturduğu ulaşım ağları için olmak üzere iki model ile yapılandırılır ve yönetilir.

32. Soru

Geometrik ağ oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağ oluşturma basamakları aşağıdaki
gibi listelenebilir:
? Geometrik Ağın Adının Belirlenmesi
? Kullanılacak Konumsal Nesne Tabloların
Belirlenmesi
? Karmaşık Kenarlara Sahip Konumsal Nesne
Tablolarının Belirlenmesi
? Kaynak ve Batıklara Sahip Konumsal Nesne
Tabloların Belirlenmesi
? Ağırlık Değerlerinin Belirlenmesi

33. Soru

Kenar–Bağlantı Noktası Kuralı nedir?

Cevap

Kenar–Bağlantı Noktası Kuralı: Kurala göre hangi tip bağlantı noktasının hangi tip kenar ile bağlanabileceği tanımlanır. Örneğin şehir şebekelerinde su kullanımını ölçen sayaçlar sadece evde kullanabileceğimiz büyüklükteki debi seviyesine bağlanabilir. Yüksek debili ana ileti hatlarına bağlanamaz.

34. Soru

Kısıtlamalardan biri olan tercih edilen ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Rota belirlenirken tercih nedeni olabilecek bazı
özellikleri belirleyebilmek için kullanılan öznitelik
verileridir. Belirli bir rota üzerinde sadece asfalt kaplamalı
yolların tercih edilmesi örnek olarak verilebilir.

35. Soru

Geometrik ağ ve ağ veri kümesi; kullanım alanları,
akış tipi, ağ elemanları, veri kaynakları ve bağlantı
noktaları açısından nasıl karşılaştırılabilir?

Cevap

? Kullanım Alanları:
? Geometrik Ağ: Elektrik, gaz, su vb.
hizmet ağı şebekeleri ve akarsu ağları,
? Ağ Veri Kümesi: Ulaşım ağları
? Akış Tipi:
? Geometrik Ağ: Yönlendirilmiş
? Ağ Veri Kümesi: Yönlendirilmemiş
? Ağ Elemanları:
? Geometrik Ağ: Kenar (edge), bağlantı
noktası (junction)
? Ağ Veri Kümesi: Kenar (edge), bağlantı
noktası (junction) ve dönüş (turn)
? Veri Kaynakları:
? Geometrik Ağ: Yalnızca konumsal
veritabanı (geodatabase) ortamındaki
konumsal nesne tabloları (feature class)
? Ağ Veri Kümesi: Konumsal veritabanı
(geodatabase) ortamındaki konumsal
nesne tabloları (feature class) ve ESRI
Shape dosyaları
? Bağlantı Noktaları:
? Geometrik Ağ: Model tarafından
yönetilir.
? Ağ Veri Kümesi: Kullanıcı tanımlı
yapılandırılır.

36. Soru

Geometrik ağ modelini oluşturabilmek için neler gerekir?

Cevap

Geometrik ağ modelini oluşturabilmek için kenarlar ve bağlantı noktalarının yanı sıra, sistemin akış özelliklerinin bilinmesi gereklidir. Modelleme yapılırken ağların davranışları temel alınarak, ağ içinde yer alan elemanların bağlantıları bir bütünlük içinde ve birbirinden ayrı olarak değerlendirilmelidir.

37. Soru

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal
nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları nelerdir?

Cevap

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi
konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları
ağ modellerinde kullanılır. Bunlar;
? Üst üste binmemeli (must not overlap)
? Uçlar açıkta kalmamalı (must not have dangles)
? Gereksiz bölünmemeli (must have pseudo nodes)
? Kendisi ile üst üste binmemeli (must not self
overlap)

38. Soru

Bağlantı noktası konumsal nesnesi nedir?

Cevap

Bağlantı noktası konumsal nesnesi: Bağlantı noktası yol parçalarının birbirine bağlandığı noktalarda diğer bir deyişle yolların kesiştiği kavşak noktalarında kullanılır. Her cadde, sokak vb. çizgisel elemanların başında, sonunda ve kavşaklarda kullanılan konumsal nesnedir.

39. Soru

Kenar Konumsal Nesnesi nedir?

Cevap

Kenar Konumsal Nesnesi: Kenar konumsal nesnesi ağ veri kümesinde yolları temsil eden çizgi (line) konumsal nesnesinden oluşur. Yolların çizim yönleri önemlidir. Yol ağı üzerinde yolun akış yönünün bilinmesi gerekir. Çünkü trafikte araç gidişi tek yönlü yollar olabileceği için oluşturulacak ulaşım ağ modelinde bu yolların tanımlanması önemlidir. Ulaşım ağ modeli çizim yönünü yolun yönü olarak kullanır.

40. Soru

Sıkça kullanılan ulaşım ağı öznitelik değerlerini ağ
veri kümesi öznitelik temel kriterlerine uygun olarak
listelemek gerekirse nasıl sıralanabilir? Her birini kısaca
açıklayınız.

Cevap

? Yol adları (tanımlayıcı): Tanımlayıcılar” sınıfına
girmektedir. Ulaşım ağını oluşturan bulvar,
cadde, sokak vb. yol elemanlarının adlarının
tutulduğu öznitelik veri alanıdır. Genellikle
ulaşım ağı analizi yapıldıktan sonra
güzergâh tarifi yapmak için kullanılmaktadır.
? Tek yön (kısıtlama): “Kısıtlamalar” sınıfına
girmektedir. Ulaşım ağını oluşturan yol
elemanlarının trafik kurallarını tanımlamak için
kullanılır.
? Kot (bağlanırlık): Kot öznitelik değeri aslında ağ
veri kümesi öznitelik temel kriterleri sınıfında
olmayıp, bağlanırlık topoloji kuralını ilgilendiren
bir özelliktir. Alt geçit veya üst geçitlerin
haritada gösteriminde birbirini kesiyor gibi
görünen yolların kesişmediği ve birbirleri
arasında bağlantı olmadığı, dönüş
yapılamayacağını ifade etmek için kullanılan
öznitelik değeridir.
? Seyahat süresi (maliyet): Yol ve hız limiti
bilgilerini kullanarak ya da yolun yoğunluğunu
dikkate alarak araçla veya yaya olarak ulaşım ağı
yol elemanlarının seyahat süresini tanımlamak
için kullanılır.
? Hız (tanımlayıcı): Yol elemanlarının hız
sınırlarının tutulduğu öznitelik veri alanıdır.
Maliyet değeri belirtmemekle birlikte bu alan
kullanılarak maliyet hesaplanması yapılabilir.
? Uzunluk (maliyet): Yol uzunluğunu tutan
öznitelik değer alanıdır. En kısa güzergâh analizi
yapmak için kullanılan maliyet değeridir.

41. Soru

Ağ veri kümesi oluştururken dikkat etmemiz gereken en
önemli olgu nedir?

Cevap

Ağ veri kümesi oluştururken dikkat etmemiz
gereken en önemli olgu, topolojinin temel kurallarından
biri olan bağlanırlık (connectivity) ilkesidir. Bağlantılar
network dataset için hayati önem taşımaktadır. Harita
gösteriminde birbirini kesen iki yol, gerçekte bağlantıları
olmayan yollar olabilir.

42. Soru

Geometrik ağın kullanım alanları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağlar (geometric network) akarsu ağları, elektrik, gaz, su, kanalizasyon vb. yönlendirilmiş, ağ elemanlarında yalnızca tek yönlü bir akışın olduğu sistemler için uygundur.

43. Soru

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

? Ağ veri kümesinin adı belirlenir. İsim verilirken
Türkçe karakter ve özel karakterlerin
kullanılmamasına dikkat edilir.
? Ağ içerisinde kullanılacak konumsal nesne
tabloları ve öznitelik veri alanları belirlenir.
? Ağ üzerinde hatayı en aza indirmek için topoloji
kuralları tanımlanır.
? Özel dönüş yasakları var ise dönüş noktası
konumsal nesneleri (turn feature) kullanılacak
mı, yoksa bütün kavşaklardan her yöne dönüşe
(global turns) izin mi verilecek bu basamakta
belirlenmelidir.
? Dönüş konumsal nesne tablosu (turn feature
class) kullanılacaksa özel dönüş yasaklarını
içeren konumsal nesne tablosu seçilmelidir.
? Oluşturulacak ulaşım ağı için ağ veri kümesi
öznitelikleri belirlenir.
? Modelleme içerisindeki çizim yönlerine göre
yolların yönleri belirlenir.

44. Soru

Kullanılacak yolların kısıtlarının anlaşılabilmesi için
yolların hiyerarşisine niçin gereksinim duyulur?

Cevap

Hiyerarşi, yol özelliklerini ve kısıtlarını belirler.
Örneğin sadece 70 km/s hızın altına düşmeden bir
yolculuk planı yapılmak istenirse, analiz sonucu yalnızca
otoyol, kara yolu, şehirlerarası yollar veya bulvarlar
arasından bir seçim yapılacaktır. Çünkü hiyerarşik olarak
bulvar altındaki yollarda 70 km/s hızla gidilemez.

45. Soru

Kısıtlamalardan biri olan yasaklı ulaşım ağı
elemanları ne ifade etmektedir?

Cevap

Yasaklar tanımlanan öznitelik verisidir. Örneğin
girilmesi yasak olan bir yol ulaşım ağı modelinde
tanımlanmış ise bu yol analiz işlemine katılmaz.

46. Soru

Dönüş noktası konumsal nesnesi nedir?

Cevap

Dönüş noktası konumsal nesnesi: Geometrik ağda bulunmayan özelleşmiş bir elemandır. Yol ağında dönüş olmayan yolları belirlemek için kullanılır. Dönüş yasağı bulunan kavşaklarda ulaşım ağı modeli içinde dönüş kısıtlamaları tanımlamak için kullanılır.

47. Soru

Ağ modellerinin topolojik düzeltme ve kontrol işlemleri
nasıl yapılır?

Cevap

Ağ modellerinin topolojik düzeltme ve kontrol
işlemlerinde topolojinin bağlanırlık ilkesi (connectivity)
kullanılır. Yol ağı modellenirken en çok dikkat edilmesi
gereken konu yolların birbirleri ile olan bağlantılarıdır. İki
yol sayısallaştırma aşamasında hata ile bağlanamamış ise
analiz sürecinde bu iki yol üzerinden geçiş yapılamaz.
Topoloji bu hataları kontrol etmek ve giderebilmek için
kullanılır.

48. Soru

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları nelerdir?

Cevap

Ağ veri kümesi oluşturma basamakları aşağıdaki gibi listelenebilir. • Ağ veri kümesinin adı belirlenir. İsim verilirken Türkçe karakter ve özel karakterlerin kullanılmamasına dikkat edilir. • Ağ içerisinde kullanılacak konumsal nesne tabloları ve öznitelik veri alanları belirlenir. • Ağ üzerinde hatayı en aza indirmek için topoloji kuralları tanımlanır. • Özel dönüş yasakları var ise dönüş noktası konumsal nesneleri (turn feature) kullanılacak mı, yoksa bütün kavşaklardan her yöne dönüşe (global turns) izin mi verilecek bu basamakta belirlenmelidir. • Dönüş konumsal nesne tablosu (turn feature class) kullanılacaksa özel dönüş yasaklarını içeren konumsal nesne tablosu seçilmelidir. • Oluşturulacak ulaşım ağı için ağ veri kümesi öznitelikleri belirlenir. • Modelleme içerisindeki çizim yönlerine göre yolların yönleri belirlenir.

49. Soru

Geometrik ağlar kaç temel elemandan oluşur?

Cevap

Geometrik ağlar, kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) adı verilen iki temel elemandan oluşur. Bu elemanların her biri birer konumsal nesne (feature) olup geometrik ağ içinde ağ konumsal nesnesi (network feature) adını alır.

50. Soru

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları ağ modellerinde nelerdir?

Cevap

Genel topoloji kurallarının nokta ve çizgi konumsal nesneleri için kullanılan özel topoloji kuralları ağ modellerinde kullanılır. Bunlar; • Üst üste binmemeli (must not overlap), • Uçlar açıkta kalmamalı (must not have dangles), • Gereksiz bölünmemeli (must have pseudo nodes), • Kendisi ile üst üste binmemeli (must not self overlap), şeklinde listelenebilir.

51. Soru

Basit kenar nedir?

Cevap

Başında ve sonunda birer adet bağlantı noktası bulunan ve bu bağlantı noktaları arasında akışın hiç sapmadan çıkıp gitmesine olanak sağlayan kenar, basit kenardır.

52. Soru

Geometrik ağ içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre nasıl adlandırılır?

Cevap

Geometrik ağ  içinde kullanılacak konumsal nesneler ağ davranışları göz önünde bulundurularak özelliklerine göre; • Basit bağlantı noktası (simple junction), • Karmaşık bağlantı noktası (complex junction), • Basit kenar (simple edge), • Karmaşık kenar (complex edge) şeklinde adlandırılır.

53. Soru

Basit bağlantı noktası nedir?

Cevap

Geometrik ağ modelinde, iki ya da daha fazla kenar elemanını birbirine bağlayan, yönlendirme gereksinimi olmadan doğal akış sağlayan bağlantı noktalarına basit bağlantı noktası adı verilir.

54. Soru

Karmaşık kenar nedir?

Cevap

Fiziksel ayrılmaya gerek olmadan dağıtım yapabilen sistem içerisindeki kenarlardır. Evlere fiziksel olarak parçalara ayrılmadan su dağıtımı sağlayan ana boru hattı karmaşık kenara örnek olarak verilebilir

55. Soru

Karmaşık bağlantı noktası nedir?

Cevap

İçeriğinde bağlantı noktaları ve kenarlardan oluşan küçük bir ağ yapısı içeren bağlantı noktalarına karmaşık bağlantı noktası adı verilir. Karmaşık bağlantı noktaları sistem akışını yönlendirmek için kullanılır.

56. Soru

Bağlanırlık kuralları nelerdir?

Cevap

Geometrik ağ bağlanırlık (connectivity) kuralları ağın bütünlüğünü sağlamak ve oluşabilecek hataları ortadan kaldırmak için kullanılır. Bağlanırlık kuralları; • Kenar–Bağlantı noktası (Edge–Junction) • Kenar–Kenar (Edge–Edge) • Kenar–Bağlantı noktası sayısı (Edge–Junction cardinality) • Öntanımlı bağlantı noktası tipi (Default junction type) şeklinde listelenebilir.

57. Soru

Ağ Veri Kümesi (Network Dataset) nedir?

Cevap

Coğrafi Bilgi Sistemleri’nde Ulaşım için
geliştirilen ağ modeli, ağ veri kümesi (network dataset)
olarak tanımlanmaktadır.

58. Soru

Ağ veri kümesi özniteliklerinden biri olan kısıtlamalar
niçin kullanılmaktadır?

Cevap

Ulaşım ağı içerisindeki kısıtları model içinde
tanımlamak için kullanılan kısıtlamalar; girilmez yol, tek
yön, hız sınırı, gabari yüksekliği vb. trafik kurallarını
belirtir.

59. Soru

Ağ nedir?

Cevap

Ağ (network), bir konumdan başka bir konuma ulaşılabilecek olası bütün güzergâhları temsil eden, temel bileşenleri kenar (edge) ve bağlantı noktaları (junction) olan, birbirine bağlı elemanların oluşturduğu sistem bütünüdür.

60. Soru

Ağ veri kümesi elemanları nelerdir?

Cevap

Ağ veri kümesi elemanları; • Kenar (edge) • Bağlantı noktası (junction) • Dönüş (turn) şeklinde listelenebilir.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.