Kamuda Afet ve Acil Durum Yönetimi Dersi 6. Ünite Özet
Kamuda Afet Ve Acil Durum Yönetimi Yapılanması
Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.
Açıköğretim derslerinden Kamuda Afet ve Acil Durum Yönetimi Dersi 6. Ünite Özet için hazırlanan ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.
Kamuda Afet Ve Acil Durum Yönetimi Yapılanması
Giriş
Kamu kurumlarının sayısının çokluğu ve görev paylaşımının güçlüğü çoğu zaman acil müdahale gerektiren hallerde karmaşaya yol açmaktadır. Bu yüzden “afet ve acil durumlara müdahalede ihtiyaç duyulacak tüm güç ve kaynakları ulusal ve yerel düzeyde planlamak, bu güç ve kaynakların olay bölgesine hızlı ve etkin bir şekilde ulaştırılmasını sağlamak, müdahale hizmetlerini ve bu hizmetlerin koordinasyonundan sorumlu ana ve destek çözüm ortaklarının ve yerel düzeyde sorumlu birimlerin görev ve sorumlulukları ile planlama esaslarını belirlemek” (madde 1) amacıyla 2013 yılında 6085 sayılı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir.
Ulusal Örgütlenme (Merkez Teşkilatı)
Bugün Türkiye’de afet ve acil durum yönetimi anlamında en üst düzeyde yetkili kurum AFAD olup bakanlıkların yetki alanına ve müdahale etmesi gereken afet ve acil durumlara göre oluşturulmuş afet yönetim yapılanmaları, AFAD’ın şemsiyesi altında faaliyetlerini sürdürmektedirler.
6085 sayılı, Aralık 2013 tarihli Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ’nin Afet ve Acil Durum Hallerinde İş Bölümü, Görev ve Sorumluluklar bölümünde afet ve acil durumlara müdahalede bakanlıklar arası iş bölümü aşağıdaki şekilde yapılmaktadır;
- Haberleşme, ulaştırma altyapısı, nakliye, teknik destek ve ikmal hizmetleri için Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (yeni adıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı),
- Yangın, defin, tahliye ve yerleştirme, güvenlik ve trafik hizmetleri için İçişleri Bakanlığı,
- Sağlık hizmetleri için Sağlık Bakanlığı,
- Hasar tespit, altyapı, enkaz kaldırma hizmetleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
- Psiko-sosyal destek, ayni bağış, depo ve dağıtım hizmetleri için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (yeni adıyla Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı),
- Gıda, tarım ve hayvancılık hizmetleri için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (yeni adıyla Tarım ve Orman Bakanlığı),
- Zarar tespit hizmetleri için Maliye Bakanlığı (yeni adıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı),
- Enerji hizmetleri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,
- Beslenme hizmetleri başta Türkiye Kızılay Derneği olmak üzere bakanlıklar, valilikler ve sivil toplum örgütleri, tarafından ulusal düzeyde hazırlık yapılır.
Öte yandan parantez içlerinde de belirtildiği gibi 2018 yılı Haziran ayı genel seçimleri itibarı ile Türkiye bir değişim sürecine girmiş, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi çerçevesinde bazı bakanlıklar birleştirilerek mevcut bakanlıkların sayısı 26’dan 16’ya düşürülmüştür. Bazı bakanlıkların ise isimleri değiştirilmiştir. Birleşmeler aşağıdaki gibidir.
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birleştirildi. Yeni ismi: Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı birleştirildi. Yeni ismi: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Ticaret Bakanlığı
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Tarım ve Orman Bakanlığı
- Dışişleri Bakanlığı ile Avrupa Birliği Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Dışişleri Bakanlığı
- Maliye Bakanlığı’nın yeni “Hazine ve Maliye Bakanlığı” oldu.
- Ekonomi alanında 6 olan ilgili bakanlık sayısı 3’e inerken Başbakan Yardımcılığına bağlı Hazine Müsteşarlığı yeni yapılanmada Maliye Bakanlığı çatısı altına geçti.
- Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının yeni adı ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı oldu.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)
AFAD 2009 yılında kurulmuş olup amacı ülkemizin tüm kurum ve kuruluşları arasında işbirliğini sağlamak ve bu alanda kaynakların rasyonel kullanılmasını gözetmek, faaliyetlerinde disiplinler arası çalışma ortamı yaratabilmek, Türkiye’deki afet yönetim sistemini esnek ve dinamik yapıya kavuşturmaktır.
AFAD ayrıca yurt dışında meydana gelen afetler ile gerek iklim koşulları gerekse siyasi nedenlerle mağdur durumdaki topluluklara yönelik insani yardım kampanyaları da düzenlemektedir. AFAD’ın çalışmalarının organizasyonundan ve koordinasyonundan sorumlu iki kurulu Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu ve Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu’ dur.
Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu, afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazırlanan plan, program ve raporları onaylamakla görevli, Başbakan veya görevlendireceği Başbakan Yardımcısının başkanlığında, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Milli Eğitim, Çevre ve Şehircilik, Sağlık, Ulaştırma, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile Orman ve Su İşleri bakanlarından oluşan kuruldur. Kurul toplantılarına, ilgili bakan, kurum ve kuruluş, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve konu ile ilgili uzmanlar çağırılabilir. Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kurul, ayrıca Kurul Başkanının isteği üzerine toplanabilir. Kurulun sekretaryasını Başkanlık yürütür.
Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu ise afet ve acil durum hallerinde bilgileri değerlendirmek, alınacak önlemleri belirlemek, uygulanmasını sağlamak ve denetlemek, kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla oluşturulan bir kuruldur.
Bir önemli bilgi olarak ülkemizde Doğal Afet Sigortaları Kurumu- DASK, AFAD’ın hem afet öncesi hem de afet sonrası dönemdeki çalışmalarına önemli katkı sağlayan 2000 yılında kurulan kurumlardan biridir. Amacı ülkemizde Zorunlu Deprem Sigortası edindirme, uygulama ve yönetimi faaliyetlerinden sorumlu tüzel kimlikli bir kamu kuruluşu olmaktır.
Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezi
Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezi afet ve acil durumlarda müdahalenin koordine edildiği, 24 saat esasına göre çalışan, kesintisiz ve güvenli bilgi işlem ve haberleşme sistemleri ile donatılan bir merkezdir. Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezinin görevleri şunlardır:
- Yurtiçinde ve yurtdışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgiler toplamak, değerlendirmek ve bu bilgileri gerektiğinde ilgili makamlara iletmek.
- Müdahale uygulamalarını takip etmek, yönetmek, afet ve acil durum yönetim merkezleri arasındaki koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
- Ulusal ve uluslararası insani yardım ve müdahale faaliyetlerini koordine etmek.
- Afet ve acil durum esnasında yürütülen faaliyetler ve sonuçları ile ilgili olarak kamuoyunu bilgilendirmek ve kamuoyunun doğru ve sağlıklı bilgilendirilmesi için gerekli tedbirleri almak.
- Diğer devletlerin ve uluslararası kuruluşların ilgili organlarıyla gerekli görüldüğünde koordinasyon ve işbirliği yapmak.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinde görevli personelin eğitimi ve haberleşme şebekelerinin denenmesi için tatbikatlar planlamak ve icra etmek.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinde incelemeler yapmak ve gerekli görülen hususlarda önerilerde bulunmak.
Sağlık Bakanlığı Afet Birimi, SAKOM ve UMKE
Ülkemizde afetler ve acil durumların yönetiminde AFAD ile 24 saat esasına göre işbirliği içinde çalışan diğer bir bakanlık da Sağlık Bakanlığı’dır. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü , afetlerde ve acil durumlarda ülke genelinde sağlık hizmetlerini yürütmek ve planlamak ve ilgili kurumlarla koordinasyonu sağlamak, hastane öncesi hizmetleri ile mağdurları hastaneye ulaştıracak hava, kara ve deniz ambulanslarını sevk ve teminini sağlamak görevlerini yürütür.
Afet birim sorumlusu aynı zamanda Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi’nin (UMKE) sorumlusu da olabilmektedir. UMKE’nin temel görevi olay yerine en kısa zamanda ulaşarak kazazede ve afetzedelere gerekli tıbbi müdahalede bulunmak ve mağdurların hastaneye sevkine yardımcı olmak, afetlerde arama kurtarma çalışmalarına destek sağlamak, diğer sağlık ekiplerinin üyelerine ihtiyaç halinde destek vermek ve Afet Birimi ve diğer yetkili birimlerle iletişimi aktif bir şekilde temin etmektir.
Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi (SAKOM) ise bakanlık bünyesinde kurulmuş olan ve sağlıkla ilgili afet ve olağandışı durumlarda, iller ve diğer kurumlar ile irtibat, koordinasyon, planlama ve yönetimi sağlayan birimdir.
Türkiye’deki Ulusal Arama Kurtarma Teşkilatlanması
Türk arama ve kurtarma bölgesi sınırları içerisinde kalan hava sahası, kara ülkesi, iç suları, karasuları ve açık deniz sahaları ile kendilerine arama kurtarma hizmetlerinin yerine getirilmesinde doğrudan veya dolaylı olarak görev verilen bakanlıklar ile kurum veya kuruluşları kapsar.
- Buna göre Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM) ; karada, denizde ve havada, arama ve kurtarma hizmetinin en üst düzeyde koordinasyonunu ve işbirliğini sağlar.
- Türk Arama Kurtarma Bölgesi’nde kara ve adalar üzerindeki hizmetin Arama Kurtarma koordinatörü Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ’dür.
- Aynı şekilde Arama Kurtarma Bölgesi’nde kıyılardan itibaren deniz sahalarındaki arama kurtarma faaliyetlerinin koordinatörü Sahil Güvenlik Komutanlığı ’dır.
- Her türlü afet durumunda yurt içinde ve yurt dışında arama ve kurtarma faaliyeti icra etmek üzere TSK Doğal Afetler Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı kurulmuş ve uluslararası standartlarda teçhizatla donatılmıştır.
- Doğal Afetler Arama Kurtarma (DAK) Taburu; Tabur Karargâhı ve dört adet DAK Birliği’nden meydana gelmiştir.
- Karada dağlık ve ormanlık bölgelerde yaşanan kaza ve kaybolma gibi acil durumlara müdahalede önemli görevler üstlenerek AFAD’a destek veren kurumlardan biri de Jandarma Arama Kurtarma- (JAK) timleridir.
Yerel Örgütlenme (Taşra Teşkilatı)
Türkiye’de afet ve acil durum yönetimi organlarının yerel örgütlenmesi valilik ve kaymakamlıklar, AFAD’a bağlı il müdürlükleri, Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri ile beledi- yeler ve il özel idarelerinden oluşmaktadır. Ayrıca afet ve acil durum hallerinde müdahale ile sorumlu İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri vardır.
Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri
Afet ve acil durum yönetim merkezleri ve görevleri Şubat 2011 tarihli Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği çerçevesinde aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Afet ve acil durum hizmetlerini yürütmek üzere, bakanlıklarda müsteşar veya yetkilendirecekleri yardımcılarının, illerde valinin, kurulması valilerce gerekli görülen ilçelerde ise kaymakamın başkanlığında afet ve acil durum yönetim merkezleri kurulur.
- Bağlı ya da ilgili kurum ve kuruluşlarda afet ve acil durum yönetim merkezleri kurmaya bakanlar yetkilidir.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin haberleşme, erken uyarı ve bilgi sistemleri ile her türlü araç, gereç, teknik donanım ve personel ihtiyaçları kurumların en üst yöneticileri ile valiler ve kaymakamlar tarafından karşılanır.
- İl ve ilçe afet ve acil durum yönetim merkezleri yeterli sayıda personeli ile yirmi dört saat esasına göre çalışmalarını yürütür. Diğer afet ve acil durum yönetim merkezleri ise üst yöneticilerinin talimatı veya AFAD Başkanının talebi üzerine faaliyete geçer ve aynı usule göre faaliyetlerini sona erdirir.
- Bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kuruluşlarda kurulan afet ve acil durum yönetim merkezlerinin idaresinden ve faal halde bulundurulmasından sorumlu, asgari daire başkanı düzeyindeki en az iki yetkilinin ismi ve her an ulaşılabilecek güncel iletişim bilgileri AFAD Başkanlığına bildirilir.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin denetim, hizmet ve donanım standartları AFAD Başkanlığınca belirlenir.
- Afet ve acil durumlarda, il ve ilçelerde ilgili kuruluş amirleri de afet ve acil durum yönetim merkezine dâhil edilir.
- Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezinin bir afet nedeniyle faaliyete geçmesi halinde, il ve ilçe afet ve acil durum yönetim merkezleri, 1/4/1988 tarihli ve 88/12777 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik hükümleri çerçevesinde personelini tamamlar, yürütülecek faaliyetlerin koordinasyonunu sağlar.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin görevleri şunlardır:
- Olayın meydana geldiği bölgede en hızlı şekil- de tarama yapmak ve olayın büyüklüğü, etkilenen alan ve nüfus gibi bilgileri içeren ilk değerlendirmeleri Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezine ivedi olarak bildirmek.
- Olay bölgesine sağlık, arama ve kurtarma ile ilk yardım ekiplerinin sorunsuz ve süratli bir şekilde ulaşabilmesi için trafik, emniyet ve çevre güvenliği tedbirlerini almak.
- Olay bölgesinde yapılan tespitler, ölü ve yaralı sayıları, hasar durumları ve acil ihtiyaçlar gibi bilgileri ve bunlara ilişkin gelişmeleri Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezine ivedilikle bildirmek.
İl Afet ve Acil Durum Müdürlükler (AFAD İl Müdürlükleri)
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın teşkilat ve görevleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
İllerde bütünleşik afet ve acil durum yönetiminin tüm unsurlarını içerecek şekilde, Başkanlığın taşra teşkilatı olarak valiye bağlı il afet ve acil durum müdürlükleri kurulmuştur. Müdürlüğün sevk ve idaresinden, ildeki afet ve acil durum faaliyetlerinin yönetiminden birincil derecede vali sorumludur. İl afet ve acil durum müdürleri, merkezi atama ile belirlenir. Diğer personel ise il müdürlüklerinin norm kadroları dâhilinde vali tarafından atanır. Müdürlük personelinin il dışı geçici görevlendirmesi Başkanlık ve/veya vali tarafından yapılır. İl afet ve acil durum müdürlüklerinin görevleri şunlardır:
- İlin afet ve acil durum tehlike ve risklerini belirlemek, afet ve acil durum hazırlıklarını yapmak
- Afet ve acil durum risk azaltma, müdahale ve iyileştirme il planlarını, mahallî idareler ile kamu kurum ve kuruluşlarıyla iş birliği ve koordinasyon içinde yapmak, uygulamak ve uygulatmak
- İl afet ve acil durum yönetim merkezini yönetmek, kesintisiz ve güvenli haberleşmeyi sağlamak
- Afet ve acil durumlarda meydana gelen kayıp ve hasarı tespit etmek veya ettirmek
- Afet ve acil durumlara ilişkin eğitim faaliyetlerini yapmak veya yaptırmak
- Sivil toplum kuruluşları ile gönüllü kişilerin afet ve acil durum yönetimi ile ilgili akreditasyonunu yapmak ve belgelendirmek
- Afet ve acil durumlarda, gerekli arama ve kurtarma malzemeleri ile halkın barınma, beslenme ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılacak gıda, araç, gereç ve malzemeler için depolar kurmak ve yönetmek
- İlgili mevzuatta yer alan seferberlik ve savaş hazırlıkları ile sivil savunma hizmetlerine ilişkin görevleri ilde yerine getirmek
- Başkanlığın belirlediği esas ve usuller çerçevesinde risk azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme çalışmalarını diğer kurum ve kuruluşlarla birlikte yapmak
- İl afet ve acil durum koordinasyon kurulu sekretaryasını yapmak
- Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddeler ile benzeri diğer teknolojik maddelerin tespiti, teşhisi ve arındırılması ile ilgili hizmetleri yürütmek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamak
- Başkanlıkça belirlenen yıllık çalışma programlarını uygulamak, yıllık faaliyet raporları hazırlayarak Başkanlığın onayına sunmak
Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri
Profesyonel personelden oluşan ilk birlik Ankara’da 1993 yılında kurulmuş, devamında 1996 yılında İstanbul ve Erzurum Sivil Savunma Birlikleri kurularak sayısı üçe çıkarılmıştır. Ardından 1999 Marmara depreminden sonra sayısı 71’e çıkarılmıştır.
Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
Başkanlık tarafından belirlenecek illerde il afet ve acil durum müdürlüğü bünyesinde afet ve acil durum arama ve kurtarma birlik müdürlükleri kurulabilir. Bu müdürlükler, il afet ve acil durum müdürlüğü emrinde görev yaparlar. Bu şekilde kurulacak müdürlük sayısı yirmiyi geçemez.
Acil Durum Arama ve Kurtarma Birliklerinin görevlerini ise maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
- Savaşta, afetlerde, büyük yangınlarda ve önemli kazalarda; arama, kurtarma, ilk yardım ve sosyal yardım hizmetlerini yürütmek,
- Savaşta, afetlerde ve kazalarda; nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) maddelerin ölçüm hizmetlerini imkânlar ölçüsünde yürütmek, ilgili birimlere ulaştırmak, (NBC) maddelerinin temizlenmesine (dekontaminasyon) yardım etmek,
- Ülkemize gelen sığınmacılara sosyal yardım hizmeti vermek, bunların geçici barındırılma hizmetlerine yardım etmek,
- Arama ve kurtarma faaliyetlerine katılan yerli ve yabancı, kamu ve özel kuruluşların arama ve kurtarma ekipleri ile gönüllü kişi ve kuruluşların çalışmalarını koordine etmek,
- Kamu ve özel kuruluşların arama kurtarma ekipleri ile bu amaçla bir araya gelmiş gönüllü toplulukların eğitimlerine yardımcı olmak şeklinde özetlenebilir.
Belediyeler
Ülkemizde yerel etkileri olan afetler ve acil durumlarda ilk yetkili kurum ilçe ve il yönetimleri yani kaymakamlık ve valilikler olmakta, belediyeler ise daha çok destek birimi olarak faaliyetlere katılmaktadır. İl özel idareleri de afet yönetim planlarının hazırlanması, il ölçeğindeki diğer planlar ile eşgüdüm sağlanması, afet ve acil durumlara karşı eğitimler düzenlenmesi ve gerekli ekipmanın sağlanması gibi görevler üstlenmektedir.
Bunun yanında 2000 yılında oluşturulan ISDR’nin (Afetleri Azaltma Uluslararası Stratejisi) Şubat 2009 da “İklim Değişikliği Ortamında Risk ve Yoksulluk” raporu, afetlere zemin hazırlayan, hızla ve kontrolsüz şekilde artan kentleşme ve bu nedenle hızla bozulan ekosistemler gibi durumlara dikkat çekmektedir. Başka bir ifadeyle, afetleri önlemek adına sadece kaçak ve dayanıksız yapılaşmayı önlemekle kalmayarak belediyelerin, alt yapı şebekelerini de risk faktörlerini göz önünde bulundurarak gerçekleştirmesi, yeterli açık alan oluştururken binaların aşırı yoğunlaşması ve tehlikeli komşulukların önüne geçmesi gerekmektedir.
Bu işbirliği çerçevesinde belediye koordinasyon görevini üstlenmeli, insani yardımın vatandaşa en hızlı ve etkin şekilde ulaşabilmesi için gerekli faaliyetleri yürütmelidir. İtfaiye teşkilatlarının belediyelere bağlı olduğu gerçeğinden yola çıkılarak bu teşkilatın yangın dışındaki afet ve acil durumlara karşı da eğitilmesi ve teknik anlamda hazırlanmasını sağlamanın belediyelere düşen görevler arasında olduğu söylenebilir.
Bu noktada itfaiye teşkilatı nın durumuna özel olarak değinmekte fayda vardır. Ülkemizde geleneksel olarak belediyelerin sorumluluğunda örgütlenen itfaiye teşkilatı birçok kriz vakasına acil müdahale görevini üstlendiğinden afet yönetiminin önemli bir aktörü olarak görülmesi gerekmektedir. Bu nedenle itfaiye ekiplerinin enkaz kaldırma, arama kurtarma gibi birçok alanda eğitimli olmaları ve yeterli teçhizata sahip olmaları gereklidir. Bu noktada itfaiye teşkilatı nın durumuna özel olarak değinmekte fayda vardır. Ülkemizde geleneksel olarak belediyelerin sorumluluğunda örgütlenen itfaiye teşkilatı birçok kriz vakasına acil müdahale görevini üstlendiğinden afet yönetiminin önemli bir aktörü olarak görülmesi gerekmektedir. Bu nedenle itfaiye ekiplerinin enkaz kaldırma, arama- kurtarma gibi birçok alanda eğitimli olmaları ve yeterli teçhizata sahip olmaları gereklidir.
Özellikle 1999 Marmara Depremleri sonrasında belediyelerin afetler karşısında ne derece önemli görevler üstlenebileceği fark edilmiş bu bağlamda birçok belediye kendi içinde yapılanmaya gitmiştir. Bunlara iki örnek İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (İBB AKOM) ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Şube Müdürlüğü’dür.
Yukarıda belirtilen planlama çalışmalarını özellikle kriz anlarında büyük ihtiyaç duyulan ulaşım hizmetlerini de göz önünde bulundurarak yapan bu birim kentsel dönüşüm ve bina incelemeleri, yapı ve bina güçlendirme çalışmaları, kent jeolojisi çalışmaları, mikro bölgeleme rapor ve haritalarını, sismolojiye yönelik bilimsel çalışmalarını ilgili birimler ile koordineli hazırlamak görevlerini de üstlenmiştir.
Giriş
Kamu kurumlarının sayısının çokluğu ve görev paylaşımının güçlüğü çoğu zaman acil müdahale gerektiren hallerde karmaşaya yol açmaktadır. Bu yüzden “afet ve acil durumlara müdahalede ihtiyaç duyulacak tüm güç ve kaynakları ulusal ve yerel düzeyde planlamak, bu güç ve kaynakların olay bölgesine hızlı ve etkin bir şekilde ulaştırılmasını sağlamak, müdahale hizmetlerini ve bu hizmetlerin koordinasyonundan sorumlu ana ve destek çözüm ortaklarının ve yerel düzeyde sorumlu birimlerin görev ve sorumlulukları ile planlama esaslarını belirlemek” (madde 1) amacıyla 2013 yılında 6085 sayılı Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği yürürlüğe girmiştir.
Ulusal Örgütlenme (Merkez Teşkilatı)
Bugün Türkiye’de afet ve acil durum yönetimi anlamında en üst düzeyde yetkili kurum AFAD olup bakanlıkların yetki alanına ve müdahale etmesi gereken afet ve acil durumlara göre oluşturulmuş afet yönetim yapılanmaları, AFAD’ın şemsiyesi altında faaliyetlerini sürdürmektedirler.
6085 sayılı, Aralık 2013 tarihli Afet ve Acil Durum Müdahale Hizmetleri Yönetmeliği ’nin Afet ve Acil Durum Hallerinde İş Bölümü, Görev ve Sorumluluklar bölümünde afet ve acil durumlara müdahalede bakanlıklar arası iş bölümü aşağıdaki şekilde yapılmaktadır;
- Haberleşme, ulaştırma altyapısı, nakliye, teknik destek ve ikmal hizmetleri için Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı (yeni adıyla Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı),
- Yangın, defin, tahliye ve yerleştirme, güvenlik ve trafik hizmetleri için İçişleri Bakanlığı,
- Sağlık hizmetleri için Sağlık Bakanlığı,
- Hasar tespit, altyapı, enkaz kaldırma hizmetleri için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı,
- Psiko-sosyal destek, ayni bağış, depo ve dağıtım hizmetleri için Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (yeni adıyla Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı),
- Gıda, tarım ve hayvancılık hizmetleri için Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (yeni adıyla Tarım ve Orman Bakanlığı),
- Zarar tespit hizmetleri için Maliye Bakanlığı (yeni adıyla Hazine ve Maliye Bakanlığı),
- Enerji hizmetleri için Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı,
- Beslenme hizmetleri başta Türkiye Kızılay Derneği olmak üzere bakanlıklar, valilikler ve sivil toplum örgütleri, tarafından ulusal düzeyde hazırlık yapılır.
Öte yandan parantez içlerinde de belirtildiği gibi 2018 yılı Haziran ayı genel seçimleri itibarı ile Türkiye bir değişim sürecine girmiş, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi çerçevesinde bazı bakanlıklar birleştirilerek mevcut bakanlıkların sayısı 26’dan 16’ya düşürülmüştür. Bazı bakanlıkların ise isimleri değiştirilmiştir. Birleşmeler aşağıdaki gibidir.
- Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı birleştirildi. Yeni ismi: Çalışma Sosyal Hizmetler ve Aile Bakanlığı
- Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Kalkınma Bakanlığı birleştirildi. Yeni ismi: Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı
- Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Ekonomi Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Ticaret Bakanlığı
- Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Orman ve Su İşleri Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Tarım ve Orman Bakanlığı
- Dışişleri Bakanlığı ile Avrupa Birliği Bakanlığı birleştirildi yeni ismi: Dışişleri Bakanlığı
- Maliye Bakanlığı’nın yeni “Hazine ve Maliye Bakanlığı” oldu.
- Ekonomi alanında 6 olan ilgili bakanlık sayısı 3’e inerken Başbakan Yardımcılığına bağlı Hazine Müsteşarlığı yeni yapılanmada Maliye Bakanlığı çatısı altına geçti.
- Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının yeni adı ise Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı oldu.
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD)
AFAD 2009 yılında kurulmuş olup amacı ülkemizin tüm kurum ve kuruluşları arasında işbirliğini sağlamak ve bu alanda kaynakların rasyonel kullanılmasını gözetmek, faaliyetlerinde disiplinler arası çalışma ortamı yaratabilmek, Türkiye’deki afet yönetim sistemini esnek ve dinamik yapıya kavuşturmaktır.
AFAD ayrıca yurt dışında meydana gelen afetler ile gerek iklim koşulları gerekse siyasi nedenlerle mağdur durumdaki topluluklara yönelik insani yardım kampanyaları da düzenlemektedir. AFAD’ın çalışmalarının organizasyonundan ve koordinasyonundan sorumlu iki kurulu Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu ve Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu’ dur.
Afet ve Acil Durum Yüksek Kurulu, afet ve acil durumlarla ilgili olarak hazırlanan plan, program ve raporları onaylamakla görevli, Başbakan veya görevlendireceği Başbakan Yardımcısının başkanlığında, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Milli Eğitim, Çevre ve Şehircilik, Sağlık, Ulaştırma, Enerji ve Tabii Kaynaklar ile Orman ve Su İşleri bakanlarından oluşan kuruldur. Kurul toplantılarına, ilgili bakan, kurum ve kuruluş, sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve konu ile ilgili uzmanlar çağırılabilir. Kurul, yılda en az iki kez toplanır. Kurul, ayrıca Kurul Başkanının isteği üzerine toplanabilir. Kurulun sekretaryasını Başkanlık yürütür.
Afet ve Acil Durum Koordinasyon Kurulu ise afet ve acil durum hallerinde bilgileri değerlendirmek, alınacak önlemleri belirlemek, uygulanmasını sağlamak ve denetlemek, kurum ve kuruluşlar ile sivil toplum kuruluşları arasındaki koordinasyonu sağlamak amacıyla oluşturulan bir kuruldur.
Bir önemli bilgi olarak ülkemizde Doğal Afet Sigortaları Kurumu- DASK, AFAD’ın hem afet öncesi hem de afet sonrası dönemdeki çalışmalarına önemli katkı sağlayan 2000 yılında kurulan kurumlardan biridir. Amacı ülkemizde Zorunlu Deprem Sigortası edindirme, uygulama ve yönetimi faaliyetlerinden sorumlu tüzel kimlikli bir kamu kuruluşu olmaktır.
Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezi
Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezi afet ve acil durumlarda müdahalenin koordine edildiği, 24 saat esasına göre çalışan, kesintisiz ve güvenli bilgi işlem ve haberleşme sistemleri ile donatılan bir merkezdir. Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezinin görevleri şunlardır:
- Yurtiçinde ve yurtdışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgiler toplamak, değerlendirmek ve bu bilgileri gerektiğinde ilgili makamlara iletmek.
- Müdahale uygulamalarını takip etmek, yönetmek, afet ve acil durum yönetim merkezleri arasındaki koordinasyon ve işbirliğini sağlamak.
- Ulusal ve uluslararası insani yardım ve müdahale faaliyetlerini koordine etmek.
- Afet ve acil durum esnasında yürütülen faaliyetler ve sonuçları ile ilgili olarak kamuoyunu bilgilendirmek ve kamuoyunun doğru ve sağlıklı bilgilendirilmesi için gerekli tedbirleri almak.
- Diğer devletlerin ve uluslararası kuruluşların ilgili organlarıyla gerekli görüldüğünde koordinasyon ve işbirliği yapmak.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinde görevli personelin eğitimi ve haberleşme şebekelerinin denenmesi için tatbikatlar planlamak ve icra etmek.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinde incelemeler yapmak ve gerekli görülen hususlarda önerilerde bulunmak.
Sağlık Bakanlığı Afet Birimi, SAKOM ve UMKE
Ülkemizde afetler ve acil durumların yönetiminde AFAD ile 24 saat esasına göre işbirliği içinde çalışan diğer bir bakanlık da Sağlık Bakanlığı’dır. Acil Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü , afetlerde ve acil durumlarda ülke genelinde sağlık hizmetlerini yürütmek ve planlamak ve ilgili kurumlarla koordinasyonu sağlamak, hastane öncesi hizmetleri ile mağdurları hastaneye ulaştıracak hava, kara ve deniz ambulanslarını sevk ve teminini sağlamak görevlerini yürütür.
Afet birim sorumlusu aynı zamanda Ulusal Medikal Kurtarma Ekibi’nin (UMKE) sorumlusu da olabilmektedir. UMKE’nin temel görevi olay yerine en kısa zamanda ulaşarak kazazede ve afetzedelere gerekli tıbbi müdahalede bulunmak ve mağdurların hastaneye sevkine yardımcı olmak, afetlerde arama kurtarma çalışmalarına destek sağlamak, diğer sağlık ekiplerinin üyelerine ihtiyaç halinde destek vermek ve Afet Birimi ve diğer yetkili birimlerle iletişimi aktif bir şekilde temin etmektir.
Sağlık Afet Koordinasyon Merkezi (SAKOM) ise bakanlık bünyesinde kurulmuş olan ve sağlıkla ilgili afet ve olağandışı durumlarda, iller ve diğer kurumlar ile irtibat, koordinasyon, planlama ve yönetimi sağlayan birimdir.
Türkiye’deki Ulusal Arama Kurtarma Teşkilatlanması
Türk arama ve kurtarma bölgesi sınırları içerisinde kalan hava sahası, kara ülkesi, iç suları, karasuları ve açık deniz sahaları ile kendilerine arama kurtarma hizmetlerinin yerine getirilmesinde doğrudan veya dolaylı olarak görev verilen bakanlıklar ile kurum veya kuruluşları kapsar.
- Buna göre Ana Arama ve Kurtarma Koordinasyon Merkezi (AAKKM) ; karada, denizde ve havada, arama ve kurtarma hizmetinin en üst düzeyde koordinasyonunu ve işbirliğini sağlar.
- Türk Arama Kurtarma Bölgesi’nde kara ve adalar üzerindeki hizmetin Arama Kurtarma koordinatörü Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü ’dür.
- Aynı şekilde Arama Kurtarma Bölgesi’nde kıyılardan itibaren deniz sahalarındaki arama kurtarma faaliyetlerinin koordinatörü Sahil Güvenlik Komutanlığı ’dır.
- Her türlü afet durumunda yurt içinde ve yurt dışında arama ve kurtarma faaliyeti icra etmek üzere TSK Doğal Afetler Arama Kurtarma Tabur Komutanlığı kurulmuş ve uluslararası standartlarda teçhizatla donatılmıştır.
- Doğal Afetler Arama Kurtarma (DAK) Taburu; Tabur Karargâhı ve dört adet DAK Birliği’nden meydana gelmiştir.
- Karada dağlık ve ormanlık bölgelerde yaşanan kaza ve kaybolma gibi acil durumlara müdahalede önemli görevler üstlenerek AFAD’a destek veren kurumlardan biri de Jandarma Arama Kurtarma- (JAK) timleridir.
Yerel Örgütlenme (Taşra Teşkilatı)
Türkiye’de afet ve acil durum yönetimi organlarının yerel örgütlenmesi valilik ve kaymakamlıklar, AFAD’a bağlı il müdürlükleri, Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri ile beledi- yeler ve il özel idarelerinden oluşmaktadır. Ayrıca afet ve acil durum hallerinde müdahale ile sorumlu İl Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri vardır.
Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri
Afet ve acil durum yönetim merkezleri ve görevleri Şubat 2011 tarihli Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezleri Yönetmeliği çerçevesinde aşağıdaki şekilde sıralanmaktadır:
- Afet ve acil durum hizmetlerini yürütmek üzere, bakanlıklarda müsteşar veya yetkilendirecekleri yardımcılarının, illerde valinin, kurulması valilerce gerekli görülen ilçelerde ise kaymakamın başkanlığında afet ve acil durum yönetim merkezleri kurulur.
- Bağlı ya da ilgili kurum ve kuruluşlarda afet ve acil durum yönetim merkezleri kurmaya bakanlar yetkilidir.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin haberleşme, erken uyarı ve bilgi sistemleri ile her türlü araç, gereç, teknik donanım ve personel ihtiyaçları kurumların en üst yöneticileri ile valiler ve kaymakamlar tarafından karşılanır.
- İl ve ilçe afet ve acil durum yönetim merkezleri yeterli sayıda personeli ile yirmi dört saat esasına göre çalışmalarını yürütür. Diğer afet ve acil durum yönetim merkezleri ise üst yöneticilerinin talimatı veya AFAD Başkanının talebi üzerine faaliyete geçer ve aynı usule göre faaliyetlerini sona erdirir.
- Bakanlıklar ile bağlı ve ilgili kuruluşlarda kurulan afet ve acil durum yönetim merkezlerinin idaresinden ve faal halde bulundurulmasından sorumlu, asgari daire başkanı düzeyindeki en az iki yetkilinin ismi ve her an ulaşılabilecek güncel iletişim bilgileri AFAD Başkanlığına bildirilir.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin denetim, hizmet ve donanım standartları AFAD Başkanlığınca belirlenir.
- Afet ve acil durumlarda, il ve ilçelerde ilgili kuruluş amirleri de afet ve acil durum yönetim merkezine dâhil edilir.
- Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Merkezinin bir afet nedeniyle faaliyete geçmesi halinde, il ve ilçe afet ve acil durum yönetim merkezleri, 1/4/1988 tarihli ve 88/12777 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Afetlere İlişkin Acil Yardım Teşkilatı ve Planlama Esaslarına Dair Yönetmelik hükümleri çerçevesinde personelini tamamlar, yürütülecek faaliyetlerin koordinasyonunu sağlar.
- Afet ve acil durum yönetim merkezlerinin görevleri şunlardır:
- Olayın meydana geldiği bölgede en hızlı şekil- de tarama yapmak ve olayın büyüklüğü, etkilenen alan ve nüfus gibi bilgileri içeren ilk değerlendirmeleri Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezine ivedi olarak bildirmek.
- Olay bölgesine sağlık, arama ve kurtarma ile ilk yardım ekiplerinin sorunsuz ve süratli bir şekilde ulaşabilmesi için trafik, emniyet ve çevre güvenliği tedbirlerini almak.
- Olay bölgesinde yapılan tespitler, ölü ve yaralı sayıları, hasar durumları ve acil ihtiyaçlar gibi bilgileri ve bunlara ilişkin gelişmeleri Başkanlık Afet ve Acil Durum Yönetim Merkezine ivedilikle bildirmek.
İl Afet ve Acil Durum Müdürlükler (AFAD İl Müdürlükleri)
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’nın teşkilat ve görevleri aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:
İllerde bütünleşik afet ve acil durum yönetiminin tüm unsurlarını içerecek şekilde, Başkanlığın taşra teşkilatı olarak valiye bağlı il afet ve acil durum müdürlükleri kurulmuştur. Müdürlüğün sevk ve idaresinden, ildeki afet ve acil durum faaliyetlerinin yönetiminden birincil derecede vali sorumludur. İl afet ve acil durum müdürleri, merkezi atama ile belirlenir. Diğer personel ise il müdürlüklerinin norm kadroları dâhilinde vali tarafından atanır. Müdürlük personelinin il dışı geçici görevlendirmesi Başkanlık ve/veya vali tarafından yapılır. İl afet ve acil durum müdürlüklerinin görevleri şunlardır:
- İlin afet ve acil durum tehlike ve risklerini belirlemek, afet ve acil durum hazırlıklarını yapmak
- Afet ve acil durum risk azaltma, müdahale ve iyileştirme il planlarını, mahallî idareler ile kamu kurum ve kuruluşlarıyla iş birliği ve koordinasyon içinde yapmak, uygulamak ve uygulatmak
- İl afet ve acil durum yönetim merkezini yönetmek, kesintisiz ve güvenli haberleşmeyi sağlamak
- Afet ve acil durumlarda meydana gelen kayıp ve hasarı tespit etmek veya ettirmek
- Afet ve acil durumlara ilişkin eğitim faaliyetlerini yapmak veya yaptırmak
- Sivil toplum kuruluşları ile gönüllü kişilerin afet ve acil durum yönetimi ile ilgili akreditasyonunu yapmak ve belgelendirmek
- Afet ve acil durumlarda, gerekli arama ve kurtarma malzemeleri ile halkın barınma, beslenme ve sağlık ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılacak gıda, araç, gereç ve malzemeler için depolar kurmak ve yönetmek
- İlgili mevzuatta yer alan seferberlik ve savaş hazırlıkları ile sivil savunma hizmetlerine ilişkin görevleri ilde yerine getirmek
- Başkanlığın belirlediği esas ve usuller çerçevesinde risk azaltma, hazırlık, müdahale ve iyileştirme çalışmalarını diğer kurum ve kuruluşlarla birlikte yapmak
- İl afet ve acil durum koordinasyon kurulu sekretaryasını yapmak
- Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddeler ile benzeri diğer teknolojik maddelerin tespiti, teşhisi ve arındırılması ile ilgili hizmetleri yürütmek, ilgili kurum ve kuruluşlar arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlamak
- Başkanlıkça belirlenen yıllık çalışma programlarını uygulamak, yıllık faaliyet raporları hazırlayarak Başkanlığın onayına sunmak
Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri
Profesyonel personelden oluşan ilk birlik Ankara’da 1993 yılında kurulmuş, devamında 1996 yılında İstanbul ve Erzurum Sivil Savunma Birlikleri kurularak sayısı üçe çıkarılmıştır. Ardından 1999 Marmara depreminden sonra sayısı 71’e çıkarılmıştır.
Afet ve Acil Durum Arama ve Kurtarma Birlik Müdürlükleri aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir:
Başkanlık tarafından belirlenecek illerde il afet ve acil durum müdürlüğü bünyesinde afet ve acil durum arama ve kurtarma birlik müdürlükleri kurulabilir. Bu müdürlükler, il afet ve acil durum müdürlüğü emrinde görev yaparlar. Bu şekilde kurulacak müdürlük sayısı yirmiyi geçemez.
Acil Durum Arama ve Kurtarma Birliklerinin görevlerini ise maddeler halinde şu şekilde sıralayabiliriz:
- Savaşta, afetlerde, büyük yangınlarda ve önemli kazalarda; arama, kurtarma, ilk yardım ve sosyal yardım hizmetlerini yürütmek,
- Savaşta, afetlerde ve kazalarda; nükleer, biyolojik, kimyasal (NBC) maddelerin ölçüm hizmetlerini imkânlar ölçüsünde yürütmek, ilgili birimlere ulaştırmak, (NBC) maddelerinin temizlenmesine (dekontaminasyon) yardım etmek,
- Ülkemize gelen sığınmacılara sosyal yardım hizmeti vermek, bunların geçici barındırılma hizmetlerine yardım etmek,
- Arama ve kurtarma faaliyetlerine katılan yerli ve yabancı, kamu ve özel kuruluşların arama ve kurtarma ekipleri ile gönüllü kişi ve kuruluşların çalışmalarını koordine etmek,
- Kamu ve özel kuruluşların arama kurtarma ekipleri ile bu amaçla bir araya gelmiş gönüllü toplulukların eğitimlerine yardımcı olmak şeklinde özetlenebilir.
Belediyeler
Ülkemizde yerel etkileri olan afetler ve acil durumlarda ilk yetkili kurum ilçe ve il yönetimleri yani kaymakamlık ve valilikler olmakta, belediyeler ise daha çok destek birimi olarak faaliyetlere katılmaktadır. İl özel idareleri de afet yönetim planlarının hazırlanması, il ölçeğindeki diğer planlar ile eşgüdüm sağlanması, afet ve acil durumlara karşı eğitimler düzenlenmesi ve gerekli ekipmanın sağlanması gibi görevler üstlenmektedir.
Bunun yanında 2000 yılında oluşturulan ISDR’nin (Afetleri Azaltma Uluslararası Stratejisi) Şubat 2009 da “İklim Değişikliği Ortamında Risk ve Yoksulluk” raporu, afetlere zemin hazırlayan, hızla ve kontrolsüz şekilde artan kentleşme ve bu nedenle hızla bozulan ekosistemler gibi durumlara dikkat çekmektedir. Başka bir ifadeyle, afetleri önlemek adına sadece kaçak ve dayanıksız yapılaşmayı önlemekle kalmayarak belediyelerin, alt yapı şebekelerini de risk faktörlerini göz önünde bulundurarak gerçekleştirmesi, yeterli açık alan oluştururken binaların aşırı yoğunlaşması ve tehlikeli komşulukların önüne geçmesi gerekmektedir.
Bu işbirliği çerçevesinde belediye koordinasyon görevini üstlenmeli, insani yardımın vatandaşa en hızlı ve etkin şekilde ulaşabilmesi için gerekli faaliyetleri yürütmelidir. İtfaiye teşkilatlarının belediyelere bağlı olduğu gerçeğinden yola çıkılarak bu teşkilatın yangın dışındaki afet ve acil durumlara karşı da eğitilmesi ve teknik anlamda hazırlanmasını sağlamanın belediyelere düşen görevler arasında olduğu söylenebilir.
Bu noktada itfaiye teşkilatı nın durumuna özel olarak değinmekte fayda vardır. Ülkemizde geleneksel olarak belediyelerin sorumluluğunda örgütlenen itfaiye teşkilatı birçok kriz vakasına acil müdahale görevini üstlendiğinden afet yönetiminin önemli bir aktörü olarak görülmesi gerekmektedir. Bu nedenle itfaiye ekiplerinin enkaz kaldırma, arama kurtarma gibi birçok alanda eğitimli olmaları ve yeterli teçhizata sahip olmaları gereklidir. Bu noktada itfaiye teşkilatı nın durumuna özel olarak değinmekte fayda vardır. Ülkemizde geleneksel olarak belediyelerin sorumluluğunda örgütlenen itfaiye teşkilatı birçok kriz vakasına acil müdahale görevini üstlendiğinden afet yönetiminin önemli bir aktörü olarak görülmesi gerekmektedir. Bu nedenle itfaiye ekiplerinin enkaz kaldırma, arama- kurtarma gibi birçok alanda eğitimli olmaları ve yeterli teçhizata sahip olmaları gereklidir.
Özellikle 1999 Marmara Depremleri sonrasında belediyelerin afetler karşısında ne derece önemli görevler üstlenebileceği fark edilmiş bu bağlamda birçok belediye kendi içinde yapılanmaya gitmiştir. Bunlara iki örnek İstanbul Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Merkezi (İBB AKOM) ve Ankara Büyükşehir Belediyesi Afet Koordinasyon Şube Müdürlüğü’dür.
Yukarıda belirtilen planlama çalışmalarını özellikle kriz anlarında büyük ihtiyaç duyulan ulaşım hizmetlerini de göz önünde bulundurarak yapan bu birim kentsel dönüşüm ve bina incelemeleri, yapı ve bina güçlendirme çalışmaları, kent jeolojisi çalışmaları, mikro bölgeleme rapor ve haritalarını, sismolojiye yönelik bilimsel çalışmalarını ilgili birimler ile koordineli hazırlamak görevlerini de üstlenmiştir.