İthalat ve İhracat İşlemleri Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Global yaklaşım neyi hedeflemektedir?

Global yaklaşım, uluslararası piyasalarda ülkelerin birbirleriyle ticaretinin genel olarak bu
konunun sınırları içinde liberalleştirilmesini hedeflemektedir.

OTP’nin amacı nedir?

OTP’nin amacı, aynı rekabet ortamı içersinde topluluk üreticilerinin ticaret sürecindeki haksız uygulamalardan dolayı dış ticaretin zararlı yönlerinden korunması ve serbest ticaretin faydalarının tüm üye ülkelere yayılmasını sağlamaktır. Ortak Ticaret Politikası, doğrudan dış ticaretin yönü ve hacmine
ilişkin düzenlemeleri içeren politikalardan oluşmaktadır. OTP’nin bir diğer önemli amacı da Gümrük Birliği’nin ilk ilkesi olarak üçüncü ülkelere karşı OGT (Ortak Gümrük Tarifesi) uygulama gerekliliğinin yerine getirilmesi oluşturur.

Ortak gümrük tarifesi nedir?

Ortak Gümrük Tarifesi; 1 Temmuz 1968 tarihinden itibaren tüm üye ülkeler tarafından uygulanmaya başlanan ve AB’nin üçüncü ülkelerden gerçekleştirdiği ithalata uyguladığı gümrük tarifesidir

Anti-damping önlemler nedir?

Anti-Damping Önlemleri: Topluluğun Anti-Damping Mevzuatı güncele uyum sağlayacak şekilde düzenlenmektedir. Yönetmelik topluluk piyasalarına zarar verecek şekilde dampingli fiyatlarla ihraç edilen bir ürüne karşı alınacak önlemleri tanımlamaktadır. Topluluk dampinge karşı önlemlere en fazla başvuran ticari blok olarak bu aracı bir ticari engele dönüştürdüğü suçlamalarına da maruz kalmıştır. Topluluğun dampinge karşı vergi yaptırımına en fazla maruz kalan ülke Çin’dir. Onu Japonya, Kore, Rusya, Ukrayna, Tayvan izlemektedir.

Haksız uygulamalar karşısında alınacak otonom önlemler nelerdir?

Haksız uygulamalar karşısında alınacak otonom önlemler:
• Ticari imtiyazların geri alınması
• Mevcut tarife oranlarının artırılması
• İlgili ülke/ülkelere yönelik miktar kısıtlamalarının, ithalat ya da ihracat koşullarını değiştiren ya da etkileyen diğer önlemlerin alınması
• Diğer Önlemler (Ticari Yaptırımlar)dir.

İthalatta haksız rekabetin önlenmesinde hangi araçlar mevcuttur?

İthalatta haksız rekabetin önlenmesinde 3 temel araç mevcuttur. Dünya Ticaret Örgütü anlaşmasında yer alan bu araçlar;
• Sübvansiyonlar ve telafi edici tedbirler anlaşması
• Gümrük tarifeleri ve ticaret genel anlaşması 1994’ün VI’ncı maddesinin uygulanmasına ilişkin anlaşma (anti-damping anlaşması)
• Koruma tedbirleri anlaşması

Damping ne demektir?

Damping; bir ülkenin ürettiği malını yerel piyasa fiyatının altında belirlediği fiyattan satarak, bu malı satın alan ülkelerdeki üreticilerin yararına olmayacak ancak, o ülkedeki pazar payını artırması ya da yerel piyasa içinde oluşan fiyat seviyesini aşağıya çekmemek amacıyla ülke içinde satamayacağı mallarını uluslararası piyasalarda daha düşük fiyatlarla satmasıdır.

Geçici damping’in tanımı nedir?

Geçici (sporadic, arada sırada) damping: Ekonomide baş gösteren talep düşüklüğü, teknolojik yenilikler, zevk ve tercihlerin değişmesi ya da malların demode olması, üreticilerin üretim planlamasını doğru yapamamaları vb. nedenlerden iç piyasaya gerçekleşen satışlar azalabilir ve üreticilerin stoğa çalışmalarına neden olur. Üreticiler bu fazla stoklarından kurtulmak amacıyla maliyetine fiyattan uluslararası piyasalara bu mallarını pazarlarlar.Bu durum geçici damping olarak tanımlanır.

Yıkıcı damping’in tanımı nedir?

Yıkıcı damping (predatory dumping): Bu tür dampingde üretici, uluslararası belirli bir piyasada tek üreten ya da tek tedarikçi olarak kısa bir dönem zarara katlanır ancak, bu monopol gücünden dolayı uzun dönemde kârını maksimuma çıkartmayı amaçlar. Bu bağlamda yıkıcı dampingi, güçlü ve büyü  üreticilerin kendi üretim alanlarındaki uluslararası piyasalarda rekabeti ortadan kaldırmak için ürün fiyatlarını rakiplerinin karşılayamayacağı kadar, hatta maliyetlerinin bile altına düşürerek, rakiplerinin bu piyasadan çekilmesini sağlamak ve daha sonra monopol güce sahip oldukları bu piyasada düşük fiyat uyguladıkları dönemde uğradıkları zararlarını telafi etmek için ürün fiyatlarını aşırı derecede yükseltmeleri olarak tanımlayabiliriz.

İhraç edilen ürün ile ihracatçı ülkenin iç piyasasında satılan ürünün benzer olup olmadığına karar verilirken hangi özellikler dikkate alınır?

İhraç edilen ürün ile ihracatçı ülkenin iç piyasasında satılan ürünün benzer olup olmadığına karar verilirken;
• Temel özellikler,
• Ürün çeşitliliği, homojen, heterojen yapı,
• Kullanım alanları,
• Dağıtım kanalları gibi fiziksel özellikleri dikkate alınır.

Dampingin unsurlarından olan normal değer neye karşılık gelir?

Normal değer, “ihracatçı veya menşe ülkede tüketime konu olan aynı veya benzer mal için normal ticari işlemler sonucunda fiilen ödenmiş olan veya ödenmesi gereken karşılaştırılabilir fiyat (iç piyasa satış fiyatı), aynı veya benzer malın üçüncü bir ülkeye satış fiyatı, üretim maliyetine makul bir kâr marjının eklenmesiyle tespit edilen fiyattır (oluşturulmuş normal değer)” (DTÖ Anlaşma Md. 2. 2).

Fiyat karşılaştırmasını etkileyen farklılıklar nelerdir?

Fiyat karşılaştırmasını etkileyen farklılıkları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz;
• Ürünün fiziksel özellikleri,
• İthalde alınan vergiler ve diğer iç vergiler,
• İndirimler, iadeler ve satılan ürün miktarı,
• Ticaretin aşaması,
• Taşıma, sigorta, yükleme, bindirme ve diğer giderler,
• Paketleme,
• Kredi,
• Satış sonrası giderler,
• Komisyon,
• Diğer giderler.

Yerli bir üretim dalında hangi tür zararlardan bahsedilebilir?

Yerli bir üretim dalında zararda üç değişik şekilde bahsedilebilir. Bunlar;
• Maddi zarar,
• Maddi zarar tehdidi,
• Bir üretim dalının kurulmasının geciktirilmesidir.

Sübvasyon nedir?

Sübvansiyon, Fransızcada “subvention” kelimesinden türetilmiş devletin maddi olabileceği gibi mal ve hizmet olarak da gerçekleştirebildiği karşılıksız yardımlardır. Sosyal ya da ekonomik hedeere ulaşılmasını desteklemek için devlet, sübvansiyonu bir araç olarak kullanır. Sübvansiyonun varlığından söz edebilmek için iki önemli detaya değinmemiz  gereklidir. İlki devlet mali bir katkı sağlamalı veya kazanç ya da fiyat desteği sunmalıdır. İkincisi ise devletin sağladığı bu katkılar ile bunlardan yararlanana fayda sağlamasıdır.

GATT’ın kabul ettiği sübvansiyonlar nelerdir?

GATT’ın kabul ettiği sübvansiyonlar;
• Hükümetler tarafından bir firmaya veya bir sanat dalına sübvansiyon sağlanması,
• İhracata prim verilmesi,
• İhracata yönelik sevkiyat için dâhili sevkiyata tanınandan daha elverişli koşullarda dahili navlun giderleri ödenmesi,
• Vasıtasız vergilerin veya sosyal sigorta paylarının münhasıran ihracat ile ilgili olarak tümüyle veya kısmen muaf tutulması iadesi,
• İhracatta vergi matrahında özel indirim yapılması,
• İhraç edilecek malların üretiminde kullanılan ithal veya yerli mal ve hizmetlerin  tedarikinde özel imkânlar sağlanması,
• İhraç edilen malların üretim ve dağıtımında alınan vasıtalı vergilerin iç tüketim amacıyla satılan benzer malların üretim ve dağıtımından alınanlardan daha büyük miktarlarda muaf tutulması,
• İhracat kredisi şartlarında önemli bir maddi avantaj sağlayacak şekilde ihracatçıların veya mali kuruluşların kredi temin etmek için yaptıkları harcamaların tümünün veya bir bölümünün hükümetlerce üstlenilmesidir. Devlet sübvansiyonları ya dolaylı ya da dolaysız yollarda gerçekleştirebilir.

Devlet ihracatın özendirilmesi için müdahale ediyorsa hangi sübvansiyon yöntemlerine başvurabilir?

Devlet ihracatın özendirilmesi için müdahale ediyorsa;
• Vergi iadesi
• Dolaysız prim ödemesi
• İhracat kesimine düşük faizli kredi
• Malın ithalatını yapacak firmalara düşük faizli kredi verilmesi
• İhracat kesimine ucuz girdi sağlanması gibi sübvansiyon yöntemlerine başvurur.

Sübvansiyon olup olmadığına karar verilebilmesi için hangi soruların olumlu yanıtlanması gerekir?

Sübvansiyon anlaşması devlet tarafından firmalara sağlanan finansal avantajları kapsar.
Bu anlaşmaya göre sübvansiyon olup olmadığına karar verilebilmesi için,
• Finansal bir avantaj sağlıyor mu?
• Bir kamu kuruluşu tarafından mı yapıldı?
• Ticari bir menfaat söz konusu mudur? soruları olumlu yanıtlanmalıdır

Ülkelerin dış ticarette damping ve sübvansiyon uygulamalarının nedenleri nelerdir?

Ülkelerin dış ticarette damping ve sübvansiyon uygulamalarının nedenleri;
• Uluslararası piyasalarda daha iyi bir yer edinerek pazarlama gücünü artırmak ya
da yeni piyasalara girmek için avantaj yaratmak,
• Yerel piyasada demode olmuş ya da tamamen üretimi durdurulmuş malların uluslararası piyasalarda elden çıkarılabilmesi için daha ucuza ihraç edilmesi,
• Yerel piyasanın doyduğu fakat stoklarda bulunan fazla üretimin eritilebilmesi,
• Rekabetin olduğu endüstrilerin etkisizleştirilebilmesi ya da tamamen yıkıma uğratılmasıdır.

Bir ürünün ithalatına karşılık koruma önlemi alınabilmesi için hangi şartların birlikte oluşması gereklidir?

Bir ürünün ithalatına karşılık koruma önlemi alınabilmesi için bazı şartların birlikte oluşması gereklidir. Bunlar;
• Bir ülkenin yerli üreticilerinin ürettiği herhangi bir malın şikâyete konu olan ithal ürünün ya doğrudan rakibi olması ya da benzeri olması
• İthalata konu ürünün benzeri veya doğrudan rakibi olabilecek ürünleri üreten yerli üreticiler açısından ciddi zarar ya da ciddi zarar tehdidi oluşturması
• Yerli üreticinin uğradığı ciddi zararın veya ciddi zarar tehdidinin yalnızca şikâyete konu olan ve bu ürünün ithalatının artması neticesi olması

• Şikâyete konu ürünün ithalatında gerçekleşen ani artışa neden olan ve tahmin edilemeyen gelişme ya da ithalat artışının GATT ile doğan (gümrük vergisi oranlarının indirilmesine ilişkin yükümlülük de dâhil olmak üzere) yükümlülüklerin yerine getirilmiş olması
• Söz konusu ülke çıkarlarının gerekliliği nedeniyle önlem alınmasının zorunluluğunun tespit edilmesidir

Bir ülkede yerli sanayi dalında ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi vardır diyebilmek için hangi faktörlerin dikkate alınması gereklidir?

Ciddi zarar veya ciddi zarar tehdidi vardır diyebilmek için,
• üretim,
• verimlilik,
• kapasite kullanımı,
• satışlar,
• pazar payı,
• kâr/zarar,
• istihdam, gibi ekonomik göstergeler başta olmak üzere yerli sanayinin durumuyla ilişkili olan, objektif ve ölçülebilir bir niteliğe haiz bütün faktörlerin dikkate alınması gereklidir.

İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulunun çalışması hangi usul ve esaslara göre yürütülmektedir?

İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulunun çalışması aşağıdaki usul ve esaslara göre yürütülmektedir.
• Kurul, başkanın çağrısı üzerine salt çoğunluk ile toplanır. İlk toplantıda çoğunluk sağlanamadığı takdirde takip eden iş günü yapılacak toplantıda çoğunluk aranmaz.
• Kurul, korunma önlemleri konusunda Genel Müdürlüğün teklifi üzerine karar alır.
• Kurul kararları, toplantıya katılanların oy çokluğu ile alınır. Oyların eşit olması halinde Kurul Başkanının oy vermiş olduğu taraf çoğunluğu sağlamış olarak kabul edilir.
• Kurul üyesi meslek kuruluşu temsilcilerinin, soruşturma konusu malın üreticisi, ihracatçısı ve ithalatçısı olmaması ve bu malların herhangi bir şekilde ticaretiyle iştigal etmemesi zorunludur.
• Kurulun sekretarya hizmetleri Genel Müdürlük tarafından yürütülür.

Gözetim belgesiyle ilgili neler söylenebilir?

Gözetim uygulamasına tâbi ürünün ithalatı ancak Ekonomi Bakanlığının düzenleyebildiği gözetim belgesi ile gerçekleştirilebilir. Gözetim belgesi gümrük beyannamesi tescil işleminde ilgili gümrük idaresi tarafından istenir ve gümrük beyannamesi ekinde gözetim belgesinin bir örneği varsa işlemler gerçekleştirilebilir. Gözetim belgesi taleplerine ilişkin başvuru için Gözetim Belgesi Başvuru Formu’nun usulüne uygun bir şekilde doldurulması ve gerekli diğer belgelerle Ekonomi Bakanlığına (İthalat Genel Müdürlüğü) iletilmesi gereklidir. Gözetim belgesinin geçerlilik süresi 6 aydır.