Açıköğretim Ders Notları

İşletmelerde Sosyal Sorumluluk Ve Etik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden İşletmelerde Sosyal Sorumluluk Ve Etik Dersi 6. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

İşletme İçine Yönelik İş Ahlaki Konuları

1. Soru

İnsider trading kavramı ne demektir?

Cevap

Hisse senetleri gibi finansal araçların değerlerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kişisel veya üçüncü şahısların menfaatlerine olacak şekilde kullanarak sermaye piyasalarında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozarak haksız kazanç temin etme davranışı, içeriden öğrenenlerin ticareti olarak adlandırılmaktadır.


2. Soru

Psikolojik sözleşmeler kavramı ne demektir?

Cevap

Psikolojik sözleşmeler: iş ilişkisi içerisinde bulunan işveren ve çalışanlar arasında karşılıklı ortak inanç, beklenti ve algılamalara dayalı, yazılı veya sözlü olarak kayıt altına alınmamış sözleşmelere verilen isimdir. Yöneticilerin çalışanlara ve hissedarlara yönelik ahlaki sorumluluklarından biride bu psikolojik sözleşmelere uyması yani dürüstlük ilkesinin gereğini yerine getirmesidir.


3. Soru

Presenteeism kavramı ne demektir?

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır.


4. Soru

İşletmelerde psikolojik şiddet kavramı ne demektir?

Cevap

İşyerlerinde yöneticilerin astlarına karşı gösterdikleri yıldırma, zorbalık, duygusal taciz, duygusal istismar, psikolojik terör gibi farklı kavramlarla ifade edilen olumsuz davranışların genel adıdır.


5. Soru

Yöneticilerin ahlaki sorumluluklarından olan insan haklarına saygı kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Yöneticilerin çalışanlarına yönelik bir kısım ahlaki sorumlulukları da insan haklarına saygı başlığı altında değerlendirilebilir. Bu başlık altındaki sorumlulukların bir kısmı ulusal ve uluslararası yasalarla güvence altına alınmışsa da bazı konularda henüz tam anlamıyla yasal düzenlemeler tamamlanmamıştır. Çalışanların haklarıyla ilgili en önde gelen düzenleme SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardıdır. Bu standart başta Uluslararası Çalışma Örgütü olmak üzere pek çok uluslararası sivil toplum örgütünün desteklediği ve dünya çapında pek çok özel ve kamu kurulu- şunun uyguladığı bir düzenlemedir. Bu düzenlemede işletmelerin çalışanlarına karşı sorumlulukları arasında sayılan çocuk yaşta işçi çalıştırmama, zorla işçi çalıştırmama, çalışanlara sendika kurma ve sendikalara üye olma, toplu pazarlık yapma hakkı tanıma, aşırı çalışma saatleri uygulamama, asgari ücretin altında ücret vermeme, ücretleri zamanında ödeme, sigortasız işçi çalıştırmama, uzun vadeli sözleşmeler yoluyla çalışanlara iş güvencesi sağlama, giriş-çıkış yaptırarak çalışanların tazminat almalarını engellememe, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tedbirleri alma gibi esaslar işletme yöneticilerinin uymaları gereken insan haklarıyla ilgili temel ahlaki prensipler arasındadır. Bu prensiplerin yanında; çalışanlarla ilişkilerde belli bir toleransın ve hoşgörünün tanınması, yaşanan problemlerin iyi niyetle ele alınması, çalışanlar arasındaki sorunların tarafsızlıkla çözümlenmesi, çalışanlar arasındaki rekabetin istismar edilmemesi, çalışanların değer ve inançlarına saygı gösterilmesi, ibadet haklarının tanınması gibi uygulamalar da ahlaki açıdan gösterilmesi gereken davranışlara örnek verilebilir.


6. Soru

İşletmelerde adalet konusu kaç farklı şekilde ele alınabilmektedir?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: dağıtım adaleti, işlem adaleti ve etkileşim adaleti. Bir çalışana haksız yere ceza verilmesi dağıtım adaleti ile ilgili bir sorunken, bazı çalışanların performansının eksik ölçülmesi işlem adaleti ile ilgilidir. Yöneticilerin bazı çalışanların fikirlerini alıp diğerlerini sürekli yok sayması da etkileşim adaleti konusunda yaşanan problemlere örnek verilebilir.


7. Soru

İş ahlakında adaletin önemi nedir?

Cevap

Adalet, belki de yöneticilerin astlarına karşı en önemli ahlaki sorumluluğu olarak kabul edilebilir. Tarih boyunca aile yönetiminden ülke yönetimine, okul yönetiminden şirket yönetimine, bir yönetim ilişkisinin bulunduğu her yerde yöneticilere yönelik en büyük beklenti adaletli bir yönetim sergilemeleridir. Adalet, kısaca her hak sahibinin hakkının gözetilmesi olarak tanımlanabilir. işletmeler açısından ise alınan kararlarda çalışanlar arasında herhangi bir nedenle ayırım yapılmaması anlamına gelir. Adalet her ne kadar bazı yasal düzenlemelere konu olmuşsa da yöneticilerin adil davranışlarının sınırlarının belirlenmesinde her zaman yasalar yeterli olmayabilir. Bir başka deyişle yöneticilerin sadece adaletle ilgili yasal düzenlemelere uygun davranmaları adil bir yönetim sergiledikleri anlamına gelmeyebilir. Adaletin asıl ortaya çıktığı alan, çalışanların adalete yönelik algılamalarıdır.


8. Soru

Katılımcı yönetim karamı nasıl bir yönetim anlayışını ifade eder?

Cevap

Türk toplumunun paternalizmin yanı sıra öne çıkan kültürel özelliklerinden biri de güç mesafesinin uzaklığıdır. Aslında bütün yönetim sistemlerinde astlar ve üstler arasında bir güç farkı bulunmaktadır. Ancak bu fark bazı kültürlerde daha fazla hissedilmektedir. Güç mesafesi yüksek toplumlarda çalışanların yöneticileriyle iletişim kurabilmeleri zorlaşır. Katılımcı yönetim anlayışı güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmede önemli bir katkı sağlar. Günümüzde pek çok yeni yönetim anlayışı çalışanların güçlendirilmesini, çalışanların önerileriyle yönetime katılmasını teşvik etmektedir.


9. Soru

Etik kodlar nelerdir?

Cevap

İşletmelerde geçerli ahlak kurallarının neler olduğunu, işletme açısından ahlaki açıdan kritik karar durumlarında neyin ahlaki neyin ahlak dışı kabul edildiğinin belirtildiği kurallar dizisidir.


10. Soru

Örgüt iklimi nedir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.


11. Soru

Çalışanların iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken hususlar nelerdir?

Cevap

Çalışanların iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken bazı hususlar vardır. Bunlar; • Sözleşme hükümlerine uygun hareket etme • Haksız menfaat temin etmeme • İşveren mahremiyetini ve itibarını koruma • Yasal olmayan uygulamaları bildirme (Whistleblowing)


12. Soru

Yönetim kurulu nedir?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır. Özellikle kurumsal yönetim anlayışının gelişmesiyle birlikte yönetim kurullarının önemi artmıştır. Bu nedenle yönetim kurulu üyelerinin dış çevresel gelişmeleri iyi takip eden ve objektif karar alabilen kişilerden oluşması gerekmektedir.


13. Soru

Yöneticilerin ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmeler için ahlaki bir çerçeve oluşturduktan sonraki aşamada iş yöneticilere düşmektedir. işletmelerin günlük faaliyetlerinin planlanması, örgütlenmesi, koordinasyonu, yönlendirilmesi ve denetlenmesi anlamında yöneticiler başta kendilerini görevlendiren yönetim kurulları olmak üzere emirlerinde çalışanlara ve diğer paydaşlara yönelik çeşitli ahlaki sorumluluklar üstlenirler. Bir anlamda yöneticiler her iki tarafa karşı da ahlaki sorumluluklar taşıdıklarından yönetim kurulları ve diğer paydaşlar arasında bir köprü görevi görmektedirler. Bu nedenle işletme yöneticilerinin en önemli görevi ahlaki bir yönetim modeli ortaya koyan birer ahlaklı yönetici olmaktır. Özellikle Türkiye gibi bireycilikten ziyade toplulukçuluğun ön planda olduğu paternalist kültürlerde ahlaki tutum ve davranışların benimsenmesinde ahlaklı yöneticilerin payı çok daha yüksektir. Ahlaklı yöneticiler uzun vadede işletmelerinde bütün kademelerde çalışanlar için ahlaki davranışı bir norm haline getirmeye çabalarlar.


14. Soru

Whistleblowing ne demektir?

Cevap

Çalışanların işletmelerindeki birtakım yasa dışı sorunları ve uygulamaları gerek çalıştıkları dönemde gerekse ayrıldıktan sonra sorunu çözebilecek gücü ve yetkisi olan mercilere bildirmesini ifade eden bir kavramdır.


15. Soru

İşletmelerde paydaş kavramı nedir?

Cevap

Sistemler birbirleriyle iletişim ve etkileşim içerisindedir. işletmeler de bu anlamda birçok farklı çevresel faktörden etkilenmekte, birçoğunu da etkilemektedirler. işte, doğrudan ve dolaylı olarak işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen bu faktörlerin her birine paydaş adı verilmektedir.


16. Soru

Paternalizm ne demektir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemidir.


17. Soru

Yönetim kurulunun temel iş ahlakı stratejisinin belirlenmesine yönelik olarak sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur. Muhtemel iş ahlakı problemlerine yönelik olarak birkaç farklı strateji belirlenebilir. işletmeler işleyiş ile ilgili kararlarını alırken iş ahlakı konularına karşı ilgisiz kalarak sadece yasal zorunluluklarla yetinebilirler. Ya da sadece işletme imajını çok olumsuz etkileyebilecek ahlaki sorunları engellemeye yönelik bir en az zararla atlatma stratejisi izleyebilirler. Ancak gerçekten ahlaki bir yönetim göstermenin en alt sınırı etik kodlar şeklinde belirli ahlaki standartların belirlenmesi ve onlara uyum sağlanmaya çalışılmasıdır.


18. Soru

İşletmelerde yönetim kurulunun iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken hususlar nelerdir?

Cevap

İşletmelerde yönetim kurulunun iş ahlakı hususunda göz önünde bulundurması gereken hususlardan bazıları şunlardır: Yönetim kurulu ve ahlaki sorumluluğu: • Temel iş ahlakı stratejisinin belirlenmesi • Değerlerle yönetim • Etik örgütsel kültürün ve ikliminin oluşturulması • Etik kodlarının oluşturulması


19. Soru

İş ahlakının kurumsallaşmasında izlenebilecek yöntemler nelerdir?

Cevap

İş ahlakının kurumsallaşmasında; değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması ve etik kodların oluşturulması yöntemleri kullanılabilir.


20. Soru

Değerler nedir?

Cevap

Doğruluk, dürüstlük, saygı, nezaket, şeffaflık, hatayı kabullenme, özür dileme gibi temel ancak kısa sürede öğrenilemediklerinden kalıcı hale gelmeleri için çaba gösterilmesi gereken ahlaki erdemlerdir.


21. Soru

İşletmelerde yöneticilerin ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmeler için ahlaki bir çerçeve oluşturduktan sonraki aşamada iş yöneticilere düşmektedir. Yöneticilerin ahlaki sorumlukları: • Etik liderlik • Katılımcı yönetim • Adalet • İnsan haklarına saygı • Dürüstlük • Şeffaflık olarak ifade edilebilir.


22. Soru

İşletme paydaşları kimlerdir?

Cevap

İşletmeler çok sayıda paydaşa sahiptir. Bu paydaşlardan kimi devlet, müşteriler, rakipler, medya, tedarikçiler, toplum ve doğal çevre gibi dış çevresel; kimisi de yöneticiler, çalışanlar, hissedarlar ve sendikalar gibi iç çevresel paydaşlardır.


23. Soru

Değerler yönetimi nedir?

Cevap

İşletmeler için ahlaki değerlerin neler olduğunun belirlenmesi ve tanımlanmasının ardından sıra o değerlerin çalışanlar tarafından benimsenmesini sağlamaya gelmektedir. Bu konuda en önemli rol yöneticilere düşmektedir. Belirlenen ahlaki değerlerin işletmedeki tüm unsurlarca benimsenmesi sürecine değerler yönetimi denilebilir.


24. Soru

Bilgi asimetrisi ne demektir?

Cevap

İşletme faaliyetleri ve sonuçları hakkında işin başındaki icracı yöneticilerin yönetim kurulu veya hissedarlara oranla daha fazla bilgi sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır.


25. Soru

İş gören mahremiyeti kavramı ne demektir?

Cevap

İşletmelerin çalışanlara ait bilgi iletişim araçlarını izlemesi, çalışma ortamlarını ve çalışanların davranışlarını kameralar aracılığıyla kayıt altına alması, çalışanlara ait kişisel bilgileri üçüncü şahıslarla paylaşması gibi işyeri izleme uygulamaları iş gören mahremiyetinin ihlal edilmesine yol açabilmektedir.


26. Soru

Etik liderlik kavramı ne demektir?

Cevap

Her yönetici lider değildir. Liderlik ve yöneticilik arasındaki en önemli farklılıklardan biri yöneticilerin astlarını yasal bir güçle idare etmelerine karşın, liderlerin takipçilerini gönüllü olarak yönlendirebilmeleridir. Elbette ahlaki prensipleri önemseyen tüm ahlaklı yöneticiler çalışanları arasında etik prensiplerin yaygınlaşmasını sağlamaya çalışacaklardır. Bunun için etik kodların uygulanmasını takip edecekler etik komiteleri kuracaklar, gerekli ödüllendirme ve müeyyideleri uygulayacaklardır. Ancak bu prensiplerin çalışanlar tarafından gönüllü olarak benimsenmesini sağlamak ancak etik liderlikle mümkündür. Dolayısıyla yöneticilerin ahlaki konularını etik liderlik anlayışıyla ele almaları yöneticilerin özellikle çalışanlara karşı en önemli ahlaki sorumlulukları arasındadır.


27. Soru

Çalışanların iş ahlakıyla ilgili tutumlarındaki yol gösterici kaynaklar nelerdir?

Cevap

Genellikle işletmelerde iş ilişkisi yazılı iş sözleşmeleri çerçevesinde kurulmakta ve çalışanların da iş sözleşmesi hükümlerine uygun olarak hareket ettikleri varsayılmaktadır. Bu durumda çalışanın ahlaki sorumluluğunun sözleşme hükümlerine uygun hareket etmekten ibaret olduğu zannedilebilir. Oysa önceki kısımlarda da dile getirildiği gibi çalışanlar ve işveren arasındaki sözleşmelerin bir de yazılı olmayan kuralları bulunmaktadır. Tıpkı yöneticiler gibi çalışanların da yöneten ve yönetilenler arasındaki psikolojik sözleşmelerin gereklerini yerine getirmesi gerekmektedir.


28. Soru

Sosyal pazarlama ne demektir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır.


29. Soru

İç paydaşlara yönelik ahlaki tutum ve davranışlar neden önemlidir?

Cevap

İşletmelerin tüm paydaşlarına karşı onların çıkar ve beklentilerini olabildiğince dengeli biçimde gözetecek bir şekilde yönetilmeleri önemli bir yönetsel beceri olduğu kadar, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluktur. Bu sorumluluk ise öncelikle olarak işletmelerin temel unsurları olan iç paydaşlara yönelik ahlaki tutum ve davranışların doğru belirlenmesini ve yönetilmesini gerektirmektedir.


30. Soru

Örgüt kültürü nedir?

Cevap

Bütün çalışanların bildiği, paylaştığı ve uyduğu, ama hiçbir yerde yazılı olmayan birtakım değer, inanç, tutum ve varsayımlardan oluşan örgüt kültürüdür.


31. Soru

Şeffaflık kavramı, yöneticilerin ahlaki sorumlulukları bağlamında ne ifade etmektedir?

Cevap

İşletme yöneticilerinin yönetim kurullarına karşı dürüst olmaları yanında şeffaf ve hesap verebilir olmaları da önemli bir ahlaki sorumluluktur. Çünkü işletmenin yönetimi ile ilgili olarak yöneticilerin başta yönetim kurulları ve hissedarlar olmak üzere tüm diğer paydaşlara karşı önemli bir farklılığı vardır. işletmenin idaresiyle ilgili her türlü iç ve dış çevresel bilgi öncelikle yöneticiler elinde toplanmakta ve değerlendirilmektedir. Bilgi asimetrisi olarak tanımlanan bu durum ise yöneticilere diğer paydaşlar karşısında bir avantaj tanımaktadır. Bu asimetrinin azaltılması için yönetim kurulları çeşitli izleme ve denetleme stratejileri geliştirse de durum çok fazla değişmemektedir. Bu nedenle işletme yönetimi ile diğer paydaşlar arasında bilgi paylaşımına yönelik bir ahlaki sorumluluk olarak şeffaflık önem kazanmaktadır. Şeffaflık işletmenin durumu ile ilgili bilgilerin diğer paydaşlarla açık biçimde paylaşılmasıdır. Hesap verebilirlik yöneticiler açısından önemli bir ahlaki meziyettir. Çünkü yönetim kurullarının işletmenin durumunu takip etmek üzere dış denetim firmalarından yardım almaları bile her zaman bilgi asimetrisini ortadan kaldırmaz.


32. Soru

Ahlaklı yönetici kavramını ne demektir?

Cevap

Ahlaklı yöneticiler çalışanlarla etkileşim içerisinde, ahlaki değerlerin paylaşılıp benimsenmesini sağlamaya dönük uygulayıcı, ödüllendirici ve hesap verici rol modelleri ortaya koyarlar.


33. Soru

Güç mesafesi kavramı ne demektir?

Cevap

Hiyerarşik yapılarda aşağı düzeydeki çalışanların üst düzeydeki yöneticilerle aralarındaki güç dağılımının eşitsizliğine dair algılamalarını ifade eden bir kavramdır.


34. Soru

Paydaş ne demektir?

Cevap

Doğrudan ve dolaylı olarak işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen bu faktörlerin her birine paydaş adı verilmektedir.


35. Soru

İşletmeleirn iç paydaşlarının özelliği nedir?

Cevap

İşletmelerin tüm paydaşlarına karşı onların çıkar ve beklentilerini olabildiğince dengeli biçimde gözetecek bir şekilde yönetilmeleri önemli bir yönetsel beceri olduğu kadar, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluktur.


36. Soru

İşletmelerde işletmenin büyüklük, sektör, yasal konum veya stratejilerine bağlı olarak farklılaşan çeşitli yönetim kademeleri nelerdir? 

Cevap

İşletmelerde işletmenin büyüklük, sektör, yasal konum veya stratejilerine bağlı olarak farklılaşan çeşitli yönetim kademeleri görev almaktadır. En üst düzeyde yönetim kurulu bulunur. Yönetim kurulunun üzerinde bir genel kurul varsa da genel kurullar genellikle çok temel bazı kararlar dışında doğrudan yönetime müdahalede bulunmazlar. 


37. Soru

Yönetim kurullarının ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır. Özellikle kurumsal yönetim anlayışının gelişmesiyle birlikte yönetim kurullarının önemi artmıştır. Bu nedenle yönetim kurulu üyelerinin dış çevresel gelişmeleri iyi takip eden ve objektif karar alabilen kişilerden oluşması gerekmektedir. Son yıllarda birçok ülkede yönetim kurullarında işletme veya aile dışından bağımsız üyelerin bulunmasına yönelik eğilimler artmaktadır. 


38. Soru

Temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle kimin sorumluluğudur?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur. 


39. Soru

İş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenecek yöntemler nelerdir?

Cevap

İş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenebilecek yöntemler üç başlık altında özetlenebilir: Değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması, etik kodların oluşturulması.


40. Soru

İş ahlakında “değerler” neyi ifade etmektedir?

Cevap

Değerler; doğruluk, dürüstlük, saygı, nezaket, şeffaflık, hatayı kabullenme, özür dileme gibi temel ancak kısa sürede öğrenilemediklerinden kalıcı hale gelmeleri için çaba gösterilmesi gereken ahlaki erdemlerdir.


41. Soru

Örgüt iklimi ne demektir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava da örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.


42. Soru

Etik kodlar nelerdir?

Cevap

Etik kodlar işletmelerde geçerli ahlak kurallarının neler olduğunu, işletme açısından, ahlaki açıdan kritik karar durumlarında neyin ahlaki neyin ahlak dışı kabul edildiğinin belirtildiği kurallar dizisidir. Etik kodlar hem uyulması gereken ahlaki prensipleri hem de bu prensiplere uyulmaması durumunda gündeme gelecek yaptırımları içermektedir. 


43. Soru

Ahlaklı yönetici özellikleri nelerdir?

Cevap

Ahlaklı yöneticiler çalışanlarla etkileşim içerisinde, ahlaki değerlerin paylaşılıp benimsenmesini sağlamaya dönük uygulayıcı, ödüllendirici ve hesap verici rol modelleri ortaya koyarlar.


44. Soru

Paternalizm ne demektir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemidir.


45. Soru

Güç mesafesi nedir?

Cevap

Türk toplumunun paternalizmin yanısıra öne çıkan kültürel özelliklerinden biri de güç mesafesinin uzaklığıdır. Güç mesafesi yöneten ve yönetilenler arasındaki güç farkını ifade eden bir kavramdır. Aslında bütün yönetim sistemlerinde astlar ve üstler arasında bir güç farkı bulunmaktadır. 


46. Soru

Dağılım adaleti ne demektir?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: Dağıtım adaleti, işlem adaleti ve etkileşim adaleti. Dağıtım adaleti, işletme kaynaklarının ve sorumlulukların, ödül ve cezaların eşit olarak dağıtılması anlamına gelmektedir. Çalışanlar bu konularda bir eşitlik beklentisi içindedirler. 


47. Soru

İşlem adaleti ne demektir?

Cevap

İşlem adaleti işletmelerin gündelik faaliyetlerini sürdürürken gerçekleştirdikleri birtakım işlemlerde, yerine getirilen süreçlerde ve takip edilen prosedürlerde çalışanlara adil davranılmasını ifade etmektedir. 


48. Soru

Etkileşim adaleti ne demektir?

Cevap

İşletmelerde adil yönetimin üçüncü boyutu da etkileşim adaletidir. Etkileşim adaleti, çalışanların birbirleriyle olan iletişimlerinde ne ölçüde dürüst, açık, şeffaf ve duyarlı bir ilişki kurduklarıyla ilgili algılamalarıyla ortaya çıkan bir kavramdır. 


49. Soru

Presenteeism ne demektir? 

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır. 


50. Soru

Insider trading ne demektir?

Cevap

Hisse senetleri gibi finansal araçların değerlerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kişisel veya üçüncü şahısların menfaatlerine olacak şekilde kullanarak sermaye piyasalarında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozarak haksız kazanç temin etme davranışıdır.


51. Soru

Sosyal pazarlama ne demektir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır. 


52. Soru

Whistleblowing ne demektir?

Cevap

Çalışanların işletmelerindeki birtakım yasa dışı sorunları ve uygulamaları gerek çalıştıkları dönemde gerekse ayrıldıktan sonra sorunu çözebilecek gücü ve yetkisi olan mercilere bildirmesini ifade eden bir kavramdır. 


53. Soru

Bilgi asimetrisi ne demektir?

Cevap

İşletme faaliyetleri ve sonuçları hakkında işin başındaki icracı yöneticilerin yönetim kurulu veya hissedarlara oranla daha fazla bilgi sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır. 


54. Soru

Paydaş ne demektir?

Cevap

Paydaş, işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen tüm kesimleri ifade etmekte kullan›lan bir kavramdır.


55. Soru

Yönetim kurulu kimlerden oluşur?

Cevap

Yönetim kurulları sermaye şirketlerinde ortakların ve üçüncü şahısların hak ve
ç›karlarının korunması amacıyla genel kurul tarafından seçilen pay sahibi gerçek kişilerden oluşur.


56. Soru

Yönetim kurulunun yönetime katılımı ne orandadır?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır.


57. Soru

Yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı temel olarak ahlaki sorumluluğu nedir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur.


58. Soru

İşletmede iş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenebilecek yöntemler nelerdir?

Cevap

Değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması, etik kodların oluşturulması.


59. Soru

Belli özellikleri olduğu için işe alınan çalışanların o özelliklerinin birkaç yıl sonra işe yaramaz hale gelebilmesi işletmeleri ne yönde etkiler?

Cevap

İşletmelerin bu hızlı döngüyle başa çıkabilmek için daha az değişen ve sürekli ayakta kalmaya katkıda bulunabilecek bir şeylere, yani değerlere sarılması gerekmektedir.


60. Soru

Yöneticilerin değerlere bağlılık konusunda gösterecekleri hassasiyet çalışanlara nasıl yansır?

Cevap

Çalışanlar özellikle ahlaki konulardaki davranışlarını ortaya koyarken öncelikle amirlerini izlemekte ve örnek almaktadırlar.


61. Soru

Örgütlerin görünmeyen yönü nedir?

Cevap

Bütün çalışanların bildiği, paylaştığı ve uyduğu, ama hiçbir yerde yazılı olmayan birtakım değer, inanç, tutum ve varsayımlardan oluşan örgüt kültürüdür.


62. Soru

Örgüt iklimi nedir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.


63. Soru

Etik kodların önceden belirlenmesi yöneticilere nasıl fayda sağlar?

Cevap

Bu kodların önceden belirlenmesi ahlaki açıdan problemli durumlarda karar almak zorunda kalan yöneticilere zaman ve tutarlılık kazandıracaktır.


64. Soru

Neden işletme yöneticilerinin en önemli görevi ahlaki bir yönetim modeli ortaya koyan birer ahlaklı yönetici olmaktır?

Cevap

İşletmelerin günlük faaliyetlerinin planlanması, örgütlenmesi, koordinasyonu, yönlendirilmesi ve denetlenmesi anlamında yöneticiler başta kendilerini görevlendiren yönetim kurulları olmak üzere emirlerinde çalışanlara ve diğer paydaşlara yönelik çeşitli ahlaki sorumluluklar üstlenirler. Bir anlamda yöneticiler her iki tarafa karşı da ahlaki sorumluluklar taşıdıklarından yönetim kurulları ve diğer paydaşlar arasında bir köprü görevi görmektedirler.


65. Soru

Paternalizm nedir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişiyle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal
liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemi.


66. Soru

Güç mesafesi ne anlama gelir?

Cevap

Güç mesafesi yöneten ve yönetilenler arasındaki güç farkını ifade eden bir kavramdır.


67. Soru

Güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmek için ne yapılabilir?

Cevap

Katılımcı yönetim anlayışı güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmede önemli bir katkı sağlar. Günümüzde pek çok yeni yönetim anlayışı çalışanların güçlendirilmesini, çalışanların önerileriyle yönetime katılmasını teşvik etmektedir. Bu yaklaşımlar, işletmeler açısından karlılığı artıracak yöntemler olmanın yanında iş ahlakı açısından da çalışanlara hak ettikleri saygıyı göstermenin aracıdırlar.


68. Soru

İşletmeler açısından adalet ne anlama gelir?

Cevap

İşletmeler açısından ise alınan kararlarda çalışanlar arasında herhangi bir nedenle ayırım yapılmaması anlamına gelir.


69. Soru

İşletmelerde adalet konusu hangi açılardan ele alınır?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: Dağıtım adaleti,
işlem adaleti ve etkileşim adaleti.


70. Soru

İşyerlerinde psikolojik şiddet ne anlama gelmektedir?

Cevap

İşyerlerinde yöneticilerin astlarına karşı gösterdikleri yıldırma, zorbalık, duygusal taciz, duygusal istismar, psikolojik terör gibi farklı kaavramlarla ifade edilen olumsuz davranışların genel adıdır. 


71. Soru

Presenteeism ne anlama gelir?

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır. 


72. Soru

Sosyal pazarlama ne ifade etmektedir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır.


73. Soru

İşyerlerinde yaşanan sorunlar veya yasadışı uygulamalar çalışanlar tarafından ne şekilde bildirilebilir?

Cevap

İş yerlerinde yaşanan sorunlar veya yasa dışı uygulamalar çalışanlar tarafından
iki farklı şekilde bildirilebilir. Kimi durumlarda bu sorunlar işletme içi yetkililere
aktarılarak çözümlenmeye çalışılırken kimi zaman da işletme dışı yetkili makamlara da bildirilebilmektedir.


1. Soru

İnsider trading kavramı ne demektir?

Cevap

Hisse senetleri gibi finansal araçların değerlerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kişisel veya üçüncü şahısların menfaatlerine olacak şekilde kullanarak sermaye piyasalarında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozarak haksız kazanç temin etme davranışı, içeriden öğrenenlerin ticareti olarak adlandırılmaktadır.

2. Soru

Psikolojik sözleşmeler kavramı ne demektir?

Cevap

Psikolojik sözleşmeler: iş ilişkisi içerisinde bulunan işveren ve çalışanlar arasında karşılıklı ortak inanç, beklenti ve algılamalara dayalı, yazılı veya sözlü olarak kayıt altına alınmamış sözleşmelere verilen isimdir. Yöneticilerin çalışanlara ve hissedarlara yönelik ahlaki sorumluluklarından biride bu psikolojik sözleşmelere uyması yani dürüstlük ilkesinin gereğini yerine getirmesidir.

3. Soru

Presenteeism kavramı ne demektir?

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır.

4. Soru

İşletmelerde psikolojik şiddet kavramı ne demektir?

Cevap

İşyerlerinde yöneticilerin astlarına karşı gösterdikleri yıldırma, zorbalık, duygusal taciz, duygusal istismar, psikolojik terör gibi farklı kavramlarla ifade edilen olumsuz davranışların genel adıdır.

5. Soru

Yöneticilerin ahlaki sorumluluklarından olan insan haklarına saygı kavramı neyi ifade etmektedir?

Cevap

Yöneticilerin çalışanlarına yönelik bir kısım ahlaki sorumlulukları da insan haklarına saygı başlığı altında değerlendirilebilir. Bu başlık altındaki sorumlulukların bir kısmı ulusal ve uluslararası yasalarla güvence altına alınmışsa da bazı konularda henüz tam anlamıyla yasal düzenlemeler tamamlanmamıştır. Çalışanların haklarıyla ilgili en önde gelen düzenleme SA 8000 Sosyal Sorumluluk Standardıdır. Bu standart başta Uluslararası Çalışma Örgütü olmak üzere pek çok uluslararası sivil toplum örgütünün desteklediği ve dünya çapında pek çok özel ve kamu kurulu- şunun uyguladığı bir düzenlemedir. Bu düzenlemede işletmelerin çalışanlarına karşı sorumlulukları arasında sayılan çocuk yaşta işçi çalıştırmama, zorla işçi çalıştırmama, çalışanlara sendika kurma ve sendikalara üye olma, toplu pazarlık yapma hakkı tanıma, aşırı çalışma saatleri uygulamama, asgari ücretin altında ücret vermeme, ücretleri zamanında ödeme, sigortasız işçi çalıştırmama, uzun vadeli sözleşmeler yoluyla çalışanlara iş güvencesi sağlama, giriş-çıkış yaptırarak çalışanların tazminat almalarını engellememe, işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili tedbirleri alma gibi esaslar işletme yöneticilerinin uymaları gereken insan haklarıyla ilgili temel ahlaki prensipler arasındadır. Bu prensiplerin yanında; çalışanlarla ilişkilerde belli bir toleransın ve hoşgörünün tanınması, yaşanan problemlerin iyi niyetle ele alınması, çalışanlar arasındaki sorunların tarafsızlıkla çözümlenmesi, çalışanlar arasındaki rekabetin istismar edilmemesi, çalışanların değer ve inançlarına saygı gösterilmesi, ibadet haklarının tanınması gibi uygulamalar da ahlaki açıdan gösterilmesi gereken davranışlara örnek verilebilir.

6. Soru

İşletmelerde adalet konusu kaç farklı şekilde ele alınabilmektedir?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: dağıtım adaleti, işlem adaleti ve etkileşim adaleti. Bir çalışana haksız yere ceza verilmesi dağıtım adaleti ile ilgili bir sorunken, bazı çalışanların performansının eksik ölçülmesi işlem adaleti ile ilgilidir. Yöneticilerin bazı çalışanların fikirlerini alıp diğerlerini sürekli yok sayması da etkileşim adaleti konusunda yaşanan problemlere örnek verilebilir.

7. Soru

İş ahlakında adaletin önemi nedir?

Cevap

Adalet, belki de yöneticilerin astlarına karşı en önemli ahlaki sorumluluğu olarak kabul edilebilir. Tarih boyunca aile yönetiminden ülke yönetimine, okul yönetiminden şirket yönetimine, bir yönetim ilişkisinin bulunduğu her yerde yöneticilere yönelik en büyük beklenti adaletli bir yönetim sergilemeleridir. Adalet, kısaca her hak sahibinin hakkının gözetilmesi olarak tanımlanabilir. işletmeler açısından ise alınan kararlarda çalışanlar arasında herhangi bir nedenle ayırım yapılmaması anlamına gelir. Adalet her ne kadar bazı yasal düzenlemelere konu olmuşsa da yöneticilerin adil davranışlarının sınırlarının belirlenmesinde her zaman yasalar yeterli olmayabilir. Bir başka deyişle yöneticilerin sadece adaletle ilgili yasal düzenlemelere uygun davranmaları adil bir yönetim sergiledikleri anlamına gelmeyebilir. Adaletin asıl ortaya çıktığı alan, çalışanların adalete yönelik algılamalarıdır.

8. Soru

Katılımcı yönetim karamı nasıl bir yönetim anlayışını ifade eder?

Cevap

Türk toplumunun paternalizmin yanı sıra öne çıkan kültürel özelliklerinden biri de güç mesafesinin uzaklığıdır. Aslında bütün yönetim sistemlerinde astlar ve üstler arasında bir güç farkı bulunmaktadır. Ancak bu fark bazı kültürlerde daha fazla hissedilmektedir. Güç mesafesi yüksek toplumlarda çalışanların yöneticileriyle iletişim kurabilmeleri zorlaşır. Katılımcı yönetim anlayışı güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmede önemli bir katkı sağlar. Günümüzde pek çok yeni yönetim anlayışı çalışanların güçlendirilmesini, çalışanların önerileriyle yönetime katılmasını teşvik etmektedir.

9. Soru

Etik kodlar nelerdir?

Cevap

İşletmelerde geçerli ahlak kurallarının neler olduğunu, işletme açısından ahlaki açıdan kritik karar durumlarında neyin ahlaki neyin ahlak dışı kabul edildiğinin belirtildiği kurallar dizisidir.

10. Soru

Örgüt iklimi nedir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.

11. Soru

Çalışanların iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken hususlar nelerdir?

Cevap

Çalışanların iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken bazı hususlar vardır. Bunlar; • Sözleşme hükümlerine uygun hareket etme • Haksız menfaat temin etmeme • İşveren mahremiyetini ve itibarını koruma • Yasal olmayan uygulamaları bildirme (Whistleblowing)

12. Soru

Yönetim kurulu nedir?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır. Özellikle kurumsal yönetim anlayışının gelişmesiyle birlikte yönetim kurullarının önemi artmıştır. Bu nedenle yönetim kurulu üyelerinin dış çevresel gelişmeleri iyi takip eden ve objektif karar alabilen kişilerden oluşması gerekmektedir.

13. Soru

Yöneticilerin ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmeler için ahlaki bir çerçeve oluşturduktan sonraki aşamada iş yöneticilere düşmektedir. işletmelerin günlük faaliyetlerinin planlanması, örgütlenmesi, koordinasyonu, yönlendirilmesi ve denetlenmesi anlamında yöneticiler başta kendilerini görevlendiren yönetim kurulları olmak üzere emirlerinde çalışanlara ve diğer paydaşlara yönelik çeşitli ahlaki sorumluluklar üstlenirler. Bir anlamda yöneticiler her iki tarafa karşı da ahlaki sorumluluklar taşıdıklarından yönetim kurulları ve diğer paydaşlar arasında bir köprü görevi görmektedirler. Bu nedenle işletme yöneticilerinin en önemli görevi ahlaki bir yönetim modeli ortaya koyan birer ahlaklı yönetici olmaktır. Özellikle Türkiye gibi bireycilikten ziyade toplulukçuluğun ön planda olduğu paternalist kültürlerde ahlaki tutum ve davranışların benimsenmesinde ahlaklı yöneticilerin payı çok daha yüksektir. Ahlaklı yöneticiler uzun vadede işletmelerinde bütün kademelerde çalışanlar için ahlaki davranışı bir norm haline getirmeye çabalarlar.

14. Soru

Whistleblowing ne demektir?

Cevap

Çalışanların işletmelerindeki birtakım yasa dışı sorunları ve uygulamaları gerek çalıştıkları dönemde gerekse ayrıldıktan sonra sorunu çözebilecek gücü ve yetkisi olan mercilere bildirmesini ifade eden bir kavramdır.

15. Soru

İşletmelerde paydaş kavramı nedir?

Cevap

Sistemler birbirleriyle iletişim ve etkileşim içerisindedir. işletmeler de bu anlamda birçok farklı çevresel faktörden etkilenmekte, birçoğunu da etkilemektedirler. işte, doğrudan ve dolaylı olarak işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen bu faktörlerin her birine paydaş adı verilmektedir.

16. Soru

Paternalizm ne demektir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemidir.

17. Soru

Yönetim kurulunun temel iş ahlakı stratejisinin belirlenmesine yönelik olarak sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur. Muhtemel iş ahlakı problemlerine yönelik olarak birkaç farklı strateji belirlenebilir. işletmeler işleyiş ile ilgili kararlarını alırken iş ahlakı konularına karşı ilgisiz kalarak sadece yasal zorunluluklarla yetinebilirler. Ya da sadece işletme imajını çok olumsuz etkileyebilecek ahlaki sorunları engellemeye yönelik bir en az zararla atlatma stratejisi izleyebilirler. Ancak gerçekten ahlaki bir yönetim göstermenin en alt sınırı etik kodlar şeklinde belirli ahlaki standartların belirlenmesi ve onlara uyum sağlanmaya çalışılmasıdır.

18. Soru

İşletmelerde yönetim kurulunun iş ahlakı konusunda göz önünde bulundurması gereken hususlar nelerdir?

Cevap

İşletmelerde yönetim kurulunun iş ahlakı hususunda göz önünde bulundurması gereken hususlardan bazıları şunlardır: Yönetim kurulu ve ahlaki sorumluluğu: • Temel iş ahlakı stratejisinin belirlenmesi • Değerlerle yönetim • Etik örgütsel kültürün ve ikliminin oluşturulması • Etik kodlarının oluşturulması

19. Soru

İş ahlakının kurumsallaşmasında izlenebilecek yöntemler nelerdir?

Cevap

İş ahlakının kurumsallaşmasında; değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması ve etik kodların oluşturulması yöntemleri kullanılabilir.

20. Soru

Değerler nedir?

Cevap

Doğruluk, dürüstlük, saygı, nezaket, şeffaflık, hatayı kabullenme, özür dileme gibi temel ancak kısa sürede öğrenilemediklerinden kalıcı hale gelmeleri için çaba gösterilmesi gereken ahlaki erdemlerdir.

21. Soru

İşletmelerde yöneticilerin ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmeler için ahlaki bir çerçeve oluşturduktan sonraki aşamada iş yöneticilere düşmektedir. Yöneticilerin ahlaki sorumlukları: • Etik liderlik • Katılımcı yönetim • Adalet • İnsan haklarına saygı • Dürüstlük • Şeffaflık olarak ifade edilebilir.

22. Soru

İşletme paydaşları kimlerdir?

Cevap

İşletmeler çok sayıda paydaşa sahiptir. Bu paydaşlardan kimi devlet, müşteriler, rakipler, medya, tedarikçiler, toplum ve doğal çevre gibi dış çevresel; kimisi de yöneticiler, çalışanlar, hissedarlar ve sendikalar gibi iç çevresel paydaşlardır.

23. Soru

Değerler yönetimi nedir?

Cevap

İşletmeler için ahlaki değerlerin neler olduğunun belirlenmesi ve tanımlanmasının ardından sıra o değerlerin çalışanlar tarafından benimsenmesini sağlamaya gelmektedir. Bu konuda en önemli rol yöneticilere düşmektedir. Belirlenen ahlaki değerlerin işletmedeki tüm unsurlarca benimsenmesi sürecine değerler yönetimi denilebilir.

24. Soru

Bilgi asimetrisi ne demektir?

Cevap

İşletme faaliyetleri ve sonuçları hakkında işin başındaki icracı yöneticilerin yönetim kurulu veya hissedarlara oranla daha fazla bilgi sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır.

25. Soru

İş gören mahremiyeti kavramı ne demektir?

Cevap

İşletmelerin çalışanlara ait bilgi iletişim araçlarını izlemesi, çalışma ortamlarını ve çalışanların davranışlarını kameralar aracılığıyla kayıt altına alması, çalışanlara ait kişisel bilgileri üçüncü şahıslarla paylaşması gibi işyeri izleme uygulamaları iş gören mahremiyetinin ihlal edilmesine yol açabilmektedir.

26. Soru

Etik liderlik kavramı ne demektir?

Cevap

Her yönetici lider değildir. Liderlik ve yöneticilik arasındaki en önemli farklılıklardan biri yöneticilerin astlarını yasal bir güçle idare etmelerine karşın, liderlerin takipçilerini gönüllü olarak yönlendirebilmeleridir. Elbette ahlaki prensipleri önemseyen tüm ahlaklı yöneticiler çalışanları arasında etik prensiplerin yaygınlaşmasını sağlamaya çalışacaklardır. Bunun için etik kodların uygulanmasını takip edecekler etik komiteleri kuracaklar, gerekli ödüllendirme ve müeyyideleri uygulayacaklardır. Ancak bu prensiplerin çalışanlar tarafından gönüllü olarak benimsenmesini sağlamak ancak etik liderlikle mümkündür. Dolayısıyla yöneticilerin ahlaki konularını etik liderlik anlayışıyla ele almaları yöneticilerin özellikle çalışanlara karşı en önemli ahlaki sorumlulukları arasındadır.

27. Soru

Çalışanların iş ahlakıyla ilgili tutumlarındaki yol gösterici kaynaklar nelerdir?

Cevap

Genellikle işletmelerde iş ilişkisi yazılı iş sözleşmeleri çerçevesinde kurulmakta ve çalışanların da iş sözleşmesi hükümlerine uygun olarak hareket ettikleri varsayılmaktadır. Bu durumda çalışanın ahlaki sorumluluğunun sözleşme hükümlerine uygun hareket etmekten ibaret olduğu zannedilebilir. Oysa önceki kısımlarda da dile getirildiği gibi çalışanlar ve işveren arasındaki sözleşmelerin bir de yazılı olmayan kuralları bulunmaktadır. Tıpkı yöneticiler gibi çalışanların da yöneten ve yönetilenler arasındaki psikolojik sözleşmelerin gereklerini yerine getirmesi gerekmektedir.

28. Soru

Sosyal pazarlama ne demektir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır.

29. Soru

İç paydaşlara yönelik ahlaki tutum ve davranışlar neden önemlidir?

Cevap

İşletmelerin tüm paydaşlarına karşı onların çıkar ve beklentilerini olabildiğince dengeli biçimde gözetecek bir şekilde yönetilmeleri önemli bir yönetsel beceri olduğu kadar, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluktur. Bu sorumluluk ise öncelikle olarak işletmelerin temel unsurları olan iç paydaşlara yönelik ahlaki tutum ve davranışların doğru belirlenmesini ve yönetilmesini gerektirmektedir.

30. Soru

Örgüt kültürü nedir?

Cevap

Bütün çalışanların bildiği, paylaştığı ve uyduğu, ama hiçbir yerde yazılı olmayan birtakım değer, inanç, tutum ve varsayımlardan oluşan örgüt kültürüdür.

31. Soru

Şeffaflık kavramı, yöneticilerin ahlaki sorumlulukları bağlamında ne ifade etmektedir?

Cevap

İşletme yöneticilerinin yönetim kurullarına karşı dürüst olmaları yanında şeffaf ve hesap verebilir olmaları da önemli bir ahlaki sorumluluktur. Çünkü işletmenin yönetimi ile ilgili olarak yöneticilerin başta yönetim kurulları ve hissedarlar olmak üzere tüm diğer paydaşlara karşı önemli bir farklılığı vardır. işletmenin idaresiyle ilgili her türlü iç ve dış çevresel bilgi öncelikle yöneticiler elinde toplanmakta ve değerlendirilmektedir. Bilgi asimetrisi olarak tanımlanan bu durum ise yöneticilere diğer paydaşlar karşısında bir avantaj tanımaktadır. Bu asimetrinin azaltılması için yönetim kurulları çeşitli izleme ve denetleme stratejileri geliştirse de durum çok fazla değişmemektedir. Bu nedenle işletme yönetimi ile diğer paydaşlar arasında bilgi paylaşımına yönelik bir ahlaki sorumluluk olarak şeffaflık önem kazanmaktadır. Şeffaflık işletmenin durumu ile ilgili bilgilerin diğer paydaşlarla açık biçimde paylaşılmasıdır. Hesap verebilirlik yöneticiler açısından önemli bir ahlaki meziyettir. Çünkü yönetim kurullarının işletmenin durumunu takip etmek üzere dış denetim firmalarından yardım almaları bile her zaman bilgi asimetrisini ortadan kaldırmaz.

32. Soru

Ahlaklı yönetici kavramını ne demektir?

Cevap

Ahlaklı yöneticiler çalışanlarla etkileşim içerisinde, ahlaki değerlerin paylaşılıp benimsenmesini sağlamaya dönük uygulayıcı, ödüllendirici ve hesap verici rol modelleri ortaya koyarlar.

33. Soru

Güç mesafesi kavramı ne demektir?

Cevap

Hiyerarşik yapılarda aşağı düzeydeki çalışanların üst düzeydeki yöneticilerle aralarındaki güç dağılımının eşitsizliğine dair algılamalarını ifade eden bir kavramdır.

34. Soru

Paydaş ne demektir?

Cevap

Doğrudan ve dolaylı olarak işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen bu faktörlerin her birine paydaş adı verilmektedir.

35. Soru

İşletmeleirn iç paydaşlarının özelliği nedir?

Cevap

İşletmelerin tüm paydaşlarına karşı onların çıkar ve beklentilerini olabildiğince dengeli biçimde gözetecek bir şekilde yönetilmeleri önemli bir yönetsel beceri olduğu kadar, aynı zamanda ahlaki bir sorumluluktur.

36. Soru

İşletmelerde işletmenin büyüklük, sektör, yasal konum veya stratejilerine bağlı olarak farklılaşan çeşitli yönetim kademeleri nelerdir? 

Cevap

İşletmelerde işletmenin büyüklük, sektör, yasal konum veya stratejilerine bağlı olarak farklılaşan çeşitli yönetim kademeleri görev almaktadır. En üst düzeyde yönetim kurulu bulunur. Yönetim kurulunun üzerinde bir genel kurul varsa da genel kurullar genellikle çok temel bazı kararlar dışında doğrudan yönetime müdahalede bulunmazlar. 

37. Soru

Yönetim kurullarının ahlaki sorumlulukları nelerdir?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır. Özellikle kurumsal yönetim anlayışının gelişmesiyle birlikte yönetim kurullarının önemi artmıştır. Bu nedenle yönetim kurulu üyelerinin dış çevresel gelişmeleri iyi takip eden ve objektif karar alabilen kişilerden oluşması gerekmektedir. Son yıllarda birçok ülkede yönetim kurullarında işletme veya aile dışından bağımsız üyelerin bulunmasına yönelik eğilimler artmaktadır. 

38. Soru

Temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle kimin sorumluluğudur?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur. 

39. Soru

İş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenecek yöntemler nelerdir?

Cevap

İş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenebilecek yöntemler üç başlık altında özetlenebilir: Değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması, etik kodların oluşturulması.

40. Soru

İş ahlakında “değerler” neyi ifade etmektedir?

Cevap

Değerler; doğruluk, dürüstlük, saygı, nezaket, şeffaflık, hatayı kabullenme, özür dileme gibi temel ancak kısa sürede öğrenilemediklerinden kalıcı hale gelmeleri için çaba gösterilmesi gereken ahlaki erdemlerdir.

41. Soru

Örgüt iklimi ne demektir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava da örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.

42. Soru

Etik kodlar nelerdir?

Cevap

Etik kodlar işletmelerde geçerli ahlak kurallarının neler olduğunu, işletme açısından, ahlaki açıdan kritik karar durumlarında neyin ahlaki neyin ahlak dışı kabul edildiğinin belirtildiği kurallar dizisidir. Etik kodlar hem uyulması gereken ahlaki prensipleri hem de bu prensiplere uyulmaması durumunda gündeme gelecek yaptırımları içermektedir. 

43. Soru

Ahlaklı yönetici özellikleri nelerdir?

Cevap

Ahlaklı yöneticiler çalışanlarla etkileşim içerisinde, ahlaki değerlerin paylaşılıp benimsenmesini sağlamaya dönük uygulayıcı, ödüllendirici ve hesap verici rol modelleri ortaya koyarlar.

44. Soru

Paternalizm ne demektir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemidir.

45. Soru

Güç mesafesi nedir?

Cevap

Türk toplumunun paternalizmin yanısıra öne çıkan kültürel özelliklerinden biri de güç mesafesinin uzaklığıdır. Güç mesafesi yöneten ve yönetilenler arasındaki güç farkını ifade eden bir kavramdır. Aslında bütün yönetim sistemlerinde astlar ve üstler arasında bir güç farkı bulunmaktadır. 

46. Soru

Dağılım adaleti ne demektir?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: Dağıtım adaleti, işlem adaleti ve etkileşim adaleti. Dağıtım adaleti, işletme kaynaklarının ve sorumlulukların, ödül ve cezaların eşit olarak dağıtılması anlamına gelmektedir. Çalışanlar bu konularda bir eşitlik beklentisi içindedirler. 

47. Soru

İşlem adaleti ne demektir?

Cevap

İşlem adaleti işletmelerin gündelik faaliyetlerini sürdürürken gerçekleştirdikleri birtakım işlemlerde, yerine getirilen süreçlerde ve takip edilen prosedürlerde çalışanlara adil davranılmasını ifade etmektedir. 

48. Soru

Etkileşim adaleti ne demektir?

Cevap

İşletmelerde adil yönetimin üçüncü boyutu da etkileşim adaletidir. Etkileşim adaleti, çalışanların birbirleriyle olan iletişimlerinde ne ölçüde dürüst, açık, şeffaf ve duyarlı bir ilişki kurduklarıyla ilgili algılamalarıyla ortaya çıkan bir kavramdır. 

49. Soru

Presenteeism ne demektir? 

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır. 

50. Soru

Insider trading ne demektir?

Cevap

Hisse senetleri gibi finansal araçların değerlerini etkileyebilecek, henüz kamuya açıklanmamış bilgileri kişisel veya üçüncü şahısların menfaatlerine olacak şekilde kullanarak sermaye piyasalarında işlem yapanlar arasında fırsat eşitliğini bozarak haksız kazanç temin etme davranışıdır.

51. Soru

Sosyal pazarlama ne demektir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır. 

52. Soru

Whistleblowing ne demektir?

Cevap

Çalışanların işletmelerindeki birtakım yasa dışı sorunları ve uygulamaları gerek çalıştıkları dönemde gerekse ayrıldıktan sonra sorunu çözebilecek gücü ve yetkisi olan mercilere bildirmesini ifade eden bir kavramdır. 

53. Soru

Bilgi asimetrisi ne demektir?

Cevap

İşletme faaliyetleri ve sonuçları hakkında işin başındaki icracı yöneticilerin yönetim kurulu veya hissedarlara oranla daha fazla bilgi sahibi olmalarını ifade eden bir kavramdır. 

54. Soru

Paydaş ne demektir?

Cevap

Paydaş, işletmelerin faaliyetlerinden etkilenen ve işletme faaliyetlerini etkileyen tüm kesimleri ifade etmekte kullan›lan bir kavramdır.

55. Soru

Yönetim kurulu kimlerden oluşur?

Cevap

Yönetim kurulları sermaye şirketlerinde ortakların ve üçüncü şahısların hak ve
ç›karlarının korunması amacıyla genel kurul tarafından seçilen pay sahibi gerçek kişilerden oluşur.

56. Soru

Yönetim kurulunun yönetime katılımı ne orandadır?

Cevap

Yönetim kurulu işletmeleri doğrudan yönetmese de doğrudan yöneticileri atayan, işletmeyle ilgili en önemli kararları alan, işletmelerin temel stratejilerini belirleyen ve bütün paydaşlar adına işletmeyi denetleyen organdır.

57. Soru

Yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı temel olarak ahlaki sorumluluğu nedir?

Cevap

Yönetim kurulları işletmelerinin bir bütün olarak iş ahlakına yönelik “duruşunu” belirlemelidirler. Bu duruş, işletmenin işleyişi sırasında ortaya çıkabilecek ahlaki ikilemlerin çözümünde yöneticilere rehberlik edecektir. Bu anlamda temel bir iş ahlakı stratejisi belirlenmesi öncelikle yönetim kurullarının üst yöneticilere karşı ahlaki bir sorumluluğudur.

58. Soru

İşletmede iş ahlakının kurumsallaştırılmasında izlenebilecek yöntemler nelerdir?

Cevap

Değerlerle yönetim, etik örgütsel kültür ve iklimin oluşturulması, etik kodların oluşturulması.

59. Soru

Belli özellikleri olduğu için işe alınan çalışanların o özelliklerinin birkaç yıl sonra işe yaramaz hale gelebilmesi işletmeleri ne yönde etkiler?

Cevap

İşletmelerin bu hızlı döngüyle başa çıkabilmek için daha az değişen ve sürekli ayakta kalmaya katkıda bulunabilecek bir şeylere, yani değerlere sarılması gerekmektedir.

60. Soru

Yöneticilerin değerlere bağlılık konusunda gösterecekleri hassasiyet çalışanlara nasıl yansır?

Cevap

Çalışanlar özellikle ahlaki konulardaki davranışlarını ortaya koyarken öncelikle amirlerini izlemekte ve örnek almaktadırlar.

61. Soru

Örgütlerin görünmeyen yönü nedir?

Cevap

Bütün çalışanların bildiği, paylaştığı ve uyduğu, ama hiçbir yerde yazılı olmayan birtakım değer, inanç, tutum ve varsayımlardan oluşan örgüt kültürüdür.

62. Soru

Örgüt iklimi nedir?

Cevap

İşletme normal faaliyetlerini yürütürken belli bir anda çeşitli plan, politika ve prosedürlerin uygulanması sırasında, çalışanların ve yöneticilerin örgüt kültürünü anlama ve yorumlamalarıyla ortaya çıkan hava örgüt iklimi olarak ifade edilmektedir.

63. Soru

Etik kodların önceden belirlenmesi yöneticilere nasıl fayda sağlar?

Cevap

Bu kodların önceden belirlenmesi ahlaki açıdan problemli durumlarda karar almak zorunda kalan yöneticilere zaman ve tutarlılık kazandıracaktır.

64. Soru

Neden işletme yöneticilerinin en önemli görevi ahlaki bir yönetim modeli ortaya koyan birer ahlaklı yönetici olmaktır?

Cevap

İşletmelerin günlük faaliyetlerinin planlanması, örgütlenmesi, koordinasyonu, yönlendirilmesi ve denetlenmesi anlamında yöneticiler başta kendilerini görevlendiren yönetim kurulları olmak üzere emirlerinde çalışanlara ve diğer paydaşlara yönelik çeşitli ahlaki sorumluluklar üstlenirler. Bir anlamda yöneticiler her iki tarafa karşı da ahlaki sorumluluklar taşıdıklarından yönetim kurulları ve diğer paydaşlar arasında bir köprü görevi görmektedirler.

65. Soru

Paternalizm nedir?

Cevap

Toplum veya aile yönetimlerinde en uygun yönetim yapısının hiyerarşik yapı olduğu ve işleyişiyle ilgili kararların da bu hiyerarşinin en üstünde bulunan ideal
liderler tarafından alınması gerektiğini kabul eden yönetim sistemi.

66. Soru

Güç mesafesi ne anlama gelir?

Cevap

Güç mesafesi yöneten ve yönetilenler arasındaki güç farkını ifade eden bir kavramdır.

67. Soru

Güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmek için ne yapılabilir?

Cevap

Katılımcı yönetim anlayışı güç mesafesinden kaynaklanan sorunları en aza indirmede önemli bir katkı sağlar. Günümüzde pek çok yeni yönetim anlayışı çalışanların güçlendirilmesini, çalışanların önerileriyle yönetime katılmasını teşvik etmektedir. Bu yaklaşımlar, işletmeler açısından karlılığı artıracak yöntemler olmanın yanında iş ahlakı açısından da çalışanlara hak ettikleri saygıyı göstermenin aracıdırlar.

68. Soru

İşletmeler açısından adalet ne anlama gelir?

Cevap

İşletmeler açısından ise alınan kararlarda çalışanlar arasında herhangi bir nedenle ayırım yapılmaması anlamına gelir.

69. Soru

İşletmelerde adalet konusu hangi açılardan ele alınır?

Cevap

İşletmelerde adalet konusu üç farklı açıdan ele alınmaktadır: Dağıtım adaleti,
işlem adaleti ve etkileşim adaleti.

70. Soru

İşyerlerinde psikolojik şiddet ne anlama gelmektedir?

Cevap

İşyerlerinde yöneticilerin astlarına karşı gösterdikleri yıldırma, zorbalık, duygusal taciz, duygusal istismar, psikolojik terör gibi farklı kaavramlarla ifade edilen olumsuz davranışların genel adıdır. 

71. Soru

Presenteeism ne anlama gelir?

Cevap

İşletmelerde çalışanların sağlık vb. kişisel problemlerinden dolayı görevlerini tam olarak yerine getiremeyecekleri halde işe gelmeleri ve düşük performansla çalışmaları durumunu ifade eden bir kavramdır. 

72. Soru

Sosyal pazarlama ne ifade etmektedir?

Cevap

Belli bir ürünün pazarlanmasından ve satılmasından çok hedef kitlenin veya tüm toplumun menfaatine olacak tutum ve davranışları yaygınlaştırma çabalarını ifade eden bir kavramdır.

73. Soru

İşyerlerinde yaşanan sorunlar veya yasadışı uygulamalar çalışanlar tarafından ne şekilde bildirilebilir?

Cevap

İş yerlerinde yaşanan sorunlar veya yasa dışı uygulamalar çalışanlar tarafından
iki farklı şekilde bildirilebilir. Kimi durumlarda bu sorunlar işletme içi yetkililere
aktarılarak çözümlenmeye çalışılırken kimi zaman da işletme dışı yetkili makamlara da bildirilebilmektedir.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.