Açıköğretim Ders Notları

İşletmelerde Karar Verme Teknikleri Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden İşletmelerde Karar Verme Teknikleri Dersi 8. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Vıkor

1. Soru

Çok kriterli karar vermede nihai karar, kriterler arası ve kriterler içi karşılaştırmalara dayanır. Kriterler arası karşılaştırmada, kriterler birbiriyle kıyaslanır. Bu kıyaslamada amaç nedir?

Cevap

Kriterleri bir öncelik sırasına sokmak, başka bir ifadeyle kriterlerin karar verici için önem derecelerini belirlemektir. Kriterler içi kıyaslama ise, belirli bir kriter esas alındığında, hangi alternatifin o kriterde daha cazip olduğunu belirlemek için yapılır. Son karar, bu iki kıyaslamanın sentezi sonucunda verilir.


2. Soru

Farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işleme ne denir?

Cevap

Normalizasyon 


3. Soru

Normalizasyon yaklaşımları nelerdir?

Cevap

• Doğrusal Orantı
• Doğrusal Sabit
• Standartlaştırma (Z Score)
• Vektör Normalizasyonu
• Bir Referans Noktasına Göre Normalizasyon
• İkili Kıyaslamalar


4. Soru

VIKOR tekniğindeki “uzlaşık” ifadesi ne anlama gelir?

Cevap

Bir alternatif üzerinde ortak bir kabul ile anlaşmaya varıldığı anlamındadır.


5. Soru

VIKOR tekniği, birbiri ile çelişen kriterlerin göz önüne alınması gereken problemlerde neye odaklanmaktadır?

Cevap

Alternatiflerin sıralanmasına ve en uygununun seçimine odaklanmıştır.


6. Soru

VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje – Çok Kriterli Optimizasyon ve Uzlaşma) tekniği kim tarafından ve hangi yıl önerilmiştir?

Cevap

Opricovic ve Tzeng (2004) tarafından çok kriterli karar verme problemlerinde uygulanabilir bir teknik olarak önerilmiştir.


7. Soru

VIKOR tekniğinde karar verme süreci ne zaman başlar?

Cevap

Karar probleminin tanımlanması ile başlar.


8. Soru

VIKOR tekniğinde karar probleminin tanımlanmasıyla birlikte ne belirlenir?

Cevap

Problemin amacı


9. Soru

Vikor tekniğinde her bir alternatifin her bir kritere göre aldığı değerler nasıl ifade edilmektedir?

Cevap

Skor ya da performans olarak ifade edilmektedir.


10. Soru

VIKOR tekniği işletmelerde ortaya çıkan hangi problemlerin çözümünde kullanılmalıdır?

Cevap

Personel seçimi, performans değerlemesi, kuruluş yeri seçimi, müşteri memnuniyetinin ölçülmesi, bilgisayar seçimi, yazılım seçimi, proje tekliflerinin değerlendirilmesi, tedarikçi seçimi, vb. alanlarda uygulandığı görülmüştür. İzleyen kesimde işletme uygulamalarına örnek olmak üzere, işletmeye servis aracı alımı, üretim işletmelerinde kullanılacak lazer kesme makinesi seçimi, yeni bir şube açmak amacıyla yer seçimi ve işletmeye en uygun klima alımı problemlerinde çözüm için kullanılmalıdır.


11. Soru

Yücel ve Ulutaş’ın (2009) yaptıkları bir çalışmada, kargo işletmesinin yeni şubesi için kuruluş yer seçiminde VIKOR tekniği ile hangi kriterler belirlenmiştir?

Cevap

Pazara yakınlık
Hukuki şartlara uygunluk
Rekabet şartları
Merkeze yakınlık
Trafik şartları
Ulaşım merkezlerine yakınlık


12. Soru

Yücel ve Ulutaş’ın (2009) yaptıkları çalışmada, VIKOR tekniği ile belirlenmiş olan kriterlerden hukuki şartlara uygunluk kriterinde ne ifade edilmiştir?

Cevap

Açılacak yeni şubenin belediye binasına yakın olması,belediye tarafından istenmeyen bir durumdur. Bu kriterde puan uygulaması yapılırken yüksek puan alan yerler belediye binasına uzak olan yerlerdir. Bu kriter için puanlamada kullanılan ölçek karar verici tarafından 1-9 olarak belirlenmiştir.


13. Soru

Çok kriterli karar problemlerinde öncelikle karar matrisindeki orijinal değerler ortak bir ölçeğe dönüştürülmelidir. Bu amaçla geliştirilecek ölçeğin,  hangi özelliklere sahip olması beklenir?

Cevap

  • Ölçek nicel (sayısal) olmalıdır.
  • Ölçek, kriterler arasındaki birim farkını ortadan kaldırmalıdır.
  • Ölçeklendirme sonucunda kriterlerin yönü aynı olmalıdır.

14. Soru

Vikor tekniğinin işletme uygulama örneklerinden işletmeye klima alım problemi nasıl çözülmüştür?

Cevap

Bir işletmede, ısıtma ve soğutma problemini ortadan kaldırmak amacıyla satın alınabilecek en iyi klima alternatifinin ne olduğu belirlenmek istenmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda klimaların değerlendirilebileceği temel kriterler; K1: Fiyat, K2: Isıtma kapasitesi, K3: Isıtma sarfiyatı, K4: Isıtmadaki enerji verim oranı, K5: Soğutma kapasitesi, K6: Soğutma
sarfiyatı, K7: Soğutmadaki enerji verim oranı olarak belirlenmiştir. Yine yapılan piyasa araştırmaları sonucunda sekiz farklı klima firmasının (B, C, D, E, F, G, H, I) alternatifler olarak değerlendirmeye alınmasına karar verilmiştir. Kriterlerin ağırlık değerleri belirlenirken, 10 farklı tüketici ile görüşülmüş ve kriterlere 1 ile 10 arasında değerler vererek karşılaştırmaları istenmiştir. Bu karşılaştırma sonucunda elde edilen değerler yardımıyla kriter ağırlıkları da belirlenmiştir. VIKOR tekniğini kullanarak işletmeye en iyi klima seçimi yapılmıştır.


15. Soru

Yücel ve Ulutaş 2009’da yaptıkları bir çalışmada, bir kargo şirketi için yeni şube yerinin seçimi problemine öncelikle hangi teknik ile çözüm aramışlardır?

Cevap

ELECTRE tekniği ile çözüm aranmıştır.


16. Soru

Çok kriterli karar problemlerinde çözüm için en uygun tekniğin hangisi olduğu sorusunun net bir cevabı yoktur. Hangi tekniğin seçilmesi gerektiği konusu kime bırakılmıştır?

Cevap

Karar vericinin tercihine kalmıştır.


17. Soru

ÇKKV teknikleri kullanılarak yapılan çalışmalar incelendiğinde, son yıllarda birlikte kullanıldıkları görülmüştür. Bunun sebebi nedir?

Cevap

ÇKKV teknikleri kullanılarak yapılan çalışmalar incelendiğinde, son yıllarda tekniklerin birbirlerini tamamlayacak biçimde birlikte kullanıldıkları görülmüştür.


18. Soru

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark nedir?

Cevap

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır.


19. Soru

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki kullanıma bağlı olan fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır. Bu durumu açıklayınız?

Cevap

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır. TOPSIS tekniği vektör normalizasyonunu kullanırken VIKOR tekniği doğrusal normalizasyonu kullanır. Doğrusal olmayan yapılarda TOPSIS’in daha gerçekçi sıralama yapabileceği söylenebilir. VIKOR tekniği ise yüksek pişmanlığın uygulamacı için belirleyici olduğu durumlarda karar vericiye esneklik sağlayacaktır.


20. Soru

VIKOR tekniğinin özellikleri nelerdir?

Cevap

  • VIKOR tekniği, çok kriterli karar verme problemlerinde alternatifler arasından uzlaşık bir sıralama yapma ve uzlaşık bir çözüme ulaşmayı amaçlaması
  • Tekniğin temeli “ideal çözüme yakınlık” ölçümüne dayanması
  • Uzlaşma ortak kabul üzerinde anlaşmaya varıldığı anlamına gelmesi
  • Uzlaşık çözümün ideale en yakın uygun çözüm olması
  • Her alternatifin her kriter açısından  değerlendirildiği varsayımı altında, ideal alternatife yakınlık değerleri karşılaştırılarak uzlaşık bir sıralama oluşturulması

1. Soru

Çok kriterli karar vermede nihai karar, kriterler arası ve kriterler içi karşılaştırmalara dayanır. Kriterler arası karşılaştırmada, kriterler birbiriyle kıyaslanır. Bu kıyaslamada amaç nedir?

Cevap

Kriterleri bir öncelik sırasına sokmak, başka bir ifadeyle kriterlerin karar verici için önem derecelerini belirlemektir. Kriterler içi kıyaslama ise, belirli bir kriter esas alındığında, hangi alternatifin o kriterde daha cazip olduğunu belirlemek için yapılır. Son karar, bu iki kıyaslamanın sentezi sonucunda verilir.

2. Soru

Farklı ölçüm birimleriyle temsil edilen kriterleri birimlerinden arındırmak ve karşılaştırılabilir biçime dönüştürmek amacıyla yapılan işleme ne denir?

Cevap

Normalizasyon 

3. Soru

Normalizasyon yaklaşımları nelerdir?

Cevap

• Doğrusal Orantı
• Doğrusal Sabit
• Standartlaştırma (Z Score)
• Vektör Normalizasyonu
• Bir Referans Noktasına Göre Normalizasyon
• İkili Kıyaslamalar

4. Soru

VIKOR tekniğindeki “uzlaşık” ifadesi ne anlama gelir?

Cevap

Bir alternatif üzerinde ortak bir kabul ile anlaşmaya varıldığı anlamındadır.

5. Soru

VIKOR tekniği, birbiri ile çelişen kriterlerin göz önüne alınması gereken problemlerde neye odaklanmaktadır?

Cevap

Alternatiflerin sıralanmasına ve en uygununun seçimine odaklanmıştır.

6. Soru

VIKOR (Vise Kriterijumska Optimizacija I Kompromisno Resenje – Çok Kriterli Optimizasyon ve Uzlaşma) tekniği kim tarafından ve hangi yıl önerilmiştir?

Cevap

Opricovic ve Tzeng (2004) tarafından çok kriterli karar verme problemlerinde uygulanabilir bir teknik olarak önerilmiştir.

7. Soru

VIKOR tekniğinde karar verme süreci ne zaman başlar?

Cevap

Karar probleminin tanımlanması ile başlar.

8. Soru

VIKOR tekniğinde karar probleminin tanımlanmasıyla birlikte ne belirlenir?

Cevap

Problemin amacı

9. Soru

Vikor tekniğinde her bir alternatifin her bir kritere göre aldığı değerler nasıl ifade edilmektedir?

Cevap

Skor ya da performans olarak ifade edilmektedir.

10. Soru

VIKOR tekniği işletmelerde ortaya çıkan hangi problemlerin çözümünde kullanılmalıdır?

Cevap

Personel seçimi, performans değerlemesi, kuruluş yeri seçimi, müşteri memnuniyetinin ölçülmesi, bilgisayar seçimi, yazılım seçimi, proje tekliflerinin değerlendirilmesi, tedarikçi seçimi, vb. alanlarda uygulandığı görülmüştür. İzleyen kesimde işletme uygulamalarına örnek olmak üzere, işletmeye servis aracı alımı, üretim işletmelerinde kullanılacak lazer kesme makinesi seçimi, yeni bir şube açmak amacıyla yer seçimi ve işletmeye en uygun klima alımı problemlerinde çözüm için kullanılmalıdır.

11. Soru

Yücel ve Ulutaş’ın (2009) yaptıkları bir çalışmada, kargo işletmesinin yeni şubesi için kuruluş yer seçiminde VIKOR tekniği ile hangi kriterler belirlenmiştir?

Cevap

Pazara yakınlık
Hukuki şartlara uygunluk
Rekabet şartları
Merkeze yakınlık
Trafik şartları
Ulaşım merkezlerine yakınlık

12. Soru

Yücel ve Ulutaş’ın (2009) yaptıkları çalışmada, VIKOR tekniği ile belirlenmiş olan kriterlerden hukuki şartlara uygunluk kriterinde ne ifade edilmiştir?

Cevap

Açılacak yeni şubenin belediye binasına yakın olması,belediye tarafından istenmeyen bir durumdur. Bu kriterde puan uygulaması yapılırken yüksek puan alan yerler belediye binasına uzak olan yerlerdir. Bu kriter için puanlamada kullanılan ölçek karar verici tarafından 1-9 olarak belirlenmiştir.

13. Soru

Çok kriterli karar problemlerinde öncelikle karar matrisindeki orijinal değerler ortak bir ölçeğe dönüştürülmelidir. Bu amaçla geliştirilecek ölçeğin,  hangi özelliklere sahip olması beklenir?

Cevap

  • Ölçek nicel (sayısal) olmalıdır.
  • Ölçek, kriterler arasındaki birim farkını ortadan kaldırmalıdır.
  • Ölçeklendirme sonucunda kriterlerin yönü aynı olmalıdır.
14. Soru

Vikor tekniğinin işletme uygulama örneklerinden işletmeye klima alım problemi nasıl çözülmüştür?

Cevap

Bir işletmede, ısıtma ve soğutma problemini ortadan kaldırmak amacıyla satın alınabilecek en iyi klima alternatifinin ne olduğu belirlenmek istenmektedir. Yapılan araştırmalar sonucunda klimaların değerlendirilebileceği temel kriterler; K1: Fiyat, K2: Isıtma kapasitesi, K3: Isıtma sarfiyatı, K4: Isıtmadaki enerji verim oranı, K5: Soğutma kapasitesi, K6: Soğutma
sarfiyatı, K7: Soğutmadaki enerji verim oranı olarak belirlenmiştir. Yine yapılan piyasa araştırmaları sonucunda sekiz farklı klima firmasının (B, C, D, E, F, G, H, I) alternatifler olarak değerlendirmeye alınmasına karar verilmiştir. Kriterlerin ağırlık değerleri belirlenirken, 10 farklı tüketici ile görüşülmüş ve kriterlere 1 ile 10 arasında değerler vererek karşılaştırmaları istenmiştir. Bu karşılaştırma sonucunda elde edilen değerler yardımıyla kriter ağırlıkları da belirlenmiştir. VIKOR tekniğini kullanarak işletmeye en iyi klima seçimi yapılmıştır.

15. Soru

Yücel ve Ulutaş 2009’da yaptıkları bir çalışmada, bir kargo şirketi için yeni şube yerinin seçimi problemine öncelikle hangi teknik ile çözüm aramışlardır?

Cevap

ELECTRE tekniği ile çözüm aranmıştır.

16. Soru

Çok kriterli karar problemlerinde çözüm için en uygun tekniğin hangisi olduğu sorusunun net bir cevabı yoktur. Hangi tekniğin seçilmesi gerektiği konusu kime bırakılmıştır?

Cevap

Karar vericinin tercihine kalmıştır.

17. Soru

ÇKKV teknikleri kullanılarak yapılan çalışmalar incelendiğinde, son yıllarda birlikte kullanıldıkları görülmüştür. Bunun sebebi nedir?

Cevap

ÇKKV teknikleri kullanılarak yapılan çalışmalar incelendiğinde, son yıllarda tekniklerin birbirlerini tamamlayacak biçimde birlikte kullanıldıkları görülmüştür.

18. Soru

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark nedir?

Cevap

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır.

19. Soru

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki kullanıma bağlı olan fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır. Bu durumu açıklayınız?

Cevap

TOPSIS ve VIKOR teknikleri arasındaki önemli bir diğer fark kullandıkları normalizasyon yaklaşımıdır. TOPSIS tekniği vektör normalizasyonunu kullanırken VIKOR tekniği doğrusal normalizasyonu kullanır. Doğrusal olmayan yapılarda TOPSIS’in daha gerçekçi sıralama yapabileceği söylenebilir. VIKOR tekniği ise yüksek pişmanlığın uygulamacı için belirleyici olduğu durumlarda karar vericiye esneklik sağlayacaktır.

20. Soru

VIKOR tekniğinin özellikleri nelerdir?

Cevap

  • VIKOR tekniği, çok kriterli karar verme problemlerinde alternatifler arasından uzlaşık bir sıralama yapma ve uzlaşık bir çözüme ulaşmayı amaçlaması
  • Tekniğin temeli “ideal çözüme yakınlık” ölçümüne dayanması
  • Uzlaşma ortak kabul üzerinde anlaşmaya varıldığı anlamına gelmesi
  • Uzlaşık çözümün ideale en yakın uygun çözüm olması
  • Her alternatifin her kriter açısından  değerlendirildiği varsayımı altında, ideal alternatife yakınlık değerleri karşılaştırılarak uzlaşık bir sıralama oluşturulması

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.