Gelişimsel Tanı Ve Değerlendirme Yöntemleri Dersi 7. Ünite Sorularla Öğrenelim

Çocuğu tanıma, değerlendirme çalışmalarının vazgeçilmez unsurlarından birisini yazınız.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarının çok boyutlu olması gerektiğinden, çocuğun aile özelliklerinin belirlenmesi ve aileden çocukla ilgili bilgilerin alınması çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarının önemli bir unsurudur.

Bireyin yaşamında, yakın çevrenin ve özelliklede ailenin etkileri ve önemi nedir?

Bireyin yaşantısında, biyolojik yaklaşımlar erken dönem deneyimlerinin gelişim, bağışıklık sistemi, sterse karşı davranışsal tepkiler üzerindeki etkisine dikkat çekilmesi gereken önemli noktalardır. Erken dönemde beynin gelişimini etkileyen faktörlerden en sık karşılaşılanlar oksijen, beslenme, hormonlar, duygusal uyarı, etkinlik ve sosyal ilişki olarak sıralanmaktadır. Bu faktörler hem biyolojik özellikleri hem de psikolojik özellikleri etkileyen değişkenlerdir.

Bowlby tarafından geliştirilen bağlama kuramının içeriği nedir?

Kuram, çocukların yetişkinlerle ilişkilerini açıklayan önemli yaklaşımlardan biridir. Kurama göre bireylerde bebeklikten başlayan yakınlık arama ve yakın ilişkiler kurma yönünde evrensel bir eğilim bulunmaktadır. Bebeğin annesi ile erken dönemde yaşadığı deneyimleri içselleştirerek oluşturduğu modeller sonraki ilişkileri için temel oluşturmaktadır. Bu ilk temel ilişkide ortaya çıkan yetersizlikler ya da meydana gelen aksamalar bağlanmayı olumsuz yönde etkilemektedir. Bebeklik döneminde geliştirilen güvenli ya da güvensiz bağlanma stilleri ileri çocukluk ve yetişkinlik döneminde değişime dirençlidir.

Etkileşimsel ebeveynlik kuramının bakış açısı nedir?

Bu kurama göre, ebeveyn ve çocuk arasında etkileşimsel bir süreç bulunmaktadır. Bu bakış açısına göre ebeveynler çocukların gelişimlerini etkilerken çocuklarından da etkilenmektedirler. Böylece çocuğun büyüme süresi boyunca değişen ebeveynler ve çocuklarla birlikte etkileşimin niteliği de değişmektedir.

Maslow ve Roger’ın temellerini attığı insancıl yaklaşımının öne sürdüğü görüş nedir?

Bu yaklaşıma göre çocuk kendini gerçekleştirme doğrultusunda doğuştan gelen bir güce sahiptir. Çevresel etkenlerse gücün ortaya çıkmasını belirlemektedir. Belik kavramı bireyin çevresinde olan yaşantılarını algılayış biçimlerine göre oluşan dinamik bir sistemdir. Yaşantılarını algılamada diğer insanların kendisi hakkında görüşleri birey için önemli yer tutmaktadır. Özellikle anne babanın saygı, kabul, empatiye dayalı yaklaşımları olumlu benlik gelişiminde önemlidir. Çocuk bu kişilerin kendisine yönelik olumlu ya da olumsuz tanımlamalarını benimser ve zamanla özdeşleştirdiği bu değerle bireyin değer sistemini oluşturur.

Erken yaşlarda, çocuğun içinde yaşadığı çevrenin gelişimini etkilediği alanlar nelerdir? Bu doğrultuda yapılması gerekenler nelerdir?

Çocuğun içinde yaşadığı çevrenin çocuğun sosyal, duygusal, bilişsel ve motor gelişiminde kritik rol oynamaktadır. Bu yönde çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarında çocuğun aile çevresinin özelliklerinin ve ihtiyaçlarının belirlenmesi çocuğun tüm gelişim alanlarında güçlendirilmesinde ve aileyi destekleyen müdahale çalışmalarının planlanmasında önem taşımaktadır. Ayrıca okul öncesi dönem çocuğu henüz kendisini, duygu ve ihtiyaçlarını ifade edecek yeterli dil becerisine sahip değildir. Bu nedenle aileden alınan bilgiler çocuğun daha kapsamlı tanınmasına olanak sağlar.

Çocukların sağlıklı gelişmelerinde önem arz eden psikolojik ihtiyaçlar nelerdir?

Bu ihtiyaçlar diğer insanlara karşı duyulan bağlılığı ve yakınlığı tanımlayan sevgi ve ait olma ihtiyacı; kendini ifade etme, başarılı olma ve başarılı olarak tanınma, değerli olmayı tanımlayan güç ihtiyacı; bağımsızlık, özerklik, seçimlerde bulunabilme, karar verme olarak tanımlanabilecek özgürlük ihtiyacı; gülebilme, yeni şeyler öğrenme, mizah duygusuna sahip olma ve yaşamdan olumlu yanlar çıkarma gibi olumlu durumları içeren eğlence ihtiyacı olarak tanımlanmaktadır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarında önem arz eden ailenin çocuk ile ilişkili olarak fiziksel, psikolojik, sosyoekonomik özellikler nelerdir?

Bu özellikler; sağlık, fiziksel etkinlik, beslenme, uyku, güvenlik, ailenin ekonomik durumu, çocuğa ait özel alan, anne baba tutumları, anne babanın inan değerleri, anne babanın kendi yaşantıları, sosyal destek, çocuğun sosyal çevresi, anne baba çocuk ilişkisi, bilişsel ve dilsel uyarıcılar olarak sıralayabiliriz.

Çocuk sağlığında dikkat çeken iki boyut nedir?

Bu boyutlardan ilki koruyucu çalışmalar ile çocuğun hasta olmasının önlenmesi amacıyla ailenin hijyen, aşılar gibi sağlık konularında bilgi sahibi olması ve bunları uygulaması, ev ortamının bazı özelliklere sahip olması ve çocuğa sağlıklı gelişimini sağlayacak olanakların sağlanması gerekmektedir. İkinci boyut olarak tedavi hizmetleri yer almaktadır. Bu iyileştirici çalışmalarda hastalığın fark edilmesi ve hemen erken müdahale ile tedaviye başlanması önem taşımaktadır. İyileşme sürecinde çocuğun aldığı tıbbi bakım yanında ailenin çocuğa yaklaşımı da büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte çocuğun hastalık durumuna odaklanmaktan daha çok gereksinimlerinin desteklenmesi önem taşımaktadır.

Ailelerin çocuk sağlığı ile ilgili olarak bilgi ve yaklaşımlarında belirlenebilecek özellikler nelerdir?

Belirlenebilecek özellikler; rutin doktor kontrolleri, evin ısısı, aydınlık olması, hijyen, evde sigara içilme durumu, ailenin aşılar ve çocuk hastalıkları ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları, ailenin sağlık güvencesi.

Çocukluk döneminde fiziksel etkinliklere katılımın bireye getirileri nelerdir?

Çocuğun büyüme ve beden gelişimini olumlu yönde etkilemekte, aktif bir yaşam tarzı kazandırmakta, olası hastalık riskini azaltmakta ve aşırı kilo alımını önleyebilmektedir. Ayrıca bu etkinlikler çocuğun z güveni ve özsaygısı, akranları ile olumlu ile ilişki kurması, başarı deneyimleri, problem çözmesi, sebat etmesi ve işbirliği yapması gibi özelliklerle sosyal, duygusal ve kişilik gelişimi için de önem taşımaktadır.

Çocuğun güvenlik ihtiyacının karşılandığının temel göstergelerinden birkaçını yazınız. Güvenlik ihtiyacının karşılanmasını tehdit eden en büyük riskler ve etkileri neler olabilmektedir?

Çocuğa verilen bakımın düzenli olması, ev ortamının çocuk için güvenli özellikte olması, kazalardan korunması güvenlik ihtiyacının karşılandığının temel göstergelerinden bazılarıdır. Çocuğun ev ortamında maruz kaldığı ihmal ve istismar güvenlik ihtiyacının karşılanmasını en büyük risklerden bazılarıdır. Ailenin çeşitli nedenlerle çocuğa güvenli bir çevre sunamaması, bakım verememesi, ev ortamı gibi kendini en güzel ortamda yaşanacak sorunlar fiziksel ya da psikolojik olarak telafisi güç olumsuz etkilere yol açabilmektedir.

Ailenin sosyoekonomik özelliklerinin belirlenmesinde önem taşıyan çalışmalar ve belirlenebilecek özellikler nelerdir?

Çocuğu tanıma, değerlendirme ve gelişimini destekleyici müdahale çalışmaları için ailenin sosyoekonomik özelliklerinin belirlenmesi önem taşımaktadır. Belirlenebilecek özellikler: ailenin geliri, yaşanılan mahalle ve konutun özellikleri, anne babanın meslek ve öğrenim durumları.

Baumrind çocuk yetiştirme tarzlarını Anne baba tutumlarını inceleyerek nasıl sınıflandırmıştır?

Baumrind’e göre çocuk yetiştirme tarzları; Yetkeci, yetkeli, serbest anne baba tutumları olarak sınıflandırılabilir. Yektenci: Otoriter, sıkı ebeveyn kontrolünün olduğu, çocuğun kararlarına katılınmadığı, aile içinde çok az sıcaklığın olduğu bir yapı görülmekte olan aile de yetişen çocuk, serbest çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerde aşırı hoşgörülü davranma ya da duyarsızlıktan kaynaklı olarak istedikleri gibi davranmaları konusunda serbest bırakılmaları görülmektedir. Yetkeli çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerde demokratik bir yapı bulunmaktadır. Bu ailelerde anne babanın içten ve destekleyici ancak baskıcı olmayan bir otoritesi vardır.

Anne ve babanın kendi yaşam olayları çocuklarını ne şekilde etkileyebilmektedir?

Anne ve babanın yaşantı durumlarının çocuklar üzerinde olumlu veya olumsuz şekilde etkileri gözlenmektedir. Örneğin bebeklik döneminde annenin babadan aldığı duygusal destek ve yardım annenin ruh sağlığını olduğu kadar çocuğun gelişimini de olumlu yönde etkilemektedir. Mutsuz anne ve babalar çocuklarının disiplininde daha öfkeli olabilmektedirler. Araştırmacılar annelerin yüksek evlilik doyumuna sahip olmasının çocuğu ile ilişkisini olumlu yönde etkilediğini gözlemlemişlerdir.

Çocuğun bilişsel ve dilsel gelişimini olumlu etki sağlamak için anne babanın çocuğa katkıları neler olabilir.

Çocuğun bilişsel ve dil gelişimi için erken yaşta yetişkinlerle kurulan sözlü etkileşim önem taşımaktadır. Anne babanın sözlü yanıt vermeye istekli olması, evde kitapların bulunması, erken yaşta kitap okunmaya başlanması, evdeki konuşma biçimleri ve ailenin okuryazarlık düzeyleri Çocuğun dil gelişimi ve okul başarısı arasında güçlü ilişkiler vardır. Anne babanın çocuğa verdiği sözel geri bildirim ve kitap okuma, masal anlatma, sohbet gibi etkinlikler ile çocuğun dil gelişimi arasında olumlu yönde bir ilişki vardır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme kapsamında yapılan ev ziyaretlerinde; dikkat edilmesi gereken temel ilkeler nelerdir?

Ev ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler; ? Ziyaretin planlı ve amaca yönelik olması ? Mümkün olduğunca tüm aile bireylerinin katılımının sağlanması ? Ailenin ziyaret hakkında bilgilendirilmesi

Çocuğu tanıma ve değerlendirme kapsamında yapılan ev ziyaretlerinde; gözlenebilecek özellikler nelerdir?

Ev ziyaretlerinde gözlenebilecek özellikler; ? Çocuğun yaşadığı ev ortamı ve çocuğa uygunluğu ? Çocuğun kendisine ait eşyalar ? Oyuncaklar, kitaplar ve yaş, gelişim özelliklerine uygunluğu ? Beslenme, sağlık, temizlik ve hijyen gibi koşullar ? Evdeki genel sosyal-duygusal ortam ? Kardeşler arası ilişkiler ? Çocuğun evdeki sorumlulukları ? Çocuğun evde yapmaktan hoşlandığı etkinlikler ? Evdeki kurallar

Aile ile yapılan görüşmelerde sergilenebilecek olumlu iletişim becerileri nelerdir?

? İçtenlik: Görüşme yapan uzmanın görüşme saatinde kendisini içtenlikle ifade etmesi ve ilişkide samimiyet kurması önem taşımaktadır. ? Koşulsuz Olumlu İlgi ve Kabul: Ebeveynin kültürel özellikleri ve yaşam tarzına saygı gösterme, düşünce, inanç, görünüş vb. özelliklerinden dolayı yargılamama aile ile iş birliğinin sağlanmasında temel değerlerdendir. ? Empatik Anlayış: Diğer kişiyi anlamak temel anlayış olduğu halde empati kurarken nesnelliği yitirmemek, karşıdakinin korku, kaygı, incinme, öfke gibi duyguları ile bunalmamak gerekmektedir. ? Etkin Dinleme: Aileyi olumlu bir tutum içinde, dikkatli dinlemek, onun hislerini ve söylemek istediklerinin anlamaya çalışmak ve bunları özetleyerek ifade etmek gerekmektedir.

Anketi tanımlayınız. Anketin avantajlı yönlerini ve uygulamada ki dikkat edilmesi gereken noktayı yazınız.

İnsanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik sorulardan oluşan bir araştırma materyali olarak tanımlanır. Avantajlarından bazıları ise; aynı anda birçok kişiden bilgi alınmasını sağlama kolaylığı ve zaman açısından ekonomik olması gibi nedenlerle aileden bilgi alma amacıyla çocuğu tanıma çalışmaları kapsamında uygulanmaktadır. Dikkat edilmesi gereken nokta olarak da anket ile elde edilen bilgilerin daha sınırlı olabileceği ve görüşme yoluyla aileden daha fazla ve derinlemesine bilgi edinilebileceği dikkatten kaçmamalı ve anket verileri olabildiğince görüşmelerden elde edilen bilgilerle desteklenmelidir.

Gözlemi tanımlayınız. Yöntemde uygulanabilecek öneriler nelerdir?

Çocukların davranışlarını anlamak ve gelişmeleri hakkında doğrudan bilgi edinmek için kullanabilecek yöntemlerden birisidir. Çocuk anne baba etkileşiminin bir etkinlik ya da oyun esnasındaki davranışlar aracılığıyla belirlenmesi önerilebilir. Birlikte yapılan bir etkinlik, bir iş ya da bir oyun etkinliği olabilir.

Erken eğitim sürecine dayalı aile merkezli felsefenin altındaki temel varsayımları nelerdir?

? Çocuğu en iyi tanıyan kişiler çocuğun aile bireyleridir. ? Aile, kendisi ve çocuğunun geleceğiyle ilgili kararlar alabilen bir yapıdır. ? Aile hem çocuğun hayatında hem de uzmanlarla ilişkide sürekli olarak yer almaktadır. ? Amaçların belirlenmesinde ailenin öncelikleri esastır. ? Aile ve uzman arasında iş birliğine dönük bir güven ilişkisi gereklidir. ? Ailenin kültürel kimliğine, inançlarına, değerlerine ve başa çıkma tarzlarındaki farklılıklara saygı esastır.

Bronfenbrennerin insan gelişiminin ekolojik modelini kısaca açıklayınız. 

Bronfenbrennerin insan gelişiminin ekolojik modeli; çocuğun merkezde olduğu ve çevresinde çocuğu farklı derecelerde etkileyen katmanların olduğu bir sistemdir. Bu modelde beş katman bulunur. İlk katman çocuğun aile ve okul çevresinin bulunduğu mikrosistedir. İkinci katman; aile ve arkadaş grupları, aile ve okul yönetimi, aile ve öğretmenler, öğretmenler ve okul yönetimi arasındaki etkileşimlerin bulunduğu mezosistemdir. Bronfenbrenner tarafından tanımlanan diğer katmanlar ise çocuğa etkisi dolaylı olan egzosistem, makrosistem ve kronosistemdir.

Bağlanma kuramını kısaca açıklayınız. 

Bağlanma kuramı, Bowlby tarafından geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Çocukların yetişkinlerle ilişkilerini açıklayan önemli yaklaşımlardan biridir. Kurama göre bireylerde yakınlık arama ve yakın ilişkiler kurma yönünde evrensel bir eğilim bulunmaktadır ve bu eğilim bebeklikten itibaren başlamaktadır. Bebeklik döneminde geliştirilen güvenli ya da güvensiz bağlanma stilleri ileri çocukluk ve yetişkinlik döneminde değişime dirençlidirler.

Glasser (2005)’e göre insanın “temel ihtiyaçlar” nelerdir?

Glasser (2005)’e göre insanın “temel ihtiyaçlar” fizyolojik kökenli ihtiyaçlar ve psikolojik ihtiyaçlardır. Fizyolojik kökenli temel ihtiyaçlar beslenme, uyku, dinlenme, güvenlik gibi hayatta kalma ihtiyacını tanımlamakta ve ilk sıralarda yer almaktadır. Psikolojik ihtiyaçlar içinde ise diğer insanlara karşı duyulan bağlılığı ve yakınlığı tanımlayan sevgi ve ait olma ihtiyacı; kendini ifade etme, başarılı olma ve başarılı olarak tanınma, değerli olmayı tanımlayan güç ihtiyacı; bağımsızlık, özerklik, seçimlerde bulunabilme, karar verme olarak tanımlanabilecek özgürlük ihtiyacı; oyun oynama, gülebilme, yeni şeyler öğrenme, hoş vakit geçirebilme, mizah duygusuna sahip olma ve yaşamdan olumlu yanlar çıkarma gibi olumlu durumları içeren eğlence ihtiyacı yer alır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında ailenin çocuk ile ilişkili olarak fiziksel, psikolojik, sosyoekonomik özelliklerinden biri olan sağlığın belirlenebilecek özellikleri nelerdir?

Sağlık alanında belirlenebilecek özellikler; rutin doktor kontrolleri, evin ısısı, aydınlık olması, hijyen, evde sigara içilme durumu, ailenin aşılar ve çocuk hastalıkları ile ilgili bilgi düzeyleri ve tutumları, ailenin sağlık güvencesi ve benzeri özellikleri kapsar.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında ailenin çocuk ile ilişkili olarak güvenlik açısından ne tür sorumlulukları bulunmaktadır?

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında ailenin çocuk ile ilişkili olarak güvenlik açısından ev ortamının kazalar açısından güvenli olma durumu, çocuğun ev ve ev dışı ortamlarda gözlem altında olma durumu, çocuğun geçirdiği kazalar, çocuğun seyahatlerinde alınan güvenlik önlemleri vb.açısından sorumlulukları bulunmaktadır.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında aileden bilgi alma yolları nelerdir?

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmaları kapsamında aileden bilgi alma yolları belirli kaynaklardan elde edilen verileri içerir. Bu veriler anne ve baba ile yapılan görüşme, anket, ev ziyaretleri gibi çalışmalardan ya da aile ve çocuğun doğal ortamlarında yapılan doğrudan gözlemlerden elde edilebilir.

Ev ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler nelerdir?

Ev ziyaretlerinde dikkat edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır: 

Ev ziyaretlerinde gözlenebilecek özellikler nelerdir?

Ev ziyaretlerinde gözlenebilecek özellikler şunlardır:

Erken eğitim sürecine dayalı aile merkezli felsefenin altındaki temel varsayımlar nelerdir?

Erken eğitim sürecine dayalı aile merkezli felsefenin altındaki temel varsayımlar şunlardır:

Çocuğu en iyi tanıyan kişi aile bireyleridir. 

Aile, kendisi ve çocuğun geleceğine ilişkin kararlar alabilir.

Amaç belirlemede ailenin öncelikleri teme olandır.

Ailenin kültürel kimliğine inançlarına, değerlerine saygı esastır. 

Aile ve uzman arasında işbirliğine dönük bir güven ilişkisi gerekir.

Çocuğu tanıma ve değerlendirmede bir bilgi alma yöntemi olan gözlemin etkisi nedir ve nasıl yapılmalıdır?

Gözlem; çocukların davranışlarını anlamak ve gelişimleri hakkında doğrudan bilgi edinmek için kullanılabilecek yöntemlerden birisidir. Gözlemlerin çocukların doğal ortamında ya da günlük yaşamda gerçekleştirdikleri etkinliklere benzer durumlarda yapılması, gözlemi yapan kişinin neye dikkat etmesi gerektiğini önceden bilmesi önemlidir. Okul öncesi dönemde (hayal oyunlarında (evcilik, doktorculuk vb.)) anne babanın çocuğa yönelik tutum ve davranışlarının belirlenmesi çocuğu tanıma çalışmalarında aile ile ilgili özellikler hakkında önemli ipuçları sağlar. Ayrıca, oyun etkinliği sırasındaki anne babanın hevesli, uyumlu, duyarlı, ulaşılabilir olması, oyuna katılım göstermesi, emir verici, uyarıcı, çocuğun etkinliklerini engelleyici, koruyucu davranış sergilememesi ve tehdit eden, korkulu, bıkkın, sıkıntılı ve sabırsız ifade kullanmaması gerekir.

Bireysel görüşmede ilkeler ve etik kurallar nelerdir?

Bireysel görüşmede ilkeler ve etik kurallar şunlardır:

Yargılayıcı ifadelerden kaçınma

Görüşmeye uygun bir ortam sağlama ve görüşmenin kesintiye uğramamasını sağlama

Olumlu ve güvene dayalı bir atmosfer sağlama

Görüşmenin amacını açıklama

Aile ile yapılan görüşmelerde sergilenebilecek olumlu iletişim becerileri nelerdir?

Aile ile yapılan görüşmelerde sergilenebilecek olumlu iletişim becerileri; içtenlik, koşulsuz olumlu ilgi ve kabul, empatik anlayış, ve etkin dinlemedir. 

Çocuğu tanıma ve değerlendirmede bir bilgi alma yöntemi olan görüşme kavramını açıklayınız. 

Görüşme; belirli bir amaçla yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin, sözel ve sözel olmayan davranış ve teknikler kullanarak gerçekleştirdikleri bir etkileşim sürecidir. Görüşmenin bireyin özellikleri, görüş ve düşünceleri hakkında bilgi toplamaya, bireyi tanımaya ve yardım sağlamaya yönelik olmak üzere çeşitli işlevleri bulunmaktadır

Çocuğu tanıma ve değerlendirmede bir bilgi alma yöntemi olan anket kavramını açıklayınız.

Anket, insanların yaşam koşullarını, davranışlarını, inançlarını veya tutumlarını betimlemeye yönelik sorulardan oluşan bir araştırma aracıdır. Anketlerin önemli bir özelliği aynı anda birçok kişiden bilgi alınmasını sağlama kolaylığıdır ve zaman açısından da ekonomiktir.

Çocukla ilgili aileden bilgi almanın bir diğer yolu olarak geçerlik güvenirlik çalışması ile standardizasyonu yapılmış ölçekler kullanmaktır. Bu tür ölçekler, çocukların mizaç özellikleri, uyum sorunları ve davranış problemleri, sosyal ve duygusal özellikleri ile ilgili bilgi alınmasını sağlar. Bu tür ölçeklere örnek veriniz.

Çocukla ilgili aileden bilgi almanın bir diğer yolu olarak geçerlik güvenirlik çalışması ile standardizasyonu yapılmış ölçekler kullanmaktır. Bu tür ölçekler, çocukların mizaç özellikleri, uyum sorunları ve davranış problemleri, sosyal ve duygusal özellikleri ile ilgili bilgi alınmasını sağlar. Bu tür ölçeklere; Çocuklar için Kısa Mizaç Ölçeği (Yağmurlu ve Sanson, 2004), Otizm Davranış Kontrol Listesi (Irmak, Sütçü, Aydın ve Sorias, 2007), Sosyal İletişim Ölçeği (Öner, Öner, Çöp ve Munir, 2012), 4-18 yaş Çocuk ve Gençlerde Davranış Değerlendirme Ölçeği (Erol vd., 1998) örnek olarak verilebilir.

Çocuğu tanıma ve değerlendirme çalışmalarında belirlenmesi gereken özelliklerden biri olan bilişsel ve dilsel uyarıcıları kısaca açıklayınız. 

Çocuğun bilişsel ve dil gelişimi için erken yaşta yetişkinlerle kurulan sözlü etkileşim oldukça önemlidir. Çocuğun dil gelişimi ve okul başarısı ile anne babanın sözlü yanıt vermeye istekli olması, evde kitapların bulunması, erken yaşta kitap okumaya başlanması, evdeki konuşma biçimleri ve ailenin okuryazarlık düzeyleri arasında güçlü ilişkiler bulunmaktadır. Bilişsel ve dilsel uyarıcılara ilişkin belirlenmesi gereken özellikler şunlardır: Çocuğa verilen sözel ve bilişsel uyarıların süresi ve özellikleri, evde kavramlarla ilgili kitaplar (Renk, şekil, sayılar vb.), yap- boz vb. bilişsel oyuncaklar, kalem, boya vb. malzemeler, çocukla birlikte yapılan ev dışı etkinlikler (sinema, müze, tiyatro, gezi vb. olma durumu), çocuğa sözel ve bilişsel uyarı veren aile bireyleri.

Çocuğun sosyal çevresi düşünüldüğünde belirlenmesi gereken özellikler nelerdir?

Çocuğun sosyal çevresi düşünüldüğünde belirlenmesi gereken özellikler şunlardır: çocuğun okul dışındaki ortamlardaki oyun arkadaşları, arkadaşları ile görüşme sıklığı, kardeşlerinin yaş, cinsiyet gibi özellikleri ve kardeşleri ile olan ilişkileri.

Baumrind’e göre çocuk yetiştirme tarzı açısından ne tür anne baba tutumları vardır? Kısaca açıklayınız. 

Baumrind’e (1989) göre çocuk yetiştirme tarzları; yetkeci, yetkeli, ve serbest anne baba tutumları olarak üç türdür. Yetkeci çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerin yapısına bakıldığında otoriter, sıkı ebeveyn kontrolünün olduğu, çocuğun kararlara katılmadığı ve aile içinde çok az sıcaklığın olduğu bir yapı görülmektedir. Serbest çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerde aşırı hoşgörülü davranma ya da duyarsızlıktan kaynaklı olarak çocukları istedikleri gibi davranmaları konusunda serbest bırakma görülmektedir. Son olarak, yetkeli çocuk yetiştirme tarzına sahip ailelerde demokratik bir yapı bulunmaktadır. Bu ailelerde anne babanın içten ve destekleyici ancak baskıcı olmayan bir otoritesi vardır. Aile atmosferinde sıcaklık ve sevgiye dayalı olumlu bir ilişki bulunur. Ayrıca, aile içinde roller ve kurallar belirlidir ancak katı değildir.

Çocuğa ait özel alanlar içerisinde yer alan ögeler nelerdir?

Çocuğa ait özel alanlar içerisinde yer alan ögeler şunlardır: çocuğun evdeki yaşam, oyun ve etkinlik alanları, kıyafet, oyuncak ve kitap gibi kişisel eşyaları.

Çocukların beslenmelerine ilişkin belirlenebilecek özellikler nelerdir?

Çocukların beslenmelerine ilişkin belirlenebilecek özellikler: Çocuğun anne sütü alımı ile ilgili bilgiler, sağlıklı besinle- re ulaşma durumu, öğünlerde aldığı gıdalar ve çeşitleri, kendini beslemeye başlama yaşı, beslenme özellikleri, beslenme ile ilgili istenmeyen davranış ve alışkanlıklar (TV karşısında yeme, yemek yemeyi reddetme, ağızda tutma, az yeme, yemek seçme, yemek yedirecek kişiyi seçme vb).