Açıköğretim Ders Notları

Felsefe Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim

Açıköğretim ders notları öğrenciler tarafından ders çalışma esnasında hazırlanmakta olup diğer ders çalışacak öğrenciler için paylaşılmaktadır. Sizlerde hazırladığınız ders notlarını paylaşmak istiyorsanız bizlere iletebilirsiniz.

Açıköğretim derslerinden Felsefe Dersi 1. Ünite Sorularla Öğrenelim için hazırlanan  ders çalışma dokümanına (ders özeti / sorularla öğrenelim) aşağıdan erişebilirsiniz. AÖF Ders Notları ile sınavlara çok daha etkili bir şekilde çalışabilirsiniz. Sınavlarınızda başarılar dileriz.

Felsefe Nedir?

1. Soru

Felsefenin bireysel düzeydeki katkıları nedir?

Cevap

Felsefe, mutluluk amacı için bir araç olabilir. Nitekim her insan maddi zenginliklere sahip olmaktan haz duymaz. Bazı insanlar, tefekkürde bulunmaktan, yani derin düşünmekten, insan yaşamının anlamını araştırmaktan haz alır. Demek ki felsefe her şeyden önce insana entelektüel bir keyif, manevi bir haz verir. İnsanın manevi ihtiyaçlarının en başında ise merakını giderme, öğrenme, evreni ve kendisini anlama, bu dünyada geçen yaşamını anlamlandırma isteği vardır. Bu isteği de büyük ölçüde felsefe karşılayabilir. Felsefe, bize kendimizi tanıma imkânı sağlar. Felsefe, yine bireysel olarak bu dünyadaki kısacık hayatımızda bize neyin bizim elimizde olup neyin olmadığını gösterir. Felsefeye hayatın akışı içinde karşılaştığımız sorunların üstesinde gelmek için ihtiyaç duyarız; ondan, bizi zorlayabilecek çeşitli olaylar karşısında dik duruş sergileyebilmek için destek alırız. Felsefe, kafa ve kavram karışıklığımızı gidermeye yarar.


2. Soru

Felsefe matematik ve fizik yasaları kullanılır mı?

Cevap

Felsefe ve bilim akla dayalı disiplinler olmakla birlikte, yöntem bakımından farklılık gösterirler. Felsefede, matematiksel bir teorem veya bir fizik yasasıyla aynı düzeyde “doğrular” yoktur; onda herkesi bağlayan genel geçer sonuçlar olamaz.


3. Soru

“İncelenmemiş, sorguya çekilmemiş bir hayatın yaşamaya değer olmadığını” söyleyen Sokrates, burada felsefenin hangi özelliğine gönderme yapmaktadır?

Cevap

Sokrates, bu cümleleriyle ilkeli bir hayat sürebilmek için felsefeye ihtiyaç duyduğumuzu anlatır. Çünkü insan akıllı bir varlık olarak birtakım ilkelere göre hayatını sürdürmektedir.


4. Soru

Bir değer olarak felsefeyi tanımlayınız?

Cevap

Modern dünyada bir şeye değer biçmenin en önemli yolu, şöyle ya da böyle onun somut yararını belirlemek ya da ölçmekten geçer. İşte bu noktada “felsefe” sözcüğünü işiten pek çok insanın ilk tepkisinin, biraz da alaycı bir dille, onun hiçbir işe yaramadığını dile getirmekten meydana geldiği söylenebilir. Bu, günümüzde felsefeyle ilgili olarak çok sık rastlanan bir başka yanılgı veya ön yargıdır. Zira felsefenin yararı, doğrudan olmayıp olsa olsa dolaylı olabilir. Felsefeden maddi değerlerin ve zenginliklerin meydana getirilmesine doğrudan katkıda bulunması, elbette beklenemez. Üstelik maddi zenginlik ve refahın insanın değer verdiği yegâne şey olmadığını da unutmamak gerekir. Gerçekte, insanlar refahı ve maddi değerleri, bizatihi kendileri için değil de mutluluğa götüren yolda, birer araç oldukları için isterler.


5. Soru

Siyaset felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Siyaset felsefesi, siyasal partilerle ilgilenmez. Politik düzeni çözümlemez. Birey devlet ilişkilerinin şu ya da bu ülkede nasıl olduğu üzerine ilgilenmez. Bunlarla ilgilenen siyaset bilimcilerden farklı olarak felsefeciler normlarla, ideal politik düzenin nasıl olması gerektiği ile ilgilenirler.


6. Soru

Felsefenin ilgilendiği konular nelerdir?

Cevap

Felsefenin pek çok konusu vardır. Hatta onun kapsamına girmeyen bir şey neredeyse yok gibidir. Nitekim bu durumun bir sonucu olarak günümüzde felsefenin, teknoloji felsefesi, çevre felsefesi, spor felsefesi gibi yeni dal ya da alanları ortaya çıkmıştır. Felsefenin konularının çok çeşitli olması, insan hayatının karmaşıklığının ve çağdaş uygarlığının ulaştığı düzeyin bir sonucu olmak durumundadır.


7. Soru

Alfred North Whitehead’e göre felsefe nasıl bir güçtür?

Cevap

Alfred North Whitehead’e göre felsefe, her türlü medeni çabanın gerisinde bulunması gereken kavrayış ve basireti, değer ve önem duygusunu yaratan en önemli güçtür.


8. Soru

Analitik felsefenin önemli temsilcileri kimdir?

Cevap

Daha ziyade kavram analizi çalışmalarıyla belirlenen analitik felsefenin önemli temsilcileri arasında Bertrand Russell (1872-1970), George Edward Moore (1873- 1958), Gilbert Ryle (1900-1976), Ludwig Wittgenstein (1889-1951) benzeri düşünürler bulunur.


9. Soru

Platon varlığı nasıl tanımlamıştır?

Cevap

Platon, varlığı görünüşler ve idealar dünyası olarak ikiye ayırmış, nihai gerçekliğin idea cinsinden varlıklar olduğunu söylemişti. O, felsefenin idealara erişebildiğini düşündüğü için, felsefeyi bütün disiplinlerin kraliçesi yapmıştır.


10. Soru

Felsefenin alt alanlarını maddeler halinde yazınız?

Cevap

Felsefenin alt dalları: • Bilgi felsefesi • Dil felsefesi • Bilim felsefesi • Metafizik ve zihin felsefesi • Etik • Hukuk ve siyaset felsefesi • Estetik • Din felsefesi Adı geçen alt dallar yanında eğitim felsefesi, tarih felsefesi ve sosyal bilim felsefesi ile zenginleştirilebilir.


11. Soru

Platon felsefeyi nasıl tanımlar?

Cevap

Platon (427-347) da Sokrates’le aynı gelenek içinde yer alır; çünkü o, zamanının seçkin felsefeci ve matematikçilerini bir araya getirdiği Akademi’sinde, dışarıya hemen tamamen kapalı bir biçimde felsefe yapmıştır.


12. Soru

Felsefenin kurucu unsurlarını meydana getiren boyutlar nelerdir?

Cevap

Felsefi faaliyeti belirleyen, felsefenin kurucu unsurlarını meydana getiren boyutlar, sırasıyla kurucu veya bütünleştirici, analitik ve eleştirel boyutlardır.


13. Soru

Sokrates felsefeyi nasıl tanımlar?

Cevap

Felsefeyi esas itibarıyla bir eleştiri ve sorgulama, karşılıklı bir tartışma faaliyeti olarak anlayan Sokrates (469-399), bu yüzden insan zihnini tembelleştirdiğine inandığı yazılı söze değer vermemiş ve fikirlerini ortaya koyduğu yazılı hiçbir şey bırakmamıştır.


14. Soru

Felsefenin toplumsal düzeydeki katkıları hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Bireysel düzlemde, insanın alışkanlıkların cenderesinden kurtarmak suretiyle özgürleştiren felsefe genel bir düzlemde veya toplumsal platformda da çok önemli hizmetler sağlar. Öncelikle liberalizm, muhafazakârlık, sosyalizm benzeri bütün modern ideolojilerin kaynağında felsefenin bulunduğunu söyleyebiliriz. Başka bir deyişle, söz konusu ideoloji veya siyaset felsefelerini oluşturup formüle edenler çağlarını doğru okuyan filozoflar olmuştur. Öte yandan günümüzde, kimi eksiklerine karşın, demokrasinin en iyi yönetim biçimi olduğu hemen herkesçe kabul edilmektedir. Felsefe, işte bir yönetim biçimi olarak demokrasinin gelişmesine ve işleyişine önemli katkılar yapar. Felsefe, farklılıklara saygı göstermek, başkalarıyla birlikte yaşamanın asgari koşullarını temin etmek için ihtiyaç duyarız. Bu açıdan özellikle ihtiyaç duyduğumuz felsefe, insanlar arasındaki çatışmaların binlerce yıldan beri sürüp gittiğini ve insanın olduğu her yerde bu çatışmalara rastlanabileceğini gösterir. Felsefe, insanlar arasındaki çatışmanın esas nedeninin, bireyin kimliğini, fikirlerini ve kendini ifade etme tarzını feda etmesinden kaynaklandığını gösterir.


15. Soru

Batı felsefesinin ilk filozofu kimdir?

Cevap

Batı felsefesinin ilk filozofu olarak kabul edilen kişi Thales’tir.


16. Soru

İnsan felsefe ile bireysel olarak ne sağlar?

Cevap

Hayatının akışı içinde kendi öz kaynakları dışında başka yerlerden çoğu zaman ilintisiz inanç ve bilgiler, tercih ve eylem tarzları edinen insan, varlığı hayat, dünya ve toplum karşısında belli bir tavır geliştirmek, bu tavrı yaşamının temeline yerleştirmek için söz konusu dağınık materyali tutarlı bir yapı içinde sistematize etme ihtiyacı duyar. Bunu ise, söz konusu materyalin unsurları üzerine geliştirilebilecek eleştirel ve sorgulayıcı düşünüm ile ancak felsefe sağlayabilir.


17. Soru

Felsefeyi bir alet kutusuna benzeten düşünür kimdir?

Cevap

Felsefeyi bir alet kutusuna benzeten çağdaş düşünür Wittgenstein’dır. O, insan hayatında aynı anda birçok işi gerçekleştiren felsefenin söz konusu çok işlevliliğine dikkat çekmiştir.


18. Soru

“Farklılıklara saygı göstermeyi” düşünmek için felsefe önemli midir?

Cevap

Başkalarıyla birlikte yaşamanın asgari koşullarını sağlamak için farklılıklara saygı göstermek için felsefeye ihtiyaç duyarız. Felsefe insanlar arasındaki çatışmanın binlerce yıldır devam ettiğini, insanın olduğu her yerde çatışmalara rastlanabileceğini, başkalarının düşüncelerine ve haklarına saygı benzeri evrensel etik ilkelerin uygulanmasıyla çözüme kavuşabileceğini gösterir.


19. Soru

İnsanın zihinsel yönden özgürleşmesi ne anlama gelir?

Cevap

İnsanın zihinsel yönden özgürleşmesi, cevaplayamadığı sorular altında ezilmesi, kavram karışıklığından muzdarip olması, batıl itikatlara bel bağlaması, duygularına yenik düşmesi yerine neyin yanıtlanabilir olup neyin yanıtlanamayacağını bilmesi, zihinsel açıklık ve aydınlık içinde olması anlamına gelir.


20. Soru

Filozofların “çok üzerindeki bir” olarak tanımladıkları kavramı açıklayınız?

Cevap

“Çok üzerindeki bir”, filozofların dış dünyadaki çokluğu ya da görünüşleri nihai bir nedensel faktörle açıklamalarına karşılık gelir. Örneğin materyalist atomcular dış dünyadaki görünüşleri atom adını verdikleri madde parçacığıyla, Platon ise idea yoluyla açıklar.


21. Soru

Felsefenin kurucu yada bütünleştirici boyutu ne zamandan itibaren bilinmektedir?

Cevap

Kurucu ya da bütünleştirici boyut, felsefenin ilk başlangıcından itibaren, yani Thales’ten bu yana yaklaşık iki bin beş yüzyıllık süreç boyunca çeşitli şekillerde karşımıza çıkan klasik felsefe anlayışının tanımlayıcı yönü veya ayırt edici özelliğini meydana getirir.


22. Soru

Thales ve kölesi hangi tip insanları temsil eder?

Cevap

Batı felsefesinin ilk filozofu kabul edilen Thales, maddi problemlerini halletmiş bir kimse olarak dünyayı anlamaya, olup bitenleri kavramaya çalışan düşünürü temsil eder. Kölesi ise karnını doyurmaya çalışan, gündelik hayatın sorunlarıyla baş etmeye çalışan sıradan insanı temsil eder.


23. Soru

Foucault’nun “iktidar-bilgi” kavramını açıklayınız?

Cevap

Foucault’da, tıpkı Nietzche gibi, bilgi ya da hakikat isteğinin çok daha temelde bulunan bir güç isteminin tezahürü olduğunu düşünmüş, söz konusu kavramı, bilginin her zaman belli bir iktidar ya da güç ilişkileri şebekesinin göreli ve sorgulanabilir ifadesi olduğunu ortaya koymuştur.


24. Soru

Bilgi felsefesi ne işe yarar?

Cevap

Bilgi felsefesi yada epistemoloji farklı şekillerde ve farklı iletişim araçlarıyla edindiğimiz farklı ideolojilerden geçen, en sıradan anlarımızda bile yeni kavrayışlar kazanan bilgiler arasındaki ayrılıkları, ortak noktaları belirlemeye yarar.


25. Soru

Aklın idaresi için Kurallar adlı eserinde “düşünceleri basitten karmaşığa yükselecek şekilde düzenlemek gerektiğini” dile getiren sentez kuralını ortaya atan filozof kimdir?

Cevap

Modern felsefenin kurucusu olarak ortaya çıkan ve skolâstik düşüncenin klasik araçlarına karşı yeni bir yöntem öneren Descartes’tır.


26. Soru

Felsefi sorgulamayı harekete geçiren en temel güç nedir?

Cevap

Felsefi sorgulamayı harekete geçiren en temel güç ya da etkenlerden biri şüphedir. Şüphe eden insan, gerçekliğin göründüğü gibi olmayabileceğini, görünüşün gerisinde farklı nedenler olabileceğini düşünen ve dolayısıyla alias görünüşlerin ötesine geçebilen insandır. Bununla birlikte şüphe ederek ve sorgulayarak yaşamak her zaman ve herkes için kolay olmaz. Bu yüzden insanların büyük bir çoğunluğu kendilerine açık iki alternatiften biri olarak şüphe yerine rahat bir yaşamı seçerler.


27. Soru

Kant “büyük soruları” nasıl açıklar?

Cevap

Nedensellikle, zamanla, ruhla, adalet ve özgürlükle ilgili olan bu “büyük sorular”, insanın sormadan yapamadığı, onun hayatını bir şekilde anlamlandıracak sorulardır. Kant, varlığın yapısı, Tanrı’nın var oluşu ve ruhun doğasıyla ilgili bu soruların ortak paydasını oluşturan temel bir nokta olduğunu öne sürüyordu: Bu sorular insanın ilgisiz kalamayacağı sorulardır. Gerçekten de hayatı anlamlandırmak isteyen hiçbir insan, bu sorulara kayıtsız kalamaz.


28. Soru

Platon’un idealar teorisini anlatınız?

Cevap

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi olan Platon, karşı karşıya kaldığına inandığı felsefi problemlere bir çözüm getirmek amacıyla felsefe tarihinin en bütünleştirici teorisi olarak meşhur idealar teorisini geliştirmişti. Çünkü o, var olanın sadece değişen algısal görünüşlerden ibaret olmadığı kanaatindeydi. Var olan her şey tikellerden, değişen görünüşlerden ibaret olsaydı, Platon’a göre genel geçer bilgiden, sözcüklerin sabit anlamlarından ve değişmez değerlerden söz edemezdik. O, genel geçer veya ezeli-ebedi bilgilerin en azından matematikte var olduğundan, sözcüklerin değişmeyen ve anlaşmayı mümkün kılan sabit anlamlarından ve kişiden kişiye, toplumdan topluma değişmeyen mutlak değerlerin varlığından emindi. Bu yüzden var olan bütün şey türlerinin ilk örnek ya da arketiplerine karşılık gelen değişmez özler, tümel gerçeklikler ve ideal ya da kalıcı varlıklar olarak ideaların varoluşunu öne sürdü. Platon, bilginin konusu olduğuna, sözcüklerin sabit anlamlarına karşılık geldiğine, değişmez değerlerin taşıyıcısı olduğuna inandığı tümeller olarak ideaları, aynı zamanda dünyadaki bireysel fenomen ya da görünüşlerin varlık nedeni olarak değerlendirdi. O, söz konusu idealar teorisinin bütünleştiriciliğine o kadar inanmıştı ki siyaset felsefesinin problemlerini bile, ideal bir devlet anlayışı üzerinden çözme yoluna gitti. Platon idealar teorisine dayanan söz konusu kolektivist çözümünde gerçekten var olanın bu kez bütün ya da toplum olduğunu öne sürerken bireyin anlamını ve değerini bütüne olan anlamlı aidiyetinden aldığını savundu.


29. Soru

Hukuk felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Hukuk felsefesi hukukun doğasıyla adaletin özü üzerine yoğunlaşır.


30. Soru

“Hayatın akıntılarında yüzen hiç kimse dertsiz kalmaz? diyen İşveçli psikolog kimdir?

Cevap

Carl Gustav Jung


31. Soru

Metafizik ve zihin felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Varlıkla ilgili soruları çözmeye yarayan metafizik ve zihin felsefesidir.


32. Soru

Bilgi nedir?

Cevap

Televizyondan, gazeteden, internet sitesinden veya hayatımızın her anında öğrendiğimiz şeyleri bilgi olarak tanımlayabiliriz.


33. Soru

Antik Yunan’da felsefe hangi sözcükle tanımlanır?

Cevap

Antik Yunan düşüncesi felsefeyi Grekçe philosophia sözcüğüyle tanımlar. Philosophia sözcüğü, sevmek anlamına gelen “phileo” fiiliyle bilgelik anlamına “sophia” sözcüklerinden türetilmiş olup bilgelik sevgisi veya hikmet arayışı anlamını taşır.


34. Soru

Felsefe hangi ana konular üzerine yoğunlaşır?

Cevap

Felsefe, varlık, bilgi ve değer üzerine yoğunlaşır.


35. Soru

Felsefe nedir?

Cevap

Felsefenin tanımı ve anlamı kültürden kültüre değişiklik göstermektedir. Antik Yunan’da felsefe, M.Ö. 6 yüzyıldan başlayarak varlığını göstermiştir. Bu dönemde Çinlilerin felsefelerinin daha somut ve pratik olduğu söylenebilir. Çinli düşünürler felsefeden, sosyal çevre içinde ahenkli ilişkiler geliştirmenin yolları üzerine düşünmeyi anlarken; Konfüçyüs’ün kendisinin ve temsil ettiği Doğu felsefesinin, Yunan tarzı felsefe anlayışından farklı olarak doğayla veya şeylerin özüyle hiç ilgilenmediği öne sürer.


36. Soru

Aristoteles’e göre felsefenin Antik Yunan’da ortaya çıkışında etkili rol oynayan nedir?

Cevap

Yunan filozofu Aristoteles (384-322), felsefenin antik Yunan’daki doğuşunda ilk felsefeci ya da filozofların duydukları merak ve hayretin çok belirleyici bir rol oynamış olduğunu söyler.


37. Soru

Klasik felsefe anlayışının en önemli temsilcileri kimdir?

Cevap

Bu anlayışın en önemli temsilcileri arasında Platon, Aristoteles, Aquinalı Thomas (1225-1274), Farabi (874-950), René Descartes (1596-1650), Gottfried Leibniz (1646-1716), Baruch Spinoza (1632-1677), Kant ve Georg Wilhelm Hegel (1771-1831) gibi düşünürlerdir.


38. Soru

Kıta felsefesi hangi düşünürler tarafından ortaya konmuştur?

Cevap

Kıta felsefesinin eleştirel yönelimi, Friedrich Nietzsche (1844-1900), Martin Heidegger (1889-1976), Jacques Derrida (1830- 2004) ve Michel Foucault (1926- 1984) benzeri düşünürlerde oldukça açık bir biçimde ortaya konmuştur.


39. Soru

Felsefenin analitik veya çözümleyici boyutu söz konusu olduğunda felsefeci ne yapar?

Cevap

Felsefeci, felsefenin analitik veya çözümleyici boyutu söz konusu olduğunda, kavramları açıklığa kavuşturmaya, kavramlar arasındaki ilişkileri gözler önüne sermeye, akıl yürütme ya da çıkarımların mantıksal yapısını serimlemeye, düşünce ya da tezlerin sağlam bir şekilde gerekçelendirilmesine çalışır.


40. Soru

Felsefenin eleştirel boyutunu açıklayınız?

Cevap

Felsefenin kavramları analiz eden, düşünceler arasındaki ilişkileri araştıran analitik boyutuyla varlığın veya dünyanın çok çeşitli unsurlarını birbirine bağlayan kurucu veya bütünleştirici boyutunu tamamlayan boyutu eleştirel boyutudur. Felsefenin eleştirel boyutu analitik boyutun derinleştirilmesinden ya da çözümleyici boyut ile bütünleyici boyutun daha bir üst düzeyde sentezlenmesinden oluşur. Çeşitli kavram ya da teorilerin hem gerçek yüzü ve içeriğini hem de arka plan ya da dayanaklarını gözler önüne serme çabasıyla belirlenir. Fakat eleştirel yaklaşım bununla yetinmez, hatalı anlam içeriklerini veya neye hizmet ettiğini gösterdiği kavram ve teorilere yüklenmesi gereken yeni anlam ufuklarına işaret eder. Bu ise felsefenin eleştirel boyutunun salt bir “eleştiri dili”yle yetinmeyip bir de “imkân dili” geliştirme yoluna girdiği anlamına gelir. Bunu en iyi Nietzsche’nin iyi ve kötü kavramlarına ilişkin analiziyle Foucault’nun bilgi kavramına dönük analizinde görebiliriz.


41. Soru

Nietzsche’nin soy kütüğü yöntemini açıklayınız?

Cevap

Nietzsche, iyi ve kötü kavramlarını açıklamaya çalışırken soy kütüğü yöntemini kullanmıştır. Ona göre, bu yöntem kişilerin ve kültürlerin değer sistemlerini oluşturma biçimlerini belirleyen tarihsel koşulları ve koşullanmaları ortaya çıkarmaya yarayan bir yöntemdir.


42. Soru

Felsefe dünyayı tanımlamak için hangi eksenleri kullanır?

Cevap

İnsan, bir akıl varlığı olması dolayısıyla, dünyayı ve dünyada olup bitenleri anlayıp açıklamaya yönelir. Felsefe, dünyanın açıklanması ve anlamlı kılınması için dört eksen kullanır: • Bilim, • Din, • Sanat • Felsefe


43. Soru

Kıta felsefesi nedir?

Cevap

20. yüzyılda Almanya ve Fransa’da klasik, metafiziksel ve analitik felsefeyi eleştiren felsefeciler ortaya çıkmıştır. Sadece belli bir felsefe anlayışını değil, bir bütün olarak Batı felsefesinin gelişimini, temel kabul ve dayanaklarını sorgulayan bir felsefe anlayışıdır.


44. Soru

Felsefede “büyük soruları” tanımlayan filozof kimdir?

Cevap

Felsefede “büyük soruları” tanımlayan Alman filozofu Kant olmuştur.


45. Soru

Yunan’da felsefe nasıl başlar?

Cevap

Felsefenin Yunan’da, muthosun yerini logosun almasıyla başladığı kabul edilir. Çünkü muthosta, tekil olayların doğaüstü nedenlerle açıklanması söz konusu olup, bu açıklama sorgusuz sualsiz kabul edilir. Oysa bilim ve felsefede tikel olayların gerisine geçilerek, doğal olaylar sorgulanarak akıl yoluyla açıklanır.


46. Soru

Felsefe’de nedensellik nedir ve kim tarafından ilk olarak ele alınmıştır?

Cevap

“Nedensellik” yani “her olayın kendisini doğuran bir nedeni olduğu” ilkesidir. Bilim, bu ilkeyi hiç sorgulamaz; araştırmalarını onun geçerliliğini kabul ederek yürütür. Onu sorgulamak, netliğini ortaya koymak bilim tarafından felsefeye havale edilmiştir. Nedensellik konusunu ilk ve en ayrıntılı bir biçimde ele alan ilk kişi Aristoteles’tir. Daha sonra, David Hume (1711-1776) ve Immanuel Kant (1724-1804) gibi filozoflarda bu konu üzerine çalışmışlardır.


47. Soru

Felsefede “büyük sorular” olarak ele alınan sorular nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Bilim tarafından yanıtlanamayan, sadece felsefe tarafından yanıtlanmaya çalışılan sorulara “büyük sorular” adı verilir. Bilim, sanat ve dinin yanıtlayamadıkları ve muhtemelen hiçbir zaman yanıtlayamayacakları sorulardır. Nedensellikle, zamanla, ruhla, adalet ve özgürlükle ilgili olan bu “büyük sorular”, insanın sormadan yapamadığı, onun hayatını bir şekilde anlamlandıracak sorulardır.


48. Soru

Estetik nedir?

Cevap

Varoluşumuza değer katan şeylerin başında güzellik anlayışı gelir. Doğadaki ve sanattaki güzellik üzerine yoğunlaşan ve sanatın mahiyeti üzerine yoğunlaşan bir alandır.


49. Soru

İnsanın bu dünyadaki durumunu bir şişenin içindeki sineğe benzeten Wittgenstein bu durumu nasıl açıklar?

Cevap

Wittgenstein’a göre, şişenin içine sıkışmış olan sinek şişeden dışarı çıkmak ister fakat bunu nasıl başarabileceğini bilemez. Felsefenin esas görevi, şişeden nasıl çıkacağını göstermektir. Bu örnekten hareketle felsefe kapana sıkışmış gibi hisseden insanın yön bulmasını sağlar.


50. Soru

Jean-Paul Sartre, “İnsan kendisinden ne yaratırsa ondan ibarettir” diyerek neyi açıklamıştır?

Cevap

Sartre, olgusal koşulları değiştirmenin elimizde olmadığını söyler. Anamızı babamızı doğduğumuz coğrafyayı mensup olduğumuz dini, üyesi olduğumuz milleti seçmenin elimizde olmadığını söyler. Ama, karakterimizi ve insanlığımızı geliştirmek, daha iyi ve daha erdemli insan olmak için çalışmanın elimizde olduğunu “İnsan kendisinden ne yaratırsa ondan ibarettir” diyerek anlatmıştır.


51. Soru

“Filozofların şimdiye kadar  dünyayı sadece anlamaya çalıştıklarını oysa  önemli  olanın dünyayı anlamaktan ziyade onu  değiştirmek olduğunu”  öne  süren düşünür kimdir?

Cevap

Karl Marx (1818-1883) 


52. Soru

Felsefeyi esas  itibarıyla bir eleştiri ve sorgulama, karşılıklı  bir tartışma faaliyeti olarak anlayan, bu yüzden insan  zihnini tembelleştirdiğine inandığı  yazılı söze değer vermemiş ve fikirlerini ortaya  koyduğu  yazılı hiçbir  şey bırakmayan düşünür kimdir?

Cevap

Sokrates  (469-399)


53. Soru

Hangi düşünür, felsefenin antik  Yunan’daki doğuşunda ilk felsefeci ya  da filozofların duydukları merak ve hayretin çok  belirleyici bir rol oynamış olduğunu  söyler?

Cevap

Aristoteles  (384-322)


54. Soru

“Mağara Benzetmesi” hangi filozofa aittir?

Cevap

Platon


55. Soru

Muthos ne anlama gelir?

Cevap

Muthos efsane  anlamına gelmekte olup  mitolojide ortaya  konan  açıklamanın, dünyada olup  bitenleri Olympos  dağında oturan  ve pek  çok özellikleriyle insana  benzeyen tanrıların marifet  ve eylemleriyle izah  eden  bir açıklama olduğu söylenebilir.


56. Soru

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi kimdir?

Cevap

Platon


57. Soru

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi olan Platon, karşı karşıya kaldığına inandığı felsefi problemlere bir çözüm getirmek amacıyla felsefe tarihinin en bütünleştirici teorisi olarak geliştirdiği teorinin adı nedir?

Cevap

idealar teorisi


58. Soru

“Aklın İdaresi için Kurallar” adlı eserin yazarı, modern felsefenin kurucusu düşünür kimdir?

Cevap

Descartes


59. Soru

Yöntemini bir soy kütüğü yöntemi olarak, kişilerin ve kültürlerin değer sistemlerini oluşturma biçimlerini belirleyen tarihsel koşulları ve koşullanmaları ortaya çıkarmaya yarayan bir yöntem olarak tanımlayan düşünür kimdir?

Cevap

Nietzsche


60. Soru

Felsefeyi bilim ve dinden ayıran özellik nedir?

Cevap

Öznel bir çabanın eseri olması


61. Soru

İnsanın zihninin bilişsel gelişiminin veya aklın bir hedefe yönelimli çalışmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan felsefi boyut nedir?

Cevap

Felsefenin kurucu veya bütünleştirici boyutu


62. Soru

“Doğru olduğu apaçık bir biçimde bilinmeyen hiçbir şeyi doğru kabul etmemek” gerektiğini hangi felsefe kuralı öne sürer?

Cevap

Apaçıklık kuralı  


63. Soru

“Düşünceleri en basit unsur ya da bileşenlerine ayırmanın doğru düşünmek açısından vazgeçilmez olduğunu” dile getiren felsefe kuralı nedir?

Cevap

Analiz kuralı


64. Soru

“X nedir?” sorusuyla özetlenebilecek sorular etrafında dönen, X’in belli bir ahlaki kavrama karşılık geldiği bu sorular üzerinden bir kavramsal açıklığa erişmeye çalışılan eser kime aittir?

Cevap

Sokrates


65. Soru

Felsefenin kavramları analiz eden, düşünceler arasındaki ilişkileri araştıran analitik boyutuyla varlığın veya dünyanın çok çeşitli unsurlarını birbirine bağlayan kurucu veya bütünleştirici boyutunu tamamlayan boyutu nedir?

Cevap

Felsefenin Eleştirel Boyutu


66. Soru

Felsefenin Eleştirel Boyutu, hatalı anlam içeriklerini veya neye hizmet ettiğini gösterdiği kavram ve teorilere yüklenmesi gereken yeni anlam ufuklarına işaret eder. Bunu en iyi hangi düşünürlerin analizlerinde görebiliriz?

Cevap

Bunu en iyi Nietzsche’nin iyi ve kötü kavramlarına ilişkin analiziyle Foucault’nu bilgi kavramına dönük analizinde görebiliriz


67. Soru

Yönteminde, Antropolojik bir yaklaşım benimseyen ve insanların güçlüler ve zayıflar olarak ikiye ayrıldıklarını ve bu insanlar arasındaki ilişkilerin temelinde de ahlaki unsurlar yerine gerçek hayatta bulunan her şeyin olduğunu öne süren düşünür kimdir?

Cevap

Nietzsche


68. Soru

Bilgi iddialarını tarihsel bir perspektiften hareketle ele alan, iktidar ve güç ilişkileriyle siyasetten bağımsı z bir hakikat anlayışına karşı çıkan düşünür kimdir?

Cevap

Foucault


69. Soru

İnsan hayatında aynı anda birçok işi gerçekleştiren felsefenin söz konusu çok işlevliliğine dikkat çeken düşünür kimdir?

Cevap

Wittgenstein


70. Soru

Varlıkla ilgili sorularda yardımımıza koşan felsefe dalı hangisidir?

Cevap

Metafizik ve Zihin felsefesi


1. Soru

Felsefenin bireysel düzeydeki katkıları nedir?

Cevap

Felsefe, mutluluk amacı için bir araç olabilir. Nitekim her insan maddi zenginliklere sahip olmaktan haz duymaz. Bazı insanlar, tefekkürde bulunmaktan, yani derin düşünmekten, insan yaşamının anlamını araştırmaktan haz alır. Demek ki felsefe her şeyden önce insana entelektüel bir keyif, manevi bir haz verir. İnsanın manevi ihtiyaçlarının en başında ise merakını giderme, öğrenme, evreni ve kendisini anlama, bu dünyada geçen yaşamını anlamlandırma isteği vardır. Bu isteği de büyük ölçüde felsefe karşılayabilir. Felsefe, bize kendimizi tanıma imkânı sağlar. Felsefe, yine bireysel olarak bu dünyadaki kısacık hayatımızda bize neyin bizim elimizde olup neyin olmadığını gösterir. Felsefeye hayatın akışı içinde karşılaştığımız sorunların üstesinde gelmek için ihtiyaç duyarız; ondan, bizi zorlayabilecek çeşitli olaylar karşısında dik duruş sergileyebilmek için destek alırız. Felsefe, kafa ve kavram karışıklığımızı gidermeye yarar.

2. Soru

Felsefe matematik ve fizik yasaları kullanılır mı?

Cevap

Felsefe ve bilim akla dayalı disiplinler olmakla birlikte, yöntem bakımından farklılık gösterirler. Felsefede, matematiksel bir teorem veya bir fizik yasasıyla aynı düzeyde “doğrular” yoktur; onda herkesi bağlayan genel geçer sonuçlar olamaz.

3. Soru

“İncelenmemiş, sorguya çekilmemiş bir hayatın yaşamaya değer olmadığını” söyleyen Sokrates, burada felsefenin hangi özelliğine gönderme yapmaktadır?

Cevap

Sokrates, bu cümleleriyle ilkeli bir hayat sürebilmek için felsefeye ihtiyaç duyduğumuzu anlatır. Çünkü insan akıllı bir varlık olarak birtakım ilkelere göre hayatını sürdürmektedir.

4. Soru

Bir değer olarak felsefeyi tanımlayınız?

Cevap

Modern dünyada bir şeye değer biçmenin en önemli yolu, şöyle ya da böyle onun somut yararını belirlemek ya da ölçmekten geçer. İşte bu noktada “felsefe” sözcüğünü işiten pek çok insanın ilk tepkisinin, biraz da alaycı bir dille, onun hiçbir işe yaramadığını dile getirmekten meydana geldiği söylenebilir. Bu, günümüzde felsefeyle ilgili olarak çok sık rastlanan bir başka yanılgı veya ön yargıdır. Zira felsefenin yararı, doğrudan olmayıp olsa olsa dolaylı olabilir. Felsefeden maddi değerlerin ve zenginliklerin meydana getirilmesine doğrudan katkıda bulunması, elbette beklenemez. Üstelik maddi zenginlik ve refahın insanın değer verdiği yegâne şey olmadığını da unutmamak gerekir. Gerçekte, insanlar refahı ve maddi değerleri, bizatihi kendileri için değil de mutluluğa götüren yolda, birer araç oldukları için isterler.

5. Soru

Siyaset felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Siyaset felsefesi, siyasal partilerle ilgilenmez. Politik düzeni çözümlemez. Birey devlet ilişkilerinin şu ya da bu ülkede nasıl olduğu üzerine ilgilenmez. Bunlarla ilgilenen siyaset bilimcilerden farklı olarak felsefeciler normlarla, ideal politik düzenin nasıl olması gerektiği ile ilgilenirler.

6. Soru

Felsefenin ilgilendiği konular nelerdir?

Cevap

Felsefenin pek çok konusu vardır. Hatta onun kapsamına girmeyen bir şey neredeyse yok gibidir. Nitekim bu durumun bir sonucu olarak günümüzde felsefenin, teknoloji felsefesi, çevre felsefesi, spor felsefesi gibi yeni dal ya da alanları ortaya çıkmıştır. Felsefenin konularının çok çeşitli olması, insan hayatının karmaşıklığının ve çağdaş uygarlığının ulaştığı düzeyin bir sonucu olmak durumundadır.

7. Soru

Alfred North Whitehead’e göre felsefe nasıl bir güçtür?

Cevap

Alfred North Whitehead’e göre felsefe, her türlü medeni çabanın gerisinde bulunması gereken kavrayış ve basireti, değer ve önem duygusunu yaratan en önemli güçtür.

8. Soru

Analitik felsefenin önemli temsilcileri kimdir?

Cevap

Daha ziyade kavram analizi çalışmalarıyla belirlenen analitik felsefenin önemli temsilcileri arasında Bertrand Russell (1872-1970), George Edward Moore (1873- 1958), Gilbert Ryle (1900-1976), Ludwig Wittgenstein (1889-1951) benzeri düşünürler bulunur.

9. Soru

Platon varlığı nasıl tanımlamıştır?

Cevap

Platon, varlığı görünüşler ve idealar dünyası olarak ikiye ayırmış, nihai gerçekliğin idea cinsinden varlıklar olduğunu söylemişti. O, felsefenin idealara erişebildiğini düşündüğü için, felsefeyi bütün disiplinlerin kraliçesi yapmıştır.

10. Soru

Felsefenin alt alanlarını maddeler halinde yazınız?

Cevap

Felsefenin alt dalları: • Bilgi felsefesi • Dil felsefesi • Bilim felsefesi • Metafizik ve zihin felsefesi • Etik • Hukuk ve siyaset felsefesi • Estetik • Din felsefesi Adı geçen alt dallar yanında eğitim felsefesi, tarih felsefesi ve sosyal bilim felsefesi ile zenginleştirilebilir.

11. Soru

Platon felsefeyi nasıl tanımlar?

Cevap

Platon (427-347) da Sokrates’le aynı gelenek içinde yer alır; çünkü o, zamanının seçkin felsefeci ve matematikçilerini bir araya getirdiği Akademi’sinde, dışarıya hemen tamamen kapalı bir biçimde felsefe yapmıştır.

12. Soru

Felsefenin kurucu unsurlarını meydana getiren boyutlar nelerdir?

Cevap

Felsefi faaliyeti belirleyen, felsefenin kurucu unsurlarını meydana getiren boyutlar, sırasıyla kurucu veya bütünleştirici, analitik ve eleştirel boyutlardır.

13. Soru

Sokrates felsefeyi nasıl tanımlar?

Cevap

Felsefeyi esas itibarıyla bir eleştiri ve sorgulama, karşılıklı bir tartışma faaliyeti olarak anlayan Sokrates (469-399), bu yüzden insan zihnini tembelleştirdiğine inandığı yazılı söze değer vermemiş ve fikirlerini ortaya koyduğu yazılı hiçbir şey bırakmamıştır.

14. Soru

Felsefenin toplumsal düzeydeki katkıları hakkında bilgi veriniz?

Cevap

Bireysel düzlemde, insanın alışkanlıkların cenderesinden kurtarmak suretiyle özgürleştiren felsefe genel bir düzlemde veya toplumsal platformda da çok önemli hizmetler sağlar. Öncelikle liberalizm, muhafazakârlık, sosyalizm benzeri bütün modern ideolojilerin kaynağında felsefenin bulunduğunu söyleyebiliriz. Başka bir deyişle, söz konusu ideoloji veya siyaset felsefelerini oluşturup formüle edenler çağlarını doğru okuyan filozoflar olmuştur. Öte yandan günümüzde, kimi eksiklerine karşın, demokrasinin en iyi yönetim biçimi olduğu hemen herkesçe kabul edilmektedir. Felsefe, işte bir yönetim biçimi olarak demokrasinin gelişmesine ve işleyişine önemli katkılar yapar. Felsefe, farklılıklara saygı göstermek, başkalarıyla birlikte yaşamanın asgari koşullarını temin etmek için ihtiyaç duyarız. Bu açıdan özellikle ihtiyaç duyduğumuz felsefe, insanlar arasındaki çatışmaların binlerce yıldan beri sürüp gittiğini ve insanın olduğu her yerde bu çatışmalara rastlanabileceğini gösterir. Felsefe, insanlar arasındaki çatışmanın esas nedeninin, bireyin kimliğini, fikirlerini ve kendini ifade etme tarzını feda etmesinden kaynaklandığını gösterir.

15. Soru

Batı felsefesinin ilk filozofu kimdir?

Cevap

Batı felsefesinin ilk filozofu olarak kabul edilen kişi Thales’tir.

16. Soru

İnsan felsefe ile bireysel olarak ne sağlar?

Cevap

Hayatının akışı içinde kendi öz kaynakları dışında başka yerlerden çoğu zaman ilintisiz inanç ve bilgiler, tercih ve eylem tarzları edinen insan, varlığı hayat, dünya ve toplum karşısında belli bir tavır geliştirmek, bu tavrı yaşamının temeline yerleştirmek için söz konusu dağınık materyali tutarlı bir yapı içinde sistematize etme ihtiyacı duyar. Bunu ise, söz konusu materyalin unsurları üzerine geliştirilebilecek eleştirel ve sorgulayıcı düşünüm ile ancak felsefe sağlayabilir.

17. Soru

Felsefeyi bir alet kutusuna benzeten düşünür kimdir?

Cevap

Felsefeyi bir alet kutusuna benzeten çağdaş düşünür Wittgenstein’dır. O, insan hayatında aynı anda birçok işi gerçekleştiren felsefenin söz konusu çok işlevliliğine dikkat çekmiştir.

18. Soru

“Farklılıklara saygı göstermeyi” düşünmek için felsefe önemli midir?

Cevap

Başkalarıyla birlikte yaşamanın asgari koşullarını sağlamak için farklılıklara saygı göstermek için felsefeye ihtiyaç duyarız. Felsefe insanlar arasındaki çatışmanın binlerce yıldır devam ettiğini, insanın olduğu her yerde çatışmalara rastlanabileceğini, başkalarının düşüncelerine ve haklarına saygı benzeri evrensel etik ilkelerin uygulanmasıyla çözüme kavuşabileceğini gösterir.

19. Soru

İnsanın zihinsel yönden özgürleşmesi ne anlama gelir?

Cevap

İnsanın zihinsel yönden özgürleşmesi, cevaplayamadığı sorular altında ezilmesi, kavram karışıklığından muzdarip olması, batıl itikatlara bel bağlaması, duygularına yenik düşmesi yerine neyin yanıtlanabilir olup neyin yanıtlanamayacağını bilmesi, zihinsel açıklık ve aydınlık içinde olması anlamına gelir.

20. Soru

Filozofların “çok üzerindeki bir” olarak tanımladıkları kavramı açıklayınız?

Cevap

“Çok üzerindeki bir”, filozofların dış dünyadaki çokluğu ya da görünüşleri nihai bir nedensel faktörle açıklamalarına karşılık gelir. Örneğin materyalist atomcular dış dünyadaki görünüşleri atom adını verdikleri madde parçacığıyla, Platon ise idea yoluyla açıklar.

21. Soru

Felsefenin kurucu yada bütünleştirici boyutu ne zamandan itibaren bilinmektedir?

Cevap

Kurucu ya da bütünleştirici boyut, felsefenin ilk başlangıcından itibaren, yani Thales’ten bu yana yaklaşık iki bin beş yüzyıllık süreç boyunca çeşitli şekillerde karşımıza çıkan klasik felsefe anlayışının tanımlayıcı yönü veya ayırt edici özelliğini meydana getirir.

22. Soru

Thales ve kölesi hangi tip insanları temsil eder?

Cevap

Batı felsefesinin ilk filozofu kabul edilen Thales, maddi problemlerini halletmiş bir kimse olarak dünyayı anlamaya, olup bitenleri kavramaya çalışan düşünürü temsil eder. Kölesi ise karnını doyurmaya çalışan, gündelik hayatın sorunlarıyla baş etmeye çalışan sıradan insanı temsil eder.

23. Soru

Foucault’nun “iktidar-bilgi” kavramını açıklayınız?

Cevap

Foucault’da, tıpkı Nietzche gibi, bilgi ya da hakikat isteğinin çok daha temelde bulunan bir güç isteminin tezahürü olduğunu düşünmüş, söz konusu kavramı, bilginin her zaman belli bir iktidar ya da güç ilişkileri şebekesinin göreli ve sorgulanabilir ifadesi olduğunu ortaya koymuştur.

24. Soru

Bilgi felsefesi ne işe yarar?

Cevap

Bilgi felsefesi yada epistemoloji farklı şekillerde ve farklı iletişim araçlarıyla edindiğimiz farklı ideolojilerden geçen, en sıradan anlarımızda bile yeni kavrayışlar kazanan bilgiler arasındaki ayrılıkları, ortak noktaları belirlemeye yarar.

25. Soru

Aklın idaresi için Kurallar adlı eserinde “düşünceleri basitten karmaşığa yükselecek şekilde düzenlemek gerektiğini” dile getiren sentez kuralını ortaya atan filozof kimdir?

Cevap

Modern felsefenin kurucusu olarak ortaya çıkan ve skolâstik düşüncenin klasik araçlarına karşı yeni bir yöntem öneren Descartes’tır.

26. Soru

Felsefi sorgulamayı harekete geçiren en temel güç nedir?

Cevap

Felsefi sorgulamayı harekete geçiren en temel güç ya da etkenlerden biri şüphedir. Şüphe eden insan, gerçekliğin göründüğü gibi olmayabileceğini, görünüşün gerisinde farklı nedenler olabileceğini düşünen ve dolayısıyla alias görünüşlerin ötesine geçebilen insandır. Bununla birlikte şüphe ederek ve sorgulayarak yaşamak her zaman ve herkes için kolay olmaz. Bu yüzden insanların büyük bir çoğunluğu kendilerine açık iki alternatiften biri olarak şüphe yerine rahat bir yaşamı seçerler.

27. Soru

Kant “büyük soruları” nasıl açıklar?

Cevap

Nedensellikle, zamanla, ruhla, adalet ve özgürlükle ilgili olan bu “büyük sorular”, insanın sormadan yapamadığı, onun hayatını bir şekilde anlamlandıracak sorulardır. Kant, varlığın yapısı, Tanrı’nın var oluşu ve ruhun doğasıyla ilgili bu soruların ortak paydasını oluşturan temel bir nokta olduğunu öne sürüyordu: Bu sorular insanın ilgisiz kalamayacağı sorulardır. Gerçekten de hayatı anlamlandırmak isteyen hiçbir insan, bu sorulara kayıtsız kalamaz.

28. Soru

Platon’un idealar teorisini anlatınız?

Cevap

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi olan Platon, karşı karşıya kaldığına inandığı felsefi problemlere bir çözüm getirmek amacıyla felsefe tarihinin en bütünleştirici teorisi olarak meşhur idealar teorisini geliştirmişti. Çünkü o, var olanın sadece değişen algısal görünüşlerden ibaret olmadığı kanaatindeydi. Var olan her şey tikellerden, değişen görünüşlerden ibaret olsaydı, Platon’a göre genel geçer bilgiden, sözcüklerin sabit anlamlarından ve değişmez değerlerden söz edemezdik. O, genel geçer veya ezeli-ebedi bilgilerin en azından matematikte var olduğundan, sözcüklerin değişmeyen ve anlaşmayı mümkün kılan sabit anlamlarından ve kişiden kişiye, toplumdan topluma değişmeyen mutlak değerlerin varlığından emindi. Bu yüzden var olan bütün şey türlerinin ilk örnek ya da arketiplerine karşılık gelen değişmez özler, tümel gerçeklikler ve ideal ya da kalıcı varlıklar olarak ideaların varoluşunu öne sürdü. Platon, bilginin konusu olduğuna, sözcüklerin sabit anlamlarına karşılık geldiğine, değişmez değerlerin taşıyıcısı olduğuna inandığı tümeller olarak ideaları, aynı zamanda dünyadaki bireysel fenomen ya da görünüşlerin varlık nedeni olarak değerlendirdi. O, söz konusu idealar teorisinin bütünleştiriciliğine o kadar inanmıştı ki siyaset felsefesinin problemlerini bile, ideal bir devlet anlayışı üzerinden çözme yoluna gitti. Platon idealar teorisine dayanan söz konusu kolektivist çözümünde gerçekten var olanın bu kez bütün ya da toplum olduğunu öne sürerken bireyin anlamını ve değerini bütüne olan anlamlı aidiyetinden aldığını savundu.

29. Soru

Hukuk felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Hukuk felsefesi hukukun doğasıyla adaletin özü üzerine yoğunlaşır.

30. Soru

“Hayatın akıntılarında yüzen hiç kimse dertsiz kalmaz? diyen İşveçli psikolog kimdir?

Cevap

Carl Gustav Jung

31. Soru

Metafizik ve zihin felsefesi ne ile ilgilenir?

Cevap

Varlıkla ilgili soruları çözmeye yarayan metafizik ve zihin felsefesidir.

32. Soru

Bilgi nedir?

Cevap

Televizyondan, gazeteden, internet sitesinden veya hayatımızın her anında öğrendiğimiz şeyleri bilgi olarak tanımlayabiliriz.

33. Soru

Antik Yunan’da felsefe hangi sözcükle tanımlanır?

Cevap

Antik Yunan düşüncesi felsefeyi Grekçe philosophia sözcüğüyle tanımlar. Philosophia sözcüğü, sevmek anlamına gelen “phileo” fiiliyle bilgelik anlamına “sophia” sözcüklerinden türetilmiş olup bilgelik sevgisi veya hikmet arayışı anlamını taşır.

34. Soru

Felsefe hangi ana konular üzerine yoğunlaşır?

Cevap

Felsefe, varlık, bilgi ve değer üzerine yoğunlaşır.

35. Soru

Felsefe nedir?

Cevap

Felsefenin tanımı ve anlamı kültürden kültüre değişiklik göstermektedir. Antik Yunan’da felsefe, M.Ö. 6 yüzyıldan başlayarak varlığını göstermiştir. Bu dönemde Çinlilerin felsefelerinin daha somut ve pratik olduğu söylenebilir. Çinli düşünürler felsefeden, sosyal çevre içinde ahenkli ilişkiler geliştirmenin yolları üzerine düşünmeyi anlarken; Konfüçyüs’ün kendisinin ve temsil ettiği Doğu felsefesinin, Yunan tarzı felsefe anlayışından farklı olarak doğayla veya şeylerin özüyle hiç ilgilenmediği öne sürer.

36. Soru

Aristoteles’e göre felsefenin Antik Yunan’da ortaya çıkışında etkili rol oynayan nedir?

Cevap

Yunan filozofu Aristoteles (384-322), felsefenin antik Yunan’daki doğuşunda ilk felsefeci ya da filozofların duydukları merak ve hayretin çok belirleyici bir rol oynamış olduğunu söyler.

37. Soru

Klasik felsefe anlayışının en önemli temsilcileri kimdir?

Cevap

Bu anlayışın en önemli temsilcileri arasında Platon, Aristoteles, Aquinalı Thomas (1225-1274), Farabi (874-950), René Descartes (1596-1650), Gottfried Leibniz (1646-1716), Baruch Spinoza (1632-1677), Kant ve Georg Wilhelm Hegel (1771-1831) gibi düşünürlerdir.

38. Soru

Kıta felsefesi hangi düşünürler tarafından ortaya konmuştur?

Cevap

Kıta felsefesinin eleştirel yönelimi, Friedrich Nietzsche (1844-1900), Martin Heidegger (1889-1976), Jacques Derrida (1830- 2004) ve Michel Foucault (1926- 1984) benzeri düşünürlerde oldukça açık bir biçimde ortaya konmuştur.

39. Soru

Felsefenin analitik veya çözümleyici boyutu söz konusu olduğunda felsefeci ne yapar?

Cevap

Felsefeci, felsefenin analitik veya çözümleyici boyutu söz konusu olduğunda, kavramları açıklığa kavuşturmaya, kavramlar arasındaki ilişkileri gözler önüne sermeye, akıl yürütme ya da çıkarımların mantıksal yapısını serimlemeye, düşünce ya da tezlerin sağlam bir şekilde gerekçelendirilmesine çalışır.

40. Soru

Felsefenin eleştirel boyutunu açıklayınız?

Cevap

Felsefenin kavramları analiz eden, düşünceler arasındaki ilişkileri araştıran analitik boyutuyla varlığın veya dünyanın çok çeşitli unsurlarını birbirine bağlayan kurucu veya bütünleştirici boyutunu tamamlayan boyutu eleştirel boyutudur. Felsefenin eleştirel boyutu analitik boyutun derinleştirilmesinden ya da çözümleyici boyut ile bütünleyici boyutun daha bir üst düzeyde sentezlenmesinden oluşur. Çeşitli kavram ya da teorilerin hem gerçek yüzü ve içeriğini hem de arka plan ya da dayanaklarını gözler önüne serme çabasıyla belirlenir. Fakat eleştirel yaklaşım bununla yetinmez, hatalı anlam içeriklerini veya neye hizmet ettiğini gösterdiği kavram ve teorilere yüklenmesi gereken yeni anlam ufuklarına işaret eder. Bu ise felsefenin eleştirel boyutunun salt bir “eleştiri dili”yle yetinmeyip bir de “imkân dili” geliştirme yoluna girdiği anlamına gelir. Bunu en iyi Nietzsche’nin iyi ve kötü kavramlarına ilişkin analiziyle Foucault’nun bilgi kavramına dönük analizinde görebiliriz.

41. Soru

Nietzsche’nin soy kütüğü yöntemini açıklayınız?

Cevap

Nietzsche, iyi ve kötü kavramlarını açıklamaya çalışırken soy kütüğü yöntemini kullanmıştır. Ona göre, bu yöntem kişilerin ve kültürlerin değer sistemlerini oluşturma biçimlerini belirleyen tarihsel koşulları ve koşullanmaları ortaya çıkarmaya yarayan bir yöntemdir.

42. Soru

Felsefe dünyayı tanımlamak için hangi eksenleri kullanır?

Cevap

İnsan, bir akıl varlığı olması dolayısıyla, dünyayı ve dünyada olup bitenleri anlayıp açıklamaya yönelir. Felsefe, dünyanın açıklanması ve anlamlı kılınması için dört eksen kullanır: • Bilim, • Din, • Sanat • Felsefe

43. Soru

Kıta felsefesi nedir?

Cevap

20. yüzyılda Almanya ve Fransa’da klasik, metafiziksel ve analitik felsefeyi eleştiren felsefeciler ortaya çıkmıştır. Sadece belli bir felsefe anlayışını değil, bir bütün olarak Batı felsefesinin gelişimini, temel kabul ve dayanaklarını sorgulayan bir felsefe anlayışıdır.

44. Soru

Felsefede “büyük soruları” tanımlayan filozof kimdir?

Cevap

Felsefede “büyük soruları” tanımlayan Alman filozofu Kant olmuştur.

45. Soru

Yunan’da felsefe nasıl başlar?

Cevap

Felsefenin Yunan’da, muthosun yerini logosun almasıyla başladığı kabul edilir. Çünkü muthosta, tekil olayların doğaüstü nedenlerle açıklanması söz konusu olup, bu açıklama sorgusuz sualsiz kabul edilir. Oysa bilim ve felsefede tikel olayların gerisine geçilerek, doğal olaylar sorgulanarak akıl yoluyla açıklanır.

46. Soru

Felsefe’de nedensellik nedir ve kim tarafından ilk olarak ele alınmıştır?

Cevap

“Nedensellik” yani “her olayın kendisini doğuran bir nedeni olduğu” ilkesidir. Bilim, bu ilkeyi hiç sorgulamaz; araştırmalarını onun geçerliliğini kabul ederek yürütür. Onu sorgulamak, netliğini ortaya koymak bilim tarafından felsefeye havale edilmiştir. Nedensellik konusunu ilk ve en ayrıntılı bir biçimde ele alan ilk kişi Aristoteles’tir. Daha sonra, David Hume (1711-1776) ve Immanuel Kant (1724-1804) gibi filozoflarda bu konu üzerine çalışmışlardır.

47. Soru

Felsefede “büyük sorular” olarak ele alınan sorular nasıl tanımlanabilir?

Cevap

Bilim tarafından yanıtlanamayan, sadece felsefe tarafından yanıtlanmaya çalışılan sorulara “büyük sorular” adı verilir. Bilim, sanat ve dinin yanıtlayamadıkları ve muhtemelen hiçbir zaman yanıtlayamayacakları sorulardır. Nedensellikle, zamanla, ruhla, adalet ve özgürlükle ilgili olan bu “büyük sorular”, insanın sormadan yapamadığı, onun hayatını bir şekilde anlamlandıracak sorulardır.

48. Soru

Estetik nedir?

Cevap

Varoluşumuza değer katan şeylerin başında güzellik anlayışı gelir. Doğadaki ve sanattaki güzellik üzerine yoğunlaşan ve sanatın mahiyeti üzerine yoğunlaşan bir alandır.

49. Soru

İnsanın bu dünyadaki durumunu bir şişenin içindeki sineğe benzeten Wittgenstein bu durumu nasıl açıklar?

Cevap

Wittgenstein’a göre, şişenin içine sıkışmış olan sinek şişeden dışarı çıkmak ister fakat bunu nasıl başarabileceğini bilemez. Felsefenin esas görevi, şişeden nasıl çıkacağını göstermektir. Bu örnekten hareketle felsefe kapana sıkışmış gibi hisseden insanın yön bulmasını sağlar.

50. Soru

Jean-Paul Sartre, “İnsan kendisinden ne yaratırsa ondan ibarettir” diyerek neyi açıklamıştır?

Cevap

Sartre, olgusal koşulları değiştirmenin elimizde olmadığını söyler. Anamızı babamızı doğduğumuz coğrafyayı mensup olduğumuz dini, üyesi olduğumuz milleti seçmenin elimizde olmadığını söyler. Ama, karakterimizi ve insanlığımızı geliştirmek, daha iyi ve daha erdemli insan olmak için çalışmanın elimizde olduğunu “İnsan kendisinden ne yaratırsa ondan ibarettir” diyerek anlatmıştır.

51. Soru

“Filozofların şimdiye kadar  dünyayı sadece anlamaya çalıştıklarını oysa  önemli  olanın dünyayı anlamaktan ziyade onu  değiştirmek olduğunu”  öne  süren düşünür kimdir?

Cevap

Karl Marx (1818-1883) 

52. Soru

Felsefeyi esas  itibarıyla bir eleştiri ve sorgulama, karşılıklı  bir tartışma faaliyeti olarak anlayan, bu yüzden insan  zihnini tembelleştirdiğine inandığı  yazılı söze değer vermemiş ve fikirlerini ortaya  koyduğu  yazılı hiçbir  şey bırakmayan düşünür kimdir?

Cevap

Sokrates  (469-399)

53. Soru

Hangi düşünür, felsefenin antik  Yunan’daki doğuşunda ilk felsefeci ya  da filozofların duydukları merak ve hayretin çok  belirleyici bir rol oynamış olduğunu  söyler?

Cevap

Aristoteles  (384-322)

54. Soru

“Mağara Benzetmesi” hangi filozofa aittir?

Cevap

Platon

55. Soru

Muthos ne anlama gelir?

Cevap

Muthos efsane  anlamına gelmekte olup  mitolojide ortaya  konan  açıklamanın, dünyada olup  bitenleri Olympos  dağında oturan  ve pek  çok özellikleriyle insana  benzeyen tanrıların marifet  ve eylemleriyle izah  eden  bir açıklama olduğu söylenebilir.

56. Soru

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi kimdir?

Cevap

Platon

57. Soru

İdealist bütünleştiriciliğin ilk ve en önemli temsilcisi olan Platon, karşı karşıya kaldığına inandığı felsefi problemlere bir çözüm getirmek amacıyla felsefe tarihinin en bütünleştirici teorisi olarak geliştirdiği teorinin adı nedir?

Cevap

idealar teorisi

58. Soru

“Aklın İdaresi için Kurallar” adlı eserin yazarı, modern felsefenin kurucusu düşünür kimdir?

Cevap

Descartes

59. Soru

Yöntemini bir soy kütüğü yöntemi olarak, kişilerin ve kültürlerin değer sistemlerini oluşturma biçimlerini belirleyen tarihsel koşulları ve koşullanmaları ortaya çıkarmaya yarayan bir yöntem olarak tanımlayan düşünür kimdir?

Cevap

Nietzsche

60. Soru

Felsefeyi bilim ve dinden ayıran özellik nedir?

Cevap

Öznel bir çabanın eseri olması

61. Soru

İnsanın zihninin bilişsel gelişiminin veya aklın bir hedefe yönelimli çalışmasının bir sonucu olarak ortaya çıkan felsefi boyut nedir?

Cevap

Felsefenin kurucu veya bütünleştirici boyutu

62. Soru

“Doğru olduğu apaçık bir biçimde bilinmeyen hiçbir şeyi doğru kabul etmemek” gerektiğini hangi felsefe kuralı öne sürer?

Cevap

Apaçıklık kuralı  

63. Soru

“Düşünceleri en basit unsur ya da bileşenlerine ayırmanın doğru düşünmek açısından vazgeçilmez olduğunu” dile getiren felsefe kuralı nedir?

Cevap

Analiz kuralı

64. Soru

“X nedir?” sorusuyla özetlenebilecek sorular etrafında dönen, X’in belli bir ahlaki kavrama karşılık geldiği bu sorular üzerinden bir kavramsal açıklığa erişmeye çalışılan eser kime aittir?

Cevap

Sokrates

65. Soru

Felsefenin kavramları analiz eden, düşünceler arasındaki ilişkileri araştıran analitik boyutuyla varlığın veya dünyanın çok çeşitli unsurlarını birbirine bağlayan kurucu veya bütünleştirici boyutunu tamamlayan boyutu nedir?

Cevap

Felsefenin Eleştirel Boyutu

66. Soru

Felsefenin Eleştirel Boyutu, hatalı anlam içeriklerini veya neye hizmet ettiğini gösterdiği kavram ve teorilere yüklenmesi gereken yeni anlam ufuklarına işaret eder. Bunu en iyi hangi düşünürlerin analizlerinde görebiliriz?

Cevap

Bunu en iyi Nietzsche’nin iyi ve kötü kavramlarına ilişkin analiziyle Foucault’nu bilgi kavramına dönük analizinde görebiliriz

67. Soru

Yönteminde, Antropolojik bir yaklaşım benimseyen ve insanların güçlüler ve zayıflar olarak ikiye ayrıldıklarını ve bu insanlar arasındaki ilişkilerin temelinde de ahlaki unsurlar yerine gerçek hayatta bulunan her şeyin olduğunu öne süren düşünür kimdir?

Cevap

Nietzsche

68. Soru

Bilgi iddialarını tarihsel bir perspektiften hareketle ele alan, iktidar ve güç ilişkileriyle siyasetten bağımsı z bir hakikat anlayışına karşı çıkan düşünür kimdir?

Cevap

Foucault

69. Soru

İnsan hayatında aynı anda birçok işi gerçekleştiren felsefenin söz konusu çok işlevliliğine dikkat çeken düşünür kimdir?

Cevap

Wittgenstein

70. Soru

Varlıkla ilgili sorularda yardımımıza koşan felsefe dalı hangisidir?

Cevap

Metafizik ve Zihin felsefesi

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.