Engelli Mevzuatı ve Meslek Etiği Dersi 5. Ünite Sorularla Öğrenelim

Dünya Sağlık Toplantısı’nda uluslararası kullanıma sunulan Uluslararası İşlevsellik, Engellilik ve Sağlık Sınıflandırması engelliliği nasıl tanımlamaktadır? 

2005 yılında yayımlanan 5378 sayılı Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun’da engelli kavramı nasıl tanımlanmaktadır?

“Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım, rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişi” olarak tanımlanmaktadır. 

Türkiye’de bakım ve rehabilitasyon hizmetlerini yürütmekten sorumlu kurumlar nelerdir? 

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, İç İşleri Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu ve Belediyeler gibi birçok kurum iş birlikçi şekilde çalışmalarını yürütmektedirler.

1. Yönerge, Tebliğ, Genelge, Talimat
2. Yönetmelik 
3. Tüzük 
4. Kanun Hükmünde Kararname
5. Kanun
6. Milletlerarası antlaşmalar
7. Anayassa

Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetlerine ilişkin kanunlar nelerdir?

• Engelliler Hakkında Kanun-2005
• Belediyeler Kanunu-2005
• Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmenin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun-2008
• Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun-2014

Engelliler Hakkında Kanunu önemli kılan içeriği nedir?

Engellilerin, hayatlarını diğer bireyler gibi sürdürebilmeleri gerektiğini vurgulayan, engelliliği önleyici tedbirler alınması gerektiğini ifade eden bu “Engelliler Hakkında Kanun” yönetmeliklere temel oluşturması açısından son derece önemlidir.

Engelli bireylerin; bireysel ve toplumsal ihtiyaçlarını karşılayabilmelerini ve yaşamlarını bağımsız bir şekilde sürdürebilmelerini sağlamak amacıyla sağlanan; fiziksel, sosyal, zihinsel ve mesleki beceriler kazandırmaya yönelik hizmetlerin tamamına habitasyon denir.

Hangi kanun engelli bireylerin bireysel veya bir gruba bağlı olarak gerekli durumlarda Engelli Hakları Komitesine başvurabilme hakkı vermiştir?

Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokolün Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun

Bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinin sağlanması ve yürütülmesini düzenleyen yönetmelikler nelerdir? 

• Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik-2005
• Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik-2006
• Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Resmî Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği – 2006
• Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği – 2006
• Sosyal Hizmetler Ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Özürlülerin Bakımı, Rehabilitasyonu Ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik – 2010
• Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği – 2013
• Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği – 2016

Evde Bakım Hizmetleri Sunumu Hakkında Yönetmelik hangi amaçla hazırlanmıştır? 

“Fertlerin ve toplumun sağlığını korumak maksadıyla, evde bakım hizmeti veren sağlık kuruluşlarının açılması, çalışması ve denetlenmesi ile bunları işleten kurum ve kuruluşların, özel hukuk tüzel kişilerinin ve gerçek kişilerin uyması gereken usul ve esasları düzenlemek” amacıyla hazırlanmıştır. 

Özel Mesleki Rehabilitasyon Merkezleri Hakkında Yönetmelik hangi amaçla hazırlanmıştır? 

“Özürlülerin yetenekleri doğrultusunda yapabilecekleri bir işte verimli kılınarak ekonomik ve sosyal refahının sağlanması amacıyla kurulacak özel mesleki rehabilitasyon merkezlerinin açılışı, denetlenmesi ve işleyişine ilişkin usul ve esasları düzenlemek”amacıyla hazırlanmıştır. 

Mesleki Rehabilitasyon Merkezlerinde sağlanacak hizmetlerin türleri hangi başlıklar altında incelenmektedir? 

Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Resmî Kurum ve Kuruluşlar Bakım Merkezleri Yönetmeliği hangi amaçla hazırlanmıştır? 

Yönetmelik’in amacı, “resmî kurum ve kuruluşların bünyesinde açılacak bakıma muhtaç özürlülere yönelik bakım merkezlerinin açılış izni, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemektir.”

Büyükşehir Belediyeleri Özürlü Hizmet Birimleri Yönetmeliği hangi amaçla hazırlanmıştır? 

Bu Yönetmelik; büyükşehir belediyelerinin sorumlu oldukları alanlarda yaşayan engelli bireylerin, toplum hayatına katılımını kolaylaştırmak üzere; büyükşehir belediyelerinde engelli bireylerle ilgili bilgilendirme, yönlendirme, danışmanlık, bakım, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri verecek olan engelli hizmet birimlerinin kuruluş, işleyiş ve görevleri ile bu birimde çalışan personelin, yetki, sorumluluk ve görevlerine ilişkin usul ve esaslarını düzenlemek amacıyla oluşturulmuştur.

Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü Özürlülerin Bakımı, Rehabilitasyonu ve Aile Danışmanlığı Hizmetlerine Dair Yönetmelik hangi amaçla hazırlanmıştır? 

Yönetmelik’in amacı; engelleri sebebiyle sosyal hayata tam katılım gerçekleştiremeyen engelli bireylerin; tespitini, incelenmesini, bakımını ve rehabilitasyon hizmetlerinden yararlandırılmalarını, ayrıca engelli bireylere ve ailelerine danışmanlık hizmeti vererek, bu hizmetleri sağlayacak personelin görevlerini belirlemek olarak ifade edilmiştir.

Bakım Hizmeti Sağlayan Merkezler hangi gruplar altında incelenir?

Engelli Bireylere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Yönetmeliği hangi amaçla hazırlanmıştır? 

“Gerçek kişi ve özel hukuk tüzel kişileri tarafından açılacak engelli bireylere yönelik özel bakım merkezlerinin açılış izinlerinin verilmesi, çalışma şartları, personel standardı, denetlenmeleri, müeyyideleri, bakım hizmetlerinin kapsamı, başvuru, inceleme, kabul ile ücret tespiti ve ödemelerine ilişkin usul ve esasları belirlemek” amacıyla hazırlanmıştır.

Bakım ve Rehabilitasyon Hizmetlerine İlişkin Genelge, Yönerge ve Tebliğler ve kronolojik sırasıyla nelerdir? 

• Evde Bakım Hizmetinden Yararlanan Engelli Bireylerin Diğer Hizmetlerden Yararlanması Hakkında Genelge – 2013
• Özel Bakım Merkezlerine Yerleştirmede Öncelik Hakkında Genelge – 2014
• Zihinsel ve Ruhsal Engellilere Yönelik Özel Bakım Merkezleri Hakkında Genelge – 2014
• Umut Evleri Yönergesi – 2016
• Engelli Bireylerin Acil Yerleştirilmesi İşlemleri Hakkında Genelge – 2017
• Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) – 2017

Umut Evleri Yönergesi hangi amaçla hazırlanmıştır? 

Yönerge’nin amacı “bakıma ihtiyaç duyan engelli bireylerin toplum içinde bakımının sağlanabilmesi için ev tipi sosyal hizmet birimi olarak adlandırılan umut evlerinin açılması, bu evlerde verilen hizmetin türü, niteliği, işleyişi, personelin görev yetki ve sorumlulukları ile çalışma usul ve esaslarını belirlemektir.”

Umut evleri her ilin engellilerin kalması için uygun bölgelerinde özellikle il merkezlerinde bulunan apartman dairesi veya müstakil binalarda 2 ile 6 arasında engelli bireye hizmet veren, koordinasyon merkezine ve kuruluşlara bağlı yatılı ev tipi ve sosyal hizmet birimleridir.