Bankalarda Kredi Yönetimi Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

Bankaların kredi taleplerini değerlendirmesi süreci nasıldır?

Bankalar arasında ya da aynı bankada farklı kredi türleri için farklı uygulamalara rastlanabilmekle birlikte, genel hatlarıyla bakıldığında kredi taleplerinin değerlendirilmesinde bankalar tarafından benzer işlemlerin benzer kaynaklardan yararlanılarak yapıldığı söylenebilir. Bu bağlamda, bankalarda kredi talepleri öncelikle ön incelemeye tabi tutulur, daha sonra kredi talepleriyle ilgili istihbarat çalışmaları ve son olarak da mali tahlil çalışmaları yapılır. Kredi taleplerinin değerlendirilmesine ilişkin süreç ( S:53, Şekil 3.1)’de yer almaktadır.

Kredi riski nedir ve bu risk tamamen ortadan kaldırıla bilinir mi?

Bankalar tarafından verilen kredilerin anapara ve faizlerinin geri ödenememesi ihtimali anlamına gelen kredi riski bankalar açısından son derece önemlidir. Kredi verme kararlarında ne kadar titiz ve ayrıntılı bir çalışma yapılırsa yapılsın bu riskin tamamen ortadan kaldırılması mümkün olmamakla birlikte, bu riski minimize etmek için bankalar yoğun çaba sarf etmektedirler.

Bankaların kredi kararlarını doğru olarak verebilmesinde hangi ölçütler etkili olmaktadır?

Kredi kararının doğru olarak verilebilmesi amacıyla birtakım araştırma, soruşturma, inceleme ve analizler yapılır. Kredi kararlarının sağlıklı bir şekilde verilmesinde, krediyi talep eden gerçek ya da tüzel kişinin karakteri, borç ödeme gücü, kurumsal kredilerde firmanın sektör içindeki yeri, ürünlerinin pazar konumları, diğer finans kurumları ve firmalarla ilişkileri vb. bilgilerin yanı sıra mali bilgilerinin incelenerek analiz edilmesi önemli ölçüde etkili olmaktadır.

Kredilendirme ilkesi nedir ve bunlar nelerdir?

Bankanın kredi kararına temel olan faktörlere kredilendirme ilkeleri denilmektedir. Kredilendirmede bu ilkelere uyulmasındaki amaç kredi riskini azaltarak doğru kredi kararını vermektir. Gerçek kişiler ve tüzel kişilere uygulanacak ilkelerde bazı farklılıklar olabilmekle birlikte genel olarak beş temel ilkeden bahsedilebilir. İngilizcelerinden dolayı 5C olarak bilinen ve Türkçe literatüre 5K olarak geçmiş bu ilkeler: karakter (character), kapasite (capasity), kapital (capital), kefalet (collateral) ve koşullardır (conditions). Kredi talepleri değerlendirilirken bu ilkelerden sadece birine güvenmek yanlış kararlar alınmasına neden olabilir. Bu nedenle kredi ilkelerinin tümüne gereken özen gösterilmelidir.

2011 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) tarafından hazırlanan ve kredi taleplerinin değerlendirilmesi ve analiziyle ilgili hükümler de içeren “Kredi Riski Yönetimi Hakkında Tebliğ Taslağı” na göre bankalar kredi değerlendirmelerinde asgari olarak hangi bilgileri analiz etmelidirler?

• Borçlunun/karşı tarafın güvenirliliği ve itibarı,
• Talepte bulunanın yetkili olup olmadığı,
• Kredi kullanım amacı,
• Proje kredileri ve benzeri kredilerde olduğu gibi bir işin finanse edildiği durumlarda, bu işin yapılabilirlik durumu ve borçlunun bu işi yönetebilme kapasitesi,
• Borçlunun iştigal ettiği iş ve iş deneyimi,
• Borçlunun/karşı tarafın faaliyette bulunduğu sektörün durumu,
• Borcun geri ödenme koşulları,
• Geri ödemede kullanılacak kaynaklar,
• Borçlunun tahmini nakit akımları ve yapabileceği borç servisi düzeyi,
• Borçlunun ve dâhil olduğu risk grubunun kredi ve finansal durumu,
• Alınan teminatların hukuken uygulanabilirliği,
• Alınan teminatların kabul edilebilirliği,
• Beklenen getiri ve risk ilişkisinin uygunluğu

 Ön inceleme nedir ve bu aşamada esas olarak hangi soruların cevapları aranmaktadır?

Bir eleme süreci olan kredi taleplerinin değerlendirilmesi sürecinin ilk aşaması kredi talebinin geldiği şubede yapılan ön incelemedir. Bu aşamada esas olarak aşağıdaki soruların cevapları aranmaktadır:

• Kredinin talep edilme amacı nedir?
• Kredinin miktarı nedir?
• Kredinin vadesi ne kadardır? Krediyi kullananın geri ödeme planı nasıldır?

Firmaların kredi talep etme amaçları arasında en yaygın olanlar nelerdir?

• Firmanın büyümesi,
• Firmanın zarar etmesi ya da kârlılığının yetersiz oluşu,
• Firmanın aşırı ölçüde kâr dağıtımı yapması,
• Ortakların şahsi finansman ihtiyaçlarını işletme varlıklarından karşılamaları,
• Mevsimlik dalgalanmalar,
• Spekülasyon,
• Mevcut bir borcun ödenmesi vb. amaçlardır.

Kredi talebinin reddedilmesinin başlıca nedenleri nelerdir?

• Kredi talep edenin borçlanma ehliyetine sahip olmaması,
• Kredi talep eden kişi ya da firmanın banka tarafından tespit edilen asgari nitelikleri taşımaması,
• Kredi başvurusunda banka tarafından istenen bilgi ve belgelerin eksik olması, 
• Kurumsal ya da ticari kredilerde kredi başvurusunun yetkilendirilmemiş kişiler tarafından yapılması,
• Talebin geçerli mevzuata uygun olmaması,
• Kredi amacının banka tarafından kabul edilebilir bir nedene dayanmaması,
• Talep edilen kredi tutarının bankanın belirlediği limitlerden daha yüksek olması,
• Talep edilen kredinin vadesinin bankanın belirlediği vadelerden daha uzun olması,
• Talep edilen kredi türünün bankanın sunduğu kredi türleri içinde yer almaması,
• Sektörün bankanın uzmanlık alanına girmemesi,
• Bankanın kredi kullandıracak nakit pozisyonuna sahip olmaması ya da ilgili kredi türündeki limitinin dolu olması,

Bankacılıkta istihbarat nedir?

Kredi verilecek olan kişi ya da firma hakkında yeterli bilginin elde edilmesi ve değerlendirilmesi olarak tanımlanabilir.

Bankalarda istihbarat işlemleri gerçekleştirilirken uyulması gereken ilkeler nelerdir?

 Bu ilkeler: gizlilik, doğruluk, tarafsızlık ve sürekliliktir.

Ticari ve kurumsal krediler için istenen belgeler nelerdir?

• Hesap durumu ya da mali tablolar ve bunların ekleri,
• Ticaret sicil gazetesi,
• Şirket ana sözleşmesi,
• İmza sirküleri,
• Vergi dairesine verilen onaylı hesap özeti,
• Taşınmaz dökümleri, 
• Mizan,
• Yatırım teşvik belgesi,
• Faaliyet raporu.

Bankalar tarafından istihbarat çalışmalarında en çok başvurulan bilgi kaynakları nelerdir?

• İşletme ortakları ya da yöneticileriyle görüşme,
• Firma ziyareti,
• Ticaret sicil memurluğu kayıtları ve ticaret sicil gazetesi,
• Tapu kütükleri,
• Trafik kayıtları,
• Vergi daireleri,
• Sosyal güvenlik kurumu,
• Ticaret ve sanayi odaları,
• Meslek kuruluşları,
• Resmî Gazete,
• Gazete haberleri,
• İnternet siteleri,
• TCMB protesto bültenleri, risk bildirim cetvelleri, sektör bilançoları ve istatistikleri,
• Türkiye İstatistik Kurumu istatistikleri,
• Mahkemeler ve icra daireleri,
• Alıcı, satıcı ve rakip firmalardan alınan bilgiler (piyasa istihbaratı),
• Bankanın kendi kayıtları,
• Kredi talep edenin çalıştığı diğer bankalar,
• Kredi Kayıt Bürosu’ndan (KKB) alınan bilgilerdir.

Bankalar tarafından yaygın olarak başvurulan istihbarat kaynakları nelerdir?

Bankalar tarafından yaygın olarak başvurulan istihbarat kaynakları, özel – resmî – yarı resmî kaynaklar şeklinde bir sınıflandırmaya tabi tutulmaktadırlar.

Bankalar tarafından kredi taleplerinin değerlendirilmesinde birleştirilmiş risk bilgileri incelenerek araştırılacak konular nelerdir?

• Bankalar tarafından açılan ya da kullandırılan kredi miktarının firmanın gücünün üzerinde olup olmadığı,
• Bankalar tarafından açılan ya da kullandırılan kredilerde dönemler itibariyle artışlar ya da azalışlar,
• Kullanılan kredilerle ilgili riskler,
• Bankalar tarafından açılan ya da kullandırılan kredilerin türü,
• Firmanın limit doluluğu,
• Limitlerin riske dönüşme oranı,
• Firmanın çalıştığı banka sayısı,
• Yeniden yapılandırılan kredilerin olup olmadığıdır.

Mali tahlil nedir?

Mali tahlil, müşterinin mali verileri ve faaliyetleri göz önüne alınarak krediyi geri ödeyebilme yeteneğine sahip olup olmadığının tespitine yönelik yapılan değerlendirme ve analizlerdir.

Mali tahlil kapsamında genel olarak nelere dikkat edilmektedir?

Mali tahlil kapsamında genel olarak firmanın mali yapısı, risk durumu, likidite durumu, kârlılığı, performansı ve ilerideki devreler için potansiyeli ayrıntılı olarak ortaya konulmaktadır.

Mali tablolar analizi nedir?

Mali tablolar analizi, bir firmanın mali durumun ve faaliyet sonuçlarının yeterli olup olmadığının saptanması ve geleceğe yönelik tahminlerde bulunulabilmesi için mali tablolarda yer alan kalemlerdeki değişikliklerin, kalemler arasındaki ilişkilerin ve zaman içindeki eğilimlerinin incelenmesi sürecidir.

Finansal tablo ve amacı nedir?

Finansal tablolar işletmenin finansal durumunun ve finansal performansının biçimlendirilmiş sunumudur. Finansal tabloların amacı, geniş bir kullanıcı kitlesinin ekonomik kararlar almalarına yardımcı olan işletmenin finansal durumu, finansal performansı ve nakit akışları hakkında bilgi sağlamaktır. Ayrıca finansal tablolar, yöneticilerin kendilerine emanet edilen kaynakları ne etkinlikte kullandıklarını da gösterir.

Bilanço nedir?

Bilanço: Bir işletmenin belirli bir anda sahip olduğu tüm varlıkları ve bu varlıkların finanse edildiği kaynakları gösteren mali tablodur.

Gelir tablosu nedir?

Gelir Tablosu: İşletmenin belirli bir dönemde elde ettiği tüm gelirlerle aynı dönemde katlandığı tüm maliyet ve giderleri tasnifli bir şekilde sunan ve bunun sonucunda işletmenin elde ettiği net dönem kârını ya da zararını gösteren mali tablodur.

Nakit akış tablosu nedir?

Nakit Akış Tablosu: Bir faaliyet döneminde oluşan nakit giriş ve çıkışlarını, kaynakları ve kullanıldıkları yerlerle birlikte gösteren mali tablodur.

 Makyajlama ya da manipülasyon  nedir?

Firmalar tarafından kimi durumlarda gerçek durumu gizlemek için yasal ve yasal olmayan birtakım yollara başvurulabilir ya da bilgisizlik ve ilgisizlik nedeniyle birtakım hatalar yapılabilir. Makyajlama ya da manipülasyon olarak bilinen gerçek durumu gizleme amacıyla bilerek yapılan düzenlemeler ya da bilmeyerek yapılan hatalar mali tabloların güvenilirliğini azaltmaktadır.

Uyumsuzlukları gidererek, mali tabloların gerçeği yansıtacak şekilde düzeltilmesi hangi işlemler aracılığıyla sağlanır?

• Aktarma: Bilanço denkliğini bozmaksızın aktif ya da pasifte yer alan bir kalemden düşülen değerin diğer bir kaleme eklenmesine aktarma denir.
• Arındırma: Bilançoda aktif ve pasifte yer alan kalemlerden ikisinden karşılıklı olarak eşit tutarların düşülmesine arındırma denir.
• Konsolidasyon: Aralarında bağlı ortaklık ya da iştirak ilişkisi bulunan firmaların mali tablolarının birleştirilerek tek bir mali tablo hâlinde sunulmasına konsolidasyon denir.

 Mali tahlilin türleri nelerdir?

Yapılan çalışmanın kapsadığı dönemler göz önünde bulundurulduğunda mali tahlil; statik analiz ve dinamik analiz olmak üzere iki türe ayrılmaktadır.

Mali tahlil kaça ayrılmaktadır?

Mali tahlil, analizi yapacak olan kişinin firma içinden veya firma dışından olmasına göre iç analiz ve dış analiz olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Mali tahlil teknikleri nelerdir?

• Karşılaştırmalı Tablolar Analizi (Yatay Analiz)
• Yüzde Analizi (Dikey Analiz)
• Eğilim Yüzdeleri Analizi (Trend Analizi)
• Oran Analizi (Rasyolar)

Rasyoların yorumlanmasında hangi karşılaştırma ölçülerinden yararlanılır?

 Bunlar:

• Firmanın geçmiş yıl rasyoları,
• Benzer firmaların rasyoları,
• Bazı rasyolar için genel kabul görmüş standartlar,
• Sektör ortalamalarıdır.

En yaygın olarak yapılan rasyoların sınıflandırması, kullanılış amacına göre nasıldır?

• Likidite Rasyoları
• Kaldıraç (Mali Yapı) Rasyoları
• Faaliyet (Etkinlik) Rasyoları
• Kârlılık Rasyoları

Likidite durumu nedir?

Likidite durumu, bir firmanın kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirebilme yeteneğini ifade eden bir kavramdır.

İşletme sermayesi ve net işletme sermayesi  nedir?

İşletme sermayesi ya da brüt işletme sermayesi denildiğinde dönen varlıklar toplamı anlaşılmaktadır. Net işletme sermayesi ise firmanın sahip olduğu dönen varlıklarla kısa vadeli borçları arasındaki farkı ifade eder.

Net İşletme Sermayesi = Dönen Varlıklar – Kısa Vadeli Borçlar

Finansal Kaldıraç Rasyosu nedir?

Finansal Kaldıraç Rasyosu: Varlıkların ne kadarlık kısmının borçlarla finanse edildiğini, başka bir ifadeyle de yabancı kaynakların toplam kaynaklar içindeki payını gösteren finansal kaldıraç rasyosu, kısa ve uzun vadeli borçların, aktif toplamına (pasif toplamına) bölünmesi suretiyle hesaplanmaktadır.

Finansal Kaldıraç Rasyosu =Kısa Vadeli Borçlar+Uzun 

                                           _________________________                                                      Vadeli Borçlar Aktif Toplamı

Faaliyet Rasyoları nedir?

Devir hızı rasyoları ve etkinlik rasyoları da denilen bu oranlar, satışlarla varlıklar arasında ilişki kurarak firmanın varlıklarını ne derece etkin kullandığını gösterir. Varlıkların bir dönem içerisinde satışlara kaç defa girdiğini ve nakde dönüşüm sürelerini göstererek, firmanın çalışma durumu hakkında çok önemli bilgiler vermektedirler.

 Kârlılık rasyolarının yararı nedir?

Bankalar, firmanın gerek bir bütün olarak tüm faaliyetlerinde kârlı çalışıp çalışmadığını belirlemede, gerekse her bir temel varlığın veya faaliyetin verimliliğinin ölçülüp değerlendirilmesinde kârlılık oranlarından yararlanmaktadırlar.

Mali tahlil raporunda bulunması gereken temel kısımlar nelerdir?

• Genel Bilgiler
• Kredi Talebiyle İlgili Bilgiler
• İstihbarat Bilgileri
• Spread
• Değerlendirme
• Özet ve Sonuç

Kredi taleplerinin red nedenleri nelerdir?

• Firmanın likidite durumunun krediyi geri ödemeye uygun olmaması,
• Firmanın başarısız bulunması,
• Firmanın aşırı borçlu olması,
• Firmanın öz kaynaklarının yetersiz olması,
• Firmanın gelecekte krediyi geri ödemeye yeterli fonu yaratamayacağının düşünülmesi,
• Firmanın geçmiş dönemlerde borçlarını ödemede gecikmeler olması,
• Firmanın sürekli olarak zarar etmesi,
• Firmanın kredi limitlerinin doluluğu,
• Firmanın büyük tutarlarda protestolu senetlerinin ve karşılıksız çeklerinin olması,
• Firma sahip ve ortaklarının kişisel niteliklerinin düşük olması,
• Firmanın kredi için gösterdiği teminatların istenen nitelikte olmamasıdır

Kredilerin yapılandırılması nedir?

Kredilerin yapılandırılması; kredinin miktarının, türünün, vadesinin ve geri ödeme koşullarının krediyi talep edenin ihtiyacına ve özelliklerine göre biçimlendirilmesi şeklinde tanımlanabilir. İstihbarat ve mali tahlil çalışmaları esnasında yapılan hatalar kredilerin geri dönmesinde sorunlar yaşanmasına neden olabileceği gibi müşteriye uygun olmayan şekilde yapılandırılmış krediler de olumsuz sonuçlar doğurabilir.

Bankacılıkta krediler açısından faiz nedir?

Bankacılıkta krediler açısından faiz, verilen kredilerde paranın bugünden kullanım hakkının devredilmesi ve üstlenilen risklerin ve maliyetlerin karşılığı alınan bedeldir. Faiz oranı denildiğinde, genellikle kredi verilen tutar üzerinden alınacak yıllık belirli bir yüzdeden bahsedilmektedir. Yıldan daha farklı bir faiz oranından bahsederken, bu durum aylık faiz oranı, altı aylık faiz oranı gibi ifadelerle özellikle belirtilmelidir.

Faiz hesaplamalarında hangi faiz yöntemi kullanılabilir?

Faiz hesaplamalarında basit ya da bileşik faiz yöntemi kullanılabilir. Genellikle bir yıldan daha kısa vadeli kredilerde basit faiz, uzun vadeli kredilerde ise bileşik faiz yöntemi kullanılmaktadır. Ancak, uygulamada kısa vadeli işlemlere de bileşik faiz uygulanması giderek yaygınlaşmaktadır.

Cari hesap kredisi nedir?

Rotatif krediler olarak da bilinen cari hesap kredilerinde müşteriye belirli bir limitte kredili hesap açılmakta ve müşteri bu limit dâhilinde ihtiyaç duyduğu zamanlarda istediği tutarda parayı hesaptan çekebilmektedir. Aynı şekilde müşterinin istediği zamanlarda bu hesaba para yatırabilmesi de mümkündür. Banka tarafından bu işlemler borç ve alacak kaydedilerek takip edilir. Belirli dönemlerde müşteriden faiz ve anaparayı ödemesi istenir. Müşteri kredinin faizini, açılan kredi limiti üzerinden değil kullandığı kredi tutarı ve vade üzerinden öder.

Cari kredilerde faizin hesaplanmasında yaygın olarak kullanılan yöntemler nelerdir?

Bu tür kredilerde faizin hesaplanmasında yaygın olarak kullanılan iki yöntem bulunmaktadır. Bunlar: doğrudan yöntem ve Hamburg yöntemidir. Faize esas olacak günün farklı şekillerde belirlenmesi, bu yöntemleri birbirinden ayırmaktadır.

“Kredi ödeme planı” ya da “kredi itfa planı” nedir?

Kredi kullandırımı sırasında bankalar tarafından hazırlanarak; banka, borçlu ve kefiller tarafından üzerinde mutabakata varılarak imza altına alınan; kredinin vadesini, faiz oranını, ödenecek taksit tutarını, taksitlerin ödenme tarihini, her bir taksit içerisindeki faiz ve anapara tutarlarını, kredi türüne göre varsa vergi ve fon kesintilerini gösteren tabloya “geri ödeme planı” ya da “kredi itfa planı” denilmektedir.