Anayasa 1 Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

John Locke’ a göre devlet nasıl ortaya çıkmıştır?

Tabiat hâlinde yaşayan insan oğlu bazı karışıklıkları ve güçlükleri   aşmak  üzere, gönüllü olarak  bireyler   bir  araya  gelerek  devlet  otoritesini yaratmışlardır. Tabiat hâlinde sahip oldukları hakların bir kısmını da, bu otoriteye devretmişlerdir. 

18. yüzyılda  devletin hukuk kurallarıyla sınırlanmasında en etkili iktisadî ve siyasî aktör kimler olmuştur?

18. yüzyılın büyük sanayi devrimi ile hızla güçlenen burjuva sınıfı  etkili iktisadî ve siyasî aktör  olmuştur.

17.yüzyıla kadar geçerli olan egemen gücün temelinde “ilahî iradenin” var olduğu anlayışını aşındırarak, “dünyevî ve laik nitelikli” bir egemenlik anlayışının ortaya çıkmasına yol açan düşünce neydi?

“Bu öğretiye göre, insanlar, daha doğuştan sadece insan olmak sıfatıyla, vazgeçilmez ve devredilmez  bazı  hakların  sahibidir.  Tâbiat hâlinin sürdürülmesindeki güçlükler, insanlığı  bir sözleşme ile devlet otoritesini yaratmaya teşvik etmiştir.  İnsanoğlu, tabiat hâlinde sahip olduğu hakların bir kısmını devlet otoritesine devretmiştir. Bu nedenle, devlet, bireylerin   sözleşme   ile   kendisine   devretmediği   tabiî   haklarına   saygı   göstermek,   bu   haklara dokunmamakla yükümlüdür.”

J.J.Rousseau’nun  devlete ilişkin düşüncelerinin  demokrasi açısından en önemli sakıncaları nelerdir?

Düşünürün  gerçeklerle  bağdaşması  mümkün  olmayan  bu  tezi,  çoğunluğun  istibdadına  (baskısına) dayanan bir sistemin doğmasına vücut vermiştir. devlete sunulan sınırsız yetkilerin baskıya dönüşmesi kaçınılmaz olacaktır. Öte yandan bu tür bir yapı içinde, belirli bir anda azınlıkta yer alan grupların çoğunluğa dönüşmeleri, böylece, yönetme gücünü elde etmeleri mümkün olamayacaktır. Kısacası  bu  düşünce,  azınlıkların  çoğunluk  hâline  gelmeleri  şansını  ortadan  kaldırmakta;  böylece, yönetme  kudretinin  demokratik  ve  barışçıl  yöntemlerle  el  değiştirmesini  engellemektedir.  Yazarın, çoğunlukçu demokrasi olarak adlandırılan bu teorisi, sonraki yüzyıllarda demokratik değil, totaliter ve otoriter sistemlerin ilham kaynağı olmuştur.

Tarihin ilk yazılı anayasası  hangisidir?

ABD Anayasası, 1787’de kabul edilmiştir.

Amerika’nın Virginia anayasasının 5. maddesinde yer alan hükme göre: “Devletin yasama ve yürütme güçleri, yargılama gücünden ayrı ve bağımsız olmalıdır; şeklin de kuvvetler   ayrılığı   düşüncesi  hangi düşünürden esinlenen   bir düzenlemedir?

Montesquieu’dan. 

Orta Çağ’ın sonlarında  Anayasacılığı teşvik eden önemli sebepler neydi?

1.Burjuva sınıfının doğmasıdır.

2.17. yüzyılın tabiî hukuk öğretisidir. 

ABD  nin Virginia Anayasasının 3.cü(üçüncü) maddesinde de yer alan, John Locke’ın düşüncelerinde “direnme  hakkı  olarak ” ifade  edilen  şey nedir?

“Yönetim;  halkın,  ulusun  ya  da kamuoyunun  ortak  yararı,  savunması  ve  güvenliği  için  kurulmuştur, herhangi bir yönetim bu göreve layık olmadığını gösterir ya da bu görevi hiçe sayarsa, toplumun çoğunluğunun, kamu yararına en uygun gördükleri bir biçimde, bu yönetimde ıslahata gitmek, yapısını değiştirmek ya da yönetimi ilga etmek hakkı doğar; bu hak vazgeçilmez, devredilemez ve iptal edilemez bir haktır.” Buna “direnme  hakkı  ” denir.

İngiltere de anayasa kavramının içeriği ile örtüşen bir özelliğe sahip olmadığı hâlde, çeşitli kaynaklarda  tarihin  ilk  anayasası  olarak  adlandırılan ve kralın sahip olduğu yetkileri sınırlamayı hedefleyen ilk belge  hangisidir?

1215 tarihli Magna Carta Libertatum’dur.

18. yüzyılın büyük sanayi devrimi ile hızla güçlenen  ve ticaretle uğraşan burjuva sınıfını, devletin hangi uygulaması rahatsız ediyordu? 

Devletin vergilendirme yetkisinin keyfîliğini, iktisadî faaliyetleri önünde büyük bir engel olarak görmekteydi. Bu nedenle, devletin vergilendirme yetkisinin hukuk kurallarıyla sınırlandırılması burjuva sınıfının  en önemli amaçlarından biri olmuştur. 

John  Locke’un bu siyasal görüşleri, ilk defa nasıl (hangi belgelerde) somut hükümlere dönüşmüştür?

Bu düşünceler, ilk defa  gerek  Amerikan  bağımsızlık  hareketi  neticesinde  yayınlanan  beyannamelerde,  gerekse Fransız  devrimini takiben  yayınlanan  Fransız  İnsan  Hakları Evrensel Bildirisi’nde  somut hükümlere dönüşmüştür.

Anayasacılık akımı  nedir?

Devlet  otoritesinin  hukuk  kurallarıyla  sınırlanması,  bu  otorite  karşısında  bireylerin  çeşitli  hak  ve özgürlüklerinin tanınıp korunması yönündeki gelişmelere anayasacılık akımı denmektedir.

Düşünüre göre,tüm devlet yetkilerinin  aynı kişiye veya aynı kuruma verilmesi halin de, özgürlüklerin korunması mümkün olmaz.Bu nedenle yasama, yürütme ve yargı görevleri farklı organlara verilmelidir diyen,  18. yüzyıl anayasacılığının  etkili  düşünürü kimdir?

Montesquieu

John Locke’a göre, “toplum sözleşmesi” nedir?

John Locke tabiat hâlinde yaşamanın, kaçınılmaz olarak bazı karışıklıklara ve güçlüklere neden olduğunu, bu  güçlükleri  aşmak  için,  bireylerin  bir  araya  gelerek  devlet  otoritesini yarattıklarını ve tabiat hâlinde sahip oldukları hakların bir kısmını da, bu otoriteye devrettiklerini söyleyerek, bu süreçin , her bakımdan gerçek bir “toplum sözleşmesi” olduğunu belirtmiştir.

Anayasacılığı teşvik eden 17. yüzyılın tabiî hukuk öğretisi neydi?

“Bu öğretiye göre, insanlar, daha doğuştan sadece insan olmak sıfatıyla, vazgeçilmez ve devredilmez  bazı  hakların  sahibidir.  Tâbiat hâlinin sürdürülmesindeki güçlükler, insanlığı  bir sözleşme ile devlet otoritesini yaratmaya teşvik etmiştir.  İnsanoğlu, tabiat hâlinde sahip olduğu hakların bir kısmını devlet otoritesine devretmiştir. Bu nedenle, devlet, bireylerin   sözleşme   ile   kendisine   devretmediği   tabiî   haklarına   saygı   göstermek,   bu   haklara dokunmamakla yükümlüdür.”

Fransız devriminin ardından yayınlanan 1789 tarihli Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi de  düşüncelerinden en çok yararlanılan  17. yüzyıl tabiî hukuk öğretisinin  önde gelen düşünürü kimdi?

John Locke’dır.

17. yüzyıl tabiî hukuk okulunun önde gelen isimlerinden biri olan ve ilk defa ” toplum sözleşmesinden”  bahseden , İngiliz düşünür kimdir?

John Locke’dır.

J. J. Rousseau’nun  sosyal sözleşme tezini, John Locke’ın toplum sözleşmesi  tezinden ayıran en önemli farklılık nedir?

Rousseau’nun sosyal sözleşme tezinden hareketle geliştirdiği teori, iktidarın sınırlanmasına değil; tam aksine, belirli bir zamanda ve belirli  bir  mekânda  yönetme  gücünü  kazananların,  bu  gücü,  kadir-i  mutlak,  yani  sınırsız  olarak kullanmalarını savunmuştur.

J. J. Rousseau  devlet gücünün sınırlanmasına neden karşı çıkmaktadır?

Rousseau’ya göre genel irade 8Devlet), tek tek bireylerin iradesinden oluştuğu için, daima toplumun menfaatini ve iyiliğini korumaya yönelik olarak hareket edecektir. Bu nedenle, genel iradenin sınırlanmasına ihtiyaç yoktur;

Anayasacılığın bireyler için, devletin dahi dokunamayacağı çeşitli   haklar   yaratmasının en önemli sonucu ne olmuştur?   

Yönetilenlerin   “tebaa”   statüsünden,  devlet otoritesi karşısında hakları ve ödevleri olan  “vatandaş ”  statüsüne   geçmesi   sonucunu yaratmıştır.