Afet Risk Azaltma Politikaları Dersi 2. Ünite Sorularla Öğrenelim

Katılım ilkesinin başlıca araçları nedir?

Katılma ilkesinin başlıca araçları, Anayasalarda yer verilen siyasal haklar (ör; dilekçe hakkı, bilgi edinme hakkı, seçme – seçilme hakkı, siyasal partilerde çalışma hakkı, kamu hizmetlerine girme hakkı gibi) olmakla birlikte, katılım mekanizmaları salt bu araçlardan da ibaret değildir.

Afet risklerinin azaltılmasında katılım ilkesine yer veren uluslararası belgeler nelerdir?

Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası On Yılı (1990-2000, IDNDR); Yokohama Stratejisi ve Daha Güvenli Bir Dünya İçin Eylem Planı (1994); Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası Stratejisi (1999, ISDR); Afet Risklerinin Azaltılması Konferansı ve Hyogo Bildirgesi (2005) ve Hyogo Çerçeve Eylem Planı (2005-2015); Ulusların ve Toplulukların Afetlere Karşı Dirençlerinin Artırılması ile Risk Azaltma Küresel Platformu (2007) ve nihayet Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi (2015) şeklinde sıralanabilir.

Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası On Yılı hakkında bilgi veriniz.

1987 yılında Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından, 1990-2000 yılları arasındaki on yıl, Doğal Afet Etkilerini Azaltma Uluslararası On Yılı (IDNDR) olarak ilan edilmiştir. Bu kapsamda, ulusal düzeyde alınması gereken önlemler arasında, kamu ve özel sektörden gerekli desteklerin sağlanarak, yerel yönetimlerin gerekli önlemleri almaları konusunda teşvik edilmesi ile toplumda eğitim seviyesinin ve bilinç düzeyinin artırılmasına ilişkin önlemler alınmasına yönelik ilkelere yer verilmektedir (www.un.org, 1989).

Yokohama Stratejisi ve Daha Güvenli Bir Dünya İçin Eylem Planı (1994) hakkında bilgi veriniz

Birleşmiş Milletler tarafından 23-27 Mayıs 1994 tarihleri arasında Doğal Afetlerin Etkilerinin Azaltılması Konferansı düzenlenmiş ve Konferans sonucunda ulaşılan sonuçlar, Yokohama Stratejisi olarak kabul edilmiştir. Diğer belgelerde olduğu gibi, Yokohama Stratejisi’nde de risklerin doğru biçimde belirlenmesi ve risk azaltma çalışmalarının önemle yürütülmesi gerekliliğinin yanı sıra, risk azaltma çalışmalarının ancak katılım ilkesi yaşama geçirilebildiği sürece başarılı olabileceği ilkesine de yer verilmektedir

Sendai Afet Risk Azaltma Çerçevesi’nde yer alan eylem öncelikleri nelerdir?

• Afet riskini anlamak, • Afet riskinin yönetilmesi için afet risk yönetişimini güçlendirmek, • Afete karşı direnç oluşturmak için afet risk azaltmaya yatırım, • Etkili müdahale için afete hazırlığı geliştirme ve iyileştirme, rehabilitasyon ve yeniden inşada “Öncekinden Daha İyisini Kurmak” şeklindedir.

Sendai Çerçevesi’nin birinci önceliğini oluşturan“afet riskini anlamak” başlığı altında yer verilen ve katılım ilkesi ile ilişkilendirebileceğimiz bu eylemler ile ortaya çıkan sonuçlar nelerdir?

İki sonucun altı çizilebilir: İlk olarak, afet riskinin anlaşılmasına hizmet eden veriler, uygulamaya ilişkin bilgiler, risk haritaları ve afet kayıpları ile ilgili bilgilerin, kamuoyu, sivil toplum, topluluklar, gönüllüler, özel sektör, farklı kategorideki kullanıcılar ve afet riski altındaki topluluklarının da bulunduğu farklı kategorideki toplumsal bileşenler ile paylaşılması gerekmektedir. Diğer yandan, afet riskinin anlaşılması konusunda, toplumun eğitim ve bilinçlendirilmesi olmazsa olmaz bir gereklilik olup,bunun için örgün ve yaygın eğitimden mesleki ve hizmet içi eğitime, kamuoyunu bilinçlendirici kampanyalardan sosyal medya da dâhil farklı araçların kullanımına kadar çeşitli araçların kullanılması gerekir.

Sendai Çerçevesi’nin ikinci önceliğini oluşturan“Afet Riskinin Yönetilmesi için Afet Risk Yönetişimini Güçlendirmek” başlığı altında yer verilen ve katılım ilkesi ile ilişkilendirebileceğimiz bu eylemler ile ortaya çıkan sonuçlar nelerdir?

1. Afet risk yönetişiminin güçlendirilmesinin ilk koşulu, güçlü bir kurumsal yapılanmadır. Bunun için afet risklerinin azaltılması ile ilgili görevleri yerine getirecek kamu idareleri (merkezi ve yerel ) ve kurumlarının yetki ve sorumluluklarının ilgili mevzuatta açık olarak yer alması,kurulan mekanizmaların işleyişinde şeffaflık ilkesinin hakim kılınması gerekir. Afet risklerinin tüm politika belgeleri, yasa ve düzenlemelerde gözetilecek bir unsur hâline gelmesi sağlanmalıdır. 2. Afet risklerinin azaltılması faaliyetlerinde yer alması gereken unsurların-kişiler, aileler, topluluklar, işletmeler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları, meslek örgütleri, akademik ve bilimsel çevreler, belirli bir afetten zarar gören topluluklar, dezavantajlı guruplar gibi- afet risklerinin azaltılması faaliyetlerinde yer almalarını teşvik edecek araçların geliştirilmesi ve ilgili mekanizmalar ve karar alma süreçlerinde bu unsurlara yasal çerçevelerde açıkça belirlenmiş rol ve görevler verilmesi gerekir. Sendai Çerçevesi’ni esas alarak kurulan ulusal platformlar, bunun bir mekanizması olarak düşünülmektedir. 3. Afet risklerinin azaltılması faaliyetlerinde tüm toplumsal bileşenlerin yer almasının gereği ve önemi konusunda kampanyalar, forumlar, ulusal platform, finansal teşvikler, sertifikalandırma ve ödüllendirmeler gibi araçlara başvurularak toplumsal bir kültür ve bilincin geliştirilmesi gerekir. 4. Afet risklerinin azaltılması faaliyetlerinin izlenmesi ve denetlenmesine ilişkin etkili mekanizmalar kurulmalıdır. Bu çerçevede, afet risklerinin azaltılması ile ilgili raporlamaların yapılması ve rapor sonuçlarının kamusal bir tartışmaya konu edilebilmesi önem taşımaktadır.

Sendai Çerçevesi’nin dördüncü önceliğini oluşturan “Etkili müdahale için afete hazırlığı geliştirme ve iyileştirme, rehabilitasyon ve yeniden inşada “Öncekinden Daha İyisini Kurmak” başlığı altında yer verilen ve katılım ilkesi ile ilişkilendirebileceğimiz bu eylemler ile ortaya çıkan temel sonuç nedir?

Afet risklerinin azaltılmasında, karar alma ve bu kararların uygulanması süreçlerinde etkin bir şekilde rol ve görev üstlenmelerinin sağlanmasıdır. Afet risklerinin azaltılması faaliyetleri, katılımcı bir süreçte geliştirilmeli; sosyal ve kültürel gereksinimler ve özellikle toplumsal cinsiyet eşitliği gözetilmelidir.

Afet risklerinin azaltılması konusu bakımından 10. Kalkınma Planı’nın en önemli özelliği nedir?

Afet risklerinin azaltılması konusu bakımından 10. Kalkınma Planı’nın en önemli özelliği, “Yaşanabilir Mekânlar, Sürdürülebilir Çevre” başlığı altında “Afet Yönetimi”ne yer verilmiş olmasıdır.

Kalkınma planı nedir?

Kalkınma planı, “İlki 1963 yılında onaylanarak uygulanmaya başlanmış olan, toplam yatırımlar ve harcamalar, ülkedeki talep durumu ve tasarruf eğilimleri göz önüne alınarak hedeflenen büyümeye ulaşılmayı amaçlayan, Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan, onay yetkisi Türkiye Büyük Millet Meclisinde olan plan”dır (Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü, AFAD).

İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı hakkında bilgi veriniz.

Türkiye, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi’ne 24 Mayıs 2004 tarihinde taraf olmuştur. Bu kapsamda, 2001/2 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile iklim değişikliği alanında Türkiye’nin izleyeceği politikaların, alacağı önlemlerin ve yapacağı çalışmaların belirlenmesi amacıyla oluşturulan İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu (İDKK), yeniden yapılandırılarak strateji belgesinin hazırlanması konusunda çalışmalar sonuçlandırılmıştır.

Ulusal Deprem Strateji Belgesi ve Eylem Planı-UDSEP hakkında bilgi veriniz.

“Ulusal Deprem Stratejisi ve Eylem Planı’, 18 Ağustos 2011 tarih ve 28029 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Planın amacı, “depremlerin neden olabilecekleri fiziksel, ekonomik, sosyal, çevresel ve politik zarar ve kayıpları önlemek veya etkilerini azaltmak ve depreme dirençli, güvenli, hazırlıklı ve sürdürülebilir yeni yaşam çevreleri oluşturmaktır”

Ulusal Deprem Strateji Belgesi ve Eylem Planı 3. ekseni hakkında bilgi veriniz. 

Plan’ın 3. Ekseni olan “Depremlerin Etkileriyle Başedebilmek” başlığı altında “Depremlere ve diğer afetlere ilişkin eğitim ve halkın bilinçlendirilmesi” hedefi yer almakta ve bu hedef altında da “Afet Gönüllülük Sisteminin Kurulması” stratejisine yer verilmektedir.

Afet risklerinin azaltılmasında katılım mekanizmaları nelerdir?

Afet risklerinin azaltılmasında katılım mekanizmaları, gerek merkezî idare, gerekse yerel yönetimler ölçeğinde ortaya çıkmaktadır. Bu kapsamda, idari örgütlenmede çeşitli düzeylerde oluşturacak birim, kurul, komisyon, platform ya da konsey gibi yapılanmalar, bu kapsamda değerlendirilebilir.

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kuruluş ve görevleri yasal dayanakları nelerdir?

Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığının kuruluş ve görevleri, 4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 30 ila 56. maddeleri arasında (RG: 15/7/2018, 30479) düzenlenmektedir.

AFAD’ın Koordinasyon ve İş birliği Görevi nedir?

4 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 51 (1). maddesine göre, AFAD, “görevleriyle ilgili konularda kamu kurum ve kuruluşları, üniversiteler, yerel yönetimler, Türkiye Kızılay Derneği ve konu ile ilgili diğer sivil toplum kuruluşları, özel sektör ve uluslararası kuruluşlar ile iş birliği ve koordinasyonu sağlamakla yetkilidir”. Dolayısıyla, afet yönetiminin diğer aşamalarında olduğu gibi, AFAD’ın risk azaltma faaliyetleri aşamasında da koordinasyon ve iş birliğini yaşama geçirmesi, genel yükümlülükleri arasında yer almaktadır.

Planlama ve Zarar Azaltma Dairesi Başkanlığı görevi nedir?

Yurt içi ve yurt dışında meydana gelen afet ve acil durumlarla ilgili bilgileri toplamak ve değerlendirmek.

Sivil Savunma Dairesi Başkanlığı görevi nedir?

Kimyasal, biyolojik, radyolojik ve nükleer maddelerin meydana getireceği tehlikelere karşı alınacak önlemleri ve yapılacak çalışmaları tespit etmek ve bunlarla ilgili bakanlık, kamu ve özel kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlamak.

Deprem Dairesi Başkanlığı görevleri nedir?

• Depreme hazırlık, müdahale ve iyileştirme aşamalarında kullanılabilecek kamu, özel ve sivil toplum kuruluşları ile yabancı kişi ve kuruluşlara ait her türlü kaynakların tespiti ve etkin kullanımını sağlamak,

• Depremler hakkında halkın bilgilendirilmesi konularında uygulanacak politikaları belirlemek, takip etmek, değerlendirmek.

Gönüllü ve Bağışçı İlişkileri Dairesi Başkanlığı görevleri nelerdir?

Gönüllülük ile ilgili tüm konularda kamu kurum ve kuruluşları, yerel yönetimler ile sivil toplum kuruluşları ve özel sektör ile işbirliği ve koordinasyonu sağlamak.