Açıköğretim Ders Notları

2. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı Dersi 3. Ünite Sorularla Öğrenelim

1. Soru

Erganun ve Yumak şiir kitapları kime aittir?

Cevap

Erganun ve Yumak şiir kitapları Mehmet Behçet Yazar’a aittir.


2. Soru

Fazıl Ahmet’in şiirlerinin biçimsel özellikleri nasıldır?

Cevap

Fazıl Ahmet yazarlığı yanında, hep mizah vadisinde devam eden şairliği de mühimdir. Şiirde beyan vasıtası olarak umumiyetle divan nazmını seçmiştir. Daha önce hiciv ve mizahî manzumeler yazan Nef ’î, Ziya Paşa veya Eşref, hep kendi üslûplarını kullanmışlardı. Hâlbuki Fazıl Ahmet, Fuzûlî’nin, Nef ’î’nin, Nedim’in veya diğer bir divan şairinin edasına büründü; sahnede artist nasıl başkasının kalıbına ve ruhuna bürünüyorsa o da divan şairlerinin edasını ve tahassüsünü alarak, hayata ve şahıslara onların gözüyle baktı.


3. Soru

Tahsin Nahit şiirinin şekil özelliği nasıldır?

Cevap

Tahsin Nahit şekil olarak beyit esasına dayanan nazım şekilleri kullanmakla birlikte tercihi serbest müstezattır.


4. Soru

Hamdullah Suphi’nin ilk şiirleri nasıl bir üslup sergiler?

Cevap

Hamdullah Suphi Tanrıöver’in ilk şiirlerinde dış âleme
bakış tarzı topluluğun renk ve ışık duygusuyla aynıdır.


5. Soru

Ahmet Haşim’in ilk şiiri nedir?

Cevap

Ahmet Haşim’in ilk şiiri Mecmua-i Edebiye’ye yazdığı Hayal-i Aşkım’dır.


6. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin dil ve üslup özellikleri nelerdir?

Cevap

  • Fecr-i Âtî’nin en göze çarpan özelliklerinden birisi
    kelime kadrosunda seçici olmalarıdır.
  • Fecr-i Âticilerin severek kullandıkları özel kelime
    kadrosu, ahenktar olmanın yanı sıra nezaket, nezahet
    ve zarafet ifade eden son derece yumuşak, zarif
    kelimelerdir.
  • Şiiri yarı kapalı olarak söylemek, dilin fizikî dünya ile bağını mümkün mertebede koparması anlamına gelir.
  • Fecr-i Âtî mensubu, şiiri öncelikle kelimelerle yapılmış bir musiki parçası olarak görür.
  • Renkli tablo ve ahenk tutkusu onları sıfat bolluğuyla
    bezekli, hareketsiz, ancak birkaç mısrada bir fiili bulunan, fiil soylu kelimelerin fiilimsi şeklinde kullanıldığı bir cümle yapısına götürmüştür.
  • Duygu yoğunluğuna önem vermeleri ise, Edebiyat-ı Cedide’den çok iltifat gören “ah!”, “of!”, “ey!”, “heyhât” gibi nidaları çok kullanmalarını gerekli kılmıştır.

7. Soru

Fazıl Ahmet’in ilk edebi faaliyeti nedir?

Cevap

Fazıl Ahmet’in ilk edebî faaliyeti, Celâl Sahir’in çıkardığı Seyyare gazetesindeki başyazıları ve yine Celâl Sahir tarafından çıkarılan Demet dergisindeki hikâye, mensure ve Fransızcadan tercümeleridir. 


8. Soru

Fazıl Ahmet’in ilk kitabı nedir?

Cevap

Fazıl Ahmet Hilâl ve Akşam gazetelerindeki felsefeden siyasete, terbiyeden estetik ve edebiyata kadar geniş bir kültürün mahsulü yazılarıyla dikkat çekince, Hüseyin Cahid’in teklifiyle Tanin gazetesi yazarları arasına katılır.  ilk kitabı, bu dönemdeki yazılarının bir kısmından meydana gelen “Terbiyeye Dair” (1910)’dir. 


9. Soru

Hamdullah Suphi Tanrıöver’in şiiri bırakma sebebi nedir?

Cevap

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ahmet Haşim kadar başarılı olamayacağı düşüncesiyle şiiri bırakmıştır.


10. Soru

Tahsin Nahit’in tiyatro alanındaki ilk denemesi nedir?

Cevap

Tahsin Nahit, şiir yanında hem eleştirmen hem piyes yazarı
olarak tiyatro ile de ilgilenmiştir. Bu alandaki ilk denemesi,
Namık Kemal’in Zavallı Çocuk piyesini hatırlatan Hicranlar
(1908)’dır.


11. Soru

Ali Canip Yöntem’in şiir anlayışı nasıldır?

Cevap

Ali Canip Yöntem (1887-1967) ilk edebiyat zevkini,kendi
ifadesiyle “konuşma dilinin icabatına göre nazım lisanının tashihine taraf­tar” olan Muallim Naci’den aldıktan sonra Selanik’teki Bahçe, Kadın, Hüsün ve Şiir, İstanbul’daki
Aşiyan dergilerindeki şiirlerinde Batı istikametli ve Fikret – Cenap çizgisinden geçerek Fecr-i Âtî ile beraber yerine oturan bir zevk değişikliği yaşar. Henüz Yeni Lisan hareketi
başlamadan önce, “Milli Edebiyat ihtiyacı”nı dile getiren
odur. 1910 yılı sonlarından itibaren yayımlanan şiirlerinde, Yeni Lisan’ın işaretleri alınmaktadır. Yeni Lisan yönelişinin asıl savunucularından biri olarak şiirde de bu davanın
güzel örneklerini verir. Ali Canip, 1913’e kadarki şiirlerinde (Genç Kalemler hareketi içindekiler dâhil) daima aruzu kullanırken, bu tarihten itibaren heceyi tercih eder.


12. Soru

Mehmet Ali Tevfik’in sanat anlayışı nasıldır?

Cevap

Mehmet Ali Tevfik edebî hayatının başlarında Fransız sembolisti Verlaine’den yaptığı manzum tercümelerle tanıdı. Bu tercümeler, dil zevki bakımından Edebiyat-ı Cedide ve Fecr-i Âtî estetiğine yakınlığını ortaya koyuyordu. Fakat Trablusgarp Savaşından itibaren, devrin sosyal şartlarının da sevkiyle toplumsal faydacı bir sanat anlayışını benimsedi. Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’la tanıştıktan sonra Genç Kalemler kadrosuna katılarak, Trablusgarp Savaşı’nın
yansımalarını taşıyan İntikam Şiirleri’ni yazdı. Rumeli, Tanin
ve Fransızca Hilâl gazetelerinde sosyal konulara dair makaleleriyle de tanınan, son yıllarını diplomat olarak hizmetle geçiren Mehmet Ali Tevfik’in Turanlının Def­teri
(1914) adlı bir şiir, mensur şiir ve denemeler kitabı yayımlanmıştır.


13. Soru

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri kimlerdir?

Cevap

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri Ahmet Haşim, Tahsin Nahit, Mehmet Behçet, Emin Bülent, Celâl Sahir, Fâik Âli, Fuat Köprülü, Ali Canip, Hamdullah Suphi, Fazıl Ahmet, Mehmet
Ali Tevfik, İbrahim Alaattin, Abdülhak Hayri, Nevin, Ahmet
Samim ve Mehmet Rüştü’dür.


14. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin şekil özellikleri nelerdir?

Cevap

Fecr-i Âtî şiirinde daha önceki dönemlerden gelen bütün
nazım biçimleri kullanılmıştır. Fakat özellikle serbest müstezat ve soneyi daha çok tercih etmişlerdir. Fecr-i Âtî şairi bir duygulanma anını tasvir eder. Böyle bir an uzun sürmeyeceği için, onların şiiri hacim itibarıyla genellikle
kısadır. 


15. Soru

Ali Canip Yöntem’in Fecr-i Âtî’den erken ayrılmasının sebebi nedir?

Cevap

Ali Canip Yöntem’in Ömer Seyfettin’den Yeni Lisan hareketini başlatma teklifi alması, onu Fecr-i Âtî’den erken koparmıştır.


16. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin muhteva özellikleri nelerdir?

Cevap

  • Fecr-i Âtî şairi marazi, melankolik ve platonik, maddeden uzak bir beşerî aşkı terennüm eder. 
  • Fecr-i Âtî şiirindeki varlıkların hemen hepsi bir aşk unsurudur.
  • Bu topluluğun şiirinde mevsim ve vakit önemli bir yer tutar. Mevsim, özellikle kış veya sonbahardır. Kış, kardan dolayı tabiatın değiştirilmesi anlamına gelir.
    Sonbahar, hüznün ve onunla beslenen romantizmin
    ilham kaynağıdır.
  • Sanatı “şahsî ve muhterem” kabul eden Fecr-i Âtî şairi, daima ferdî konuları işler.
  • Fecr-i Âtî şâiri hayallerinde daima hassasiyetin en üst seviyesindedir.

17. Soru

Ali Canip Yöntem 1918’e kadar yazdıklarından seçtiği şiirleri hangi kitapta toplamıştır?

Cevap

Ali Canip Yöntem 1918’e kadar yazdıklarından seçtiği şiirleri “Geçtiğim Yol” adıyla kitaplaştırmıştır.


18. Soru

Fazıl Ahmed’in Fecr-i Âtî mensubu olduğu devredeki manzumeleri hangi kitaptadır?

Cevap

Fazıl Ahmed’in Fecr-i Âtî mensubu olduğu devredeki manzumeleri Divançe-i Fazıl der Medh-i Efâzıl -Teşâur- ı Nef’îyâne- (1329/1913) adlı kitabındadır.


19. Soru

Emin Bülent (Serdaroğlu) şiir yaklaşımı nasıldır?

Cevap

Fecr-i Âtî’nin şairi Emin Bülent (Serdaroğlu) (1886-1942), Fecr-i Âtî’den başka bir edebî gruba katılmamıştır. Onlardan
farklı olarak, ferdi konular yanında devrinin sosyal meselelerine ve millî ızdıraplara da açık bir sanatkârdır.


20. Soru

Mehmet Behçet Yazar’ın şiir anlayışı nasıldır?

Cevap

Ahmet Haşim ve Tahsin Nahit’ten sonra, Fecr-i Âtî şiirini
temsil edebilecek üçüncü isimdir. İlk kitabı Erganun’da 56 şiirin ancak 10 tanesinde sosyal çizgi vardır. Bunlar dışındaki tüm şiirleri tamamen ferdi bir hassasiyetle söylenmiştir. Hepsinin ortak yönü, sembolizmin hedefi olan musukiyi, duygu yoğunluğunu ve lirizmi yakalama çabasıdır.


1. Soru

Erganun ve Yumak şiir kitapları kime aittir?

Cevap

Erganun ve Yumak şiir kitapları Mehmet Behçet Yazar’a aittir.

2. Soru

Fazıl Ahmet’in şiirlerinin biçimsel özellikleri nasıldır?

Cevap

Fazıl Ahmet yazarlığı yanında, hep mizah vadisinde devam eden şairliği de mühimdir. Şiirde beyan vasıtası olarak umumiyetle divan nazmını seçmiştir. Daha önce hiciv ve mizahî manzumeler yazan Nef ’î, Ziya Paşa veya Eşref, hep kendi üslûplarını kullanmışlardı. Hâlbuki Fazıl Ahmet, Fuzûlî’nin, Nef ’î’nin, Nedim’in veya diğer bir divan şairinin edasına büründü; sahnede artist nasıl başkasının kalıbına ve ruhuna bürünüyorsa o da divan şairlerinin edasını ve tahassüsünü alarak, hayata ve şahıslara onların gözüyle baktı.

3. Soru

Tahsin Nahit şiirinin şekil özelliği nasıldır?

Cevap

Tahsin Nahit şekil olarak beyit esasına dayanan nazım şekilleri kullanmakla birlikte tercihi serbest müstezattır.

4. Soru

Hamdullah Suphi’nin ilk şiirleri nasıl bir üslup sergiler?

Cevap

Hamdullah Suphi Tanrıöver’in ilk şiirlerinde dış âleme
bakış tarzı topluluğun renk ve ışık duygusuyla aynıdır.

5. Soru

Ahmet Haşim’in ilk şiiri nedir?

Cevap

Ahmet Haşim’in ilk şiiri Mecmua-i Edebiye’ye yazdığı Hayal-i Aşkım’dır.

6. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin dil ve üslup özellikleri nelerdir?

Cevap

  • Fecr-i Âtî’nin en göze çarpan özelliklerinden birisi
    kelime kadrosunda seçici olmalarıdır.
  • Fecr-i Âticilerin severek kullandıkları özel kelime
    kadrosu, ahenktar olmanın yanı sıra nezaket, nezahet
    ve zarafet ifade eden son derece yumuşak, zarif
    kelimelerdir.
  • Şiiri yarı kapalı olarak söylemek, dilin fizikî dünya ile bağını mümkün mertebede koparması anlamına gelir.
  • Fecr-i Âtî mensubu, şiiri öncelikle kelimelerle yapılmış bir musiki parçası olarak görür.
  • Renkli tablo ve ahenk tutkusu onları sıfat bolluğuyla
    bezekli, hareketsiz, ancak birkaç mısrada bir fiili bulunan, fiil soylu kelimelerin fiilimsi şeklinde kullanıldığı bir cümle yapısına götürmüştür.
  • Duygu yoğunluğuna önem vermeleri ise, Edebiyat-ı Cedide’den çok iltifat gören “ah!”, “of!”, “ey!”, “heyhât” gibi nidaları çok kullanmalarını gerekli kılmıştır.
7. Soru

Fazıl Ahmet’in ilk edebi faaliyeti nedir?

Cevap

Fazıl Ahmet’in ilk edebî faaliyeti, Celâl Sahir’in çıkardığı Seyyare gazetesindeki başyazıları ve yine Celâl Sahir tarafından çıkarılan Demet dergisindeki hikâye, mensure ve Fransızcadan tercümeleridir. 

8. Soru

Fazıl Ahmet’in ilk kitabı nedir?

Cevap

Fazıl Ahmet Hilâl ve Akşam gazetelerindeki felsefeden siyasete, terbiyeden estetik ve edebiyata kadar geniş bir kültürün mahsulü yazılarıyla dikkat çekince, Hüseyin Cahid’in teklifiyle Tanin gazetesi yazarları arasına katılır.  ilk kitabı, bu dönemdeki yazılarının bir kısmından meydana gelen “Terbiyeye Dair” (1910)’dir. 

9. Soru

Hamdullah Suphi Tanrıöver’in şiiri bırakma sebebi nedir?

Cevap

Hamdullah Suphi Tanrıöver, Ahmet Haşim kadar başarılı olamayacağı düşüncesiyle şiiri bırakmıştır.

10. Soru

Tahsin Nahit’in tiyatro alanındaki ilk denemesi nedir?

Cevap

Tahsin Nahit, şiir yanında hem eleştirmen hem piyes yazarı
olarak tiyatro ile de ilgilenmiştir. Bu alandaki ilk denemesi,
Namık Kemal’in Zavallı Çocuk piyesini hatırlatan Hicranlar
(1908)’dır.

11. Soru

Ali Canip Yöntem’in şiir anlayışı nasıldır?

Cevap

Ali Canip Yöntem (1887-1967) ilk edebiyat zevkini,kendi
ifadesiyle “konuşma dilinin icabatına göre nazım lisanının tashihine taraf­tar” olan Muallim Naci’den aldıktan sonra Selanik’teki Bahçe, Kadın, Hüsün ve Şiir, İstanbul’daki
Aşiyan dergilerindeki şiirlerinde Batı istikametli ve Fikret – Cenap çizgisinden geçerek Fecr-i Âtî ile beraber yerine oturan bir zevk değişikliği yaşar. Henüz Yeni Lisan hareketi
başlamadan önce, “Milli Edebiyat ihtiyacı”nı dile getiren
odur. 1910 yılı sonlarından itibaren yayımlanan şiirlerinde, Yeni Lisan’ın işaretleri alınmaktadır. Yeni Lisan yönelişinin asıl savunucularından biri olarak şiirde de bu davanın
güzel örneklerini verir. Ali Canip, 1913’e kadarki şiirlerinde (Genç Kalemler hareketi içindekiler dâhil) daima aruzu kullanırken, bu tarihten itibaren heceyi tercih eder.

12. Soru

Mehmet Ali Tevfik’in sanat anlayışı nasıldır?

Cevap

Mehmet Ali Tevfik edebî hayatının başlarında Fransız sembolisti Verlaine’den yaptığı manzum tercümelerle tanıdı. Bu tercümeler, dil zevki bakımından Edebiyat-ı Cedide ve Fecr-i Âtî estetiğine yakınlığını ortaya koyuyordu. Fakat Trablusgarp Savaşından itibaren, devrin sosyal şartlarının da sevkiyle toplumsal faydacı bir sanat anlayışını benimsedi. Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’la tanıştıktan sonra Genç Kalemler kadrosuna katılarak, Trablusgarp Savaşı’nın
yansımalarını taşıyan İntikam Şiirleri’ni yazdı. Rumeli, Tanin
ve Fransızca Hilâl gazetelerinde sosyal konulara dair makaleleriyle de tanınan, son yıllarını diplomat olarak hizmetle geçiren Mehmet Ali Tevfik’in Turanlının Def­teri
(1914) adlı bir şiir, mensur şiir ve denemeler kitabı yayımlanmıştır.

13. Soru

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri kimlerdir?

Cevap

Fecr-i Âtî topluluğu şairleri Ahmet Haşim, Tahsin Nahit, Mehmet Behçet, Emin Bülent, Celâl Sahir, Fâik Âli, Fuat Köprülü, Ali Canip, Hamdullah Suphi, Fazıl Ahmet, Mehmet
Ali Tevfik, İbrahim Alaattin, Abdülhak Hayri, Nevin, Ahmet
Samim ve Mehmet Rüştü’dür.

14. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin şekil özellikleri nelerdir?

Cevap

Fecr-i Âtî şiirinde daha önceki dönemlerden gelen bütün
nazım biçimleri kullanılmıştır. Fakat özellikle serbest müstezat ve soneyi daha çok tercih etmişlerdir. Fecr-i Âtî şairi bir duygulanma anını tasvir eder. Böyle bir an uzun sürmeyeceği için, onların şiiri hacim itibarıyla genellikle
kısadır. 

15. Soru

Ali Canip Yöntem’in Fecr-i Âtî’den erken ayrılmasının sebebi nedir?

Cevap

Ali Canip Yöntem’in Ömer Seyfettin’den Yeni Lisan hareketini başlatma teklifi alması, onu Fecr-i Âtî’den erken koparmıştır.

16. Soru

Fecr-i Âtî şiirinin muhteva özellikleri nelerdir?

Cevap

  • Fecr-i Âtî şairi marazi, melankolik ve platonik, maddeden uzak bir beşerî aşkı terennüm eder. 
  • Fecr-i Âtî şiirindeki varlıkların hemen hepsi bir aşk unsurudur.
  • Bu topluluğun şiirinde mevsim ve vakit önemli bir yer tutar. Mevsim, özellikle kış veya sonbahardır. Kış, kardan dolayı tabiatın değiştirilmesi anlamına gelir.
    Sonbahar, hüznün ve onunla beslenen romantizmin
    ilham kaynağıdır.
  • Sanatı “şahsî ve muhterem” kabul eden Fecr-i Âtî şairi, daima ferdî konuları işler.
  • Fecr-i Âtî şâiri hayallerinde daima hassasiyetin en üst seviyesindedir.
17. Soru

Ali Canip Yöntem 1918’e kadar yazdıklarından seçtiği şiirleri hangi kitapta toplamıştır?

Cevap

Ali Canip Yöntem 1918’e kadar yazdıklarından seçtiği şiirleri “Geçtiğim Yol” adıyla kitaplaştırmıştır.

18. Soru

Fazıl Ahmed’in Fecr-i Âtî mensubu olduğu devredeki manzumeleri hangi kitaptadır?

Cevap

Fazıl Ahmed’in Fecr-i Âtî mensubu olduğu devredeki manzumeleri Divançe-i Fazıl der Medh-i Efâzıl -Teşâur- ı Nef’îyâne- (1329/1913) adlı kitabındadır.

19. Soru

Emin Bülent (Serdaroğlu) şiir yaklaşımı nasıldır?

Cevap

Fecr-i Âtî’nin şairi Emin Bülent (Serdaroğlu) (1886-1942), Fecr-i Âtî’den başka bir edebî gruba katılmamıştır. Onlardan
farklı olarak, ferdi konular yanında devrinin sosyal meselelerine ve millî ızdıraplara da açık bir sanatkârdır.

20. Soru

Mehmet Behçet Yazar’ın şiir anlayışı nasıldır?

Cevap

Ahmet Haşim ve Tahsin Nahit’ten sonra, Fecr-i Âtî şiirini
temsil edebilecek üçüncü isimdir. İlk kitabı Erganun’da 56 şiirin ancak 10 tanesinde sosyal çizgi vardır. Bunlar dışındaki tüm şiirleri tamamen ferdi bir hassasiyetle söylenmiştir. Hepsinin ortak yönü, sembolizmin hedefi olan musukiyi, duygu yoğunluğunu ve lirizmi yakalama çabasıdır.

İlgili Makaleler

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.